فهرست مطالب
خانه » مشاوره کودک و نوجوان »
تربیت یک نوجوان هرگز آسان نیست و کلی مسئله و نگرانی با آن همراه است. احتمالاً از شب بیداری‌های او، نگرانی در مورد اینکه فرزندتان کجاست، با چه کسی است و چه کار می‌کند، خسته شده‌اید.
ممکن است از تلاش‌های ناموفق برای برقراری ارتباط، دعواهای بی‌پایان، و سرپیچی‌های آشکار او ناامید شده باشید. همه آنها در کنار بدخلقی، احساسات شدید، و رفتارهای تکانشی و بی‌پروا باعث می‌شوند که بسیاری از والدین در مورد نحوه رفتار با نوجوانان سردرگم شوند.
گاهی ممکن است باورش سخت باشد. اما نه، نوجوان شما موجودی بیگانه از یک سیاره دور نیست. اما سیم کشی مغز او متفاوت است. مغز یک نوجوان هنوز در حال رشد است، بنابراین اطلاعات را متفاوت از مغز یک بزرگسال بالغ پردازش می‌کند.
قشر پیشانی، بخشی از مغز که برای مدیریت احساسات، تصمیم‌گیری، استدلال و کنترل بازداری‌ها استفاده می‌شود، در حال بازسازی است و هنوز به بلوغ کامل نرسیده است. به همین دلیل، رفتار تکانشی، تصمیمات نادرست و از روی احساس و نوسان خلقی در این سن طبیعی است.
ممکن است نوجوان بلندتر از شما باشد و از برخی جهات بالغ به نظر برسد، اما اغلب قادر به فکر کردن به مسائل در سطح بزرگسالان نیست هورمون‌هایی که در طول تغییرات فیزیکی دوران نوجوانی تولید می‌شوند نیز اوضاع را پیچیده‌تر می‌کنند.
این تفاوت‌های زیست‌شناختی رفتار نامناسب نوجوانان را توجیه نمی‌کند یا آنها را از مسئولیت‌پذیری در قبال اعمالشان مبرا نمی‌کند، اما به درک رفتارهای تکانشی آنها کمک می‌کنند. رسیدن به چنین درکی، شما را قادر می‌سازد که بتوانید بهترین تعامل و رفتار با نوجوانان را داشته باشید.
چه زمانی رفتارهای یک نوجوان نیاز به مداخله دارد؟
با شروع استقلال‌طلبی در نوجوان و هویت‌یابی، تغییرات رفتاری زیادی در نوجوانان بروز می‌کند که برای والدین عجیب و غیرقابل پیش بینی به نظر می‌رسد. فرزند شیرین و مطیع شما که زمانی طاقت جدایی از شما را نداشت، اکنون همیشه پشت در بسته اتاقش است و همیشه در مواجهه با صحبت‌های شما با چرخاندن چشم‌ها به بالا و ترک کردن محل پاسخ می‌دهد. هر چقدر هم که تحمل این شرایط برایتان دشوار باشد، این دسته رفتارهای برای یک نوجوان طبیعی است.
از سوی دیگر، یک نوجوان مشکل‌دار، مشکلات رفتاری، عاطفی یا یادگیری را فراتر از مسائل معمول دیگر نوجوانان نشان می‌دهد. نوجوان مشکل‌دار ممکن است به طور مکرر رفتارهای پرخطر از جمله نوشیدن الکل، مصرف مواد مخدر، رابطه جنسی، خشونت، ترک مدرسه، خودزنی، دزدی از مغازه یا سایر اعمال مجرمانه داشته باشد.
در بلاگ سیمیاروم درباره اضطراب در نوجوانان بیشتر بخوانید
یا ممکن است علائم مشکلات روانی مانند افسردگی، اضطراب یا اختلالات خوردن را نشان دهد. ایجاد تمایز بین رفتارهای عادی یک نوجوان و رفتارهای مشکل ساز از وظایف والدین در رفتار با نوجوانان است. در ادامه برخی از رفتارهای معمول را در مقایسه با رفتارهای مشکل‌ساز در نوجوانان مقایسه می‌کنیم.
ظاهر و لباس
برای نوجوانان همگامی با مد مهم است که به معنای پوشیدن لباس‌های مد روز، دارای عنصر جلب توجه با رنگ و طرح خاص، یا رنگ کردن مو است. مگر در مواردی که مدگرایی باعث آسیب به بدن او می‌شود، از انتقاد بپرهیزید و اعتراض و نصیحت‌هایتان را برای مسائل مهم‌تر نگه دارید. مد تغییر می‌کند و سلیقه فرزندتان نیز در طول زمان تغییر می‌کند.
به عنوان علائم هشداردهنده، یک نوجوان آشفته، مدام تغییر ظاهر می‌دهد و این تغییر ظاهر با رفتار منفی در مدرسه و جامعه همراه است. تاتوی افراطی، سوراخ کردن قسمت‌های مختلف بدن، همراه با خودزنی و کاهش شدید وزن یا افزایش آن از علائم هشدار دهنده هستند.
مشاجره و رفتار سرکشانه
طبیعی است که نوجوانی که به دنبال استقلال و هویت‌یابی است، مدام با والدین خود دچار مسائل و مشکلاتی شود و با آنها مشاجره کند. برای رفتار با نوجوانان در این شرایط، کمی صبوری می‌تواند به کاهش تنش کمک کند.
اما علائم هشداردهنده برای نوجوانان شامل مشاجرات مداوم، خشونت در خانه، ترک مدرسه، دعوا کردن، و درگیری با قانون، و هنجار شکنی است که به مداخله روانشناسی نیاز دارد.
نوسانات خلقی
هورمون‌ها و تغییرات رشدی اغلب به این معنی است که نوجوان دچار نوسانات خلقی، رفتار تحریک پذیر و اشکال در مدیریت احساسات خود شود. روبه رو شدن با بدخلقی‌های گاه به گاه یک نوجوان طبیعی است.
اما علائم هشدار دهنده شامل تغییرات سریع در شخصیت، پایین آمدن نمرات، غم و اندوه مداوم، اضطراب یا اشکال در خواب، علائم افسردگی، قلدری یا سایر مشکلات سلامت عاطفی است. در صورتی که علائم فوق را در فرزندتان مشاهده می‌کنید با یک مشاور/روانشناس کودک و نوجوانان صحبت کنید.
تاثیرپذیری بیشتر از دوستان
به طور طبیعی، در دوره نوجوانی، دوستان بسیار مهم می‌شوند و می‌توانند تأثیر زیادی در انتخاب‌های نوجوان داشته باشند. از آنجایی که یک نوجوان بیشتر بر روی همسالان خود تمرکز می‌کند، به ناچار به این معنی است که از شما کناره‌گیری می‌کند. این شاید باعث ناراحتی شما شود، اما به معنی آن نیست که شما را دوست ندارد.
علائم هشداردهنده در این زمینه شامل تغییر ناگهانی گروه دوستی، امتناع از رعایت قوانین و مرزهای منطقی، فکر نکردن به عواقب رفتار بد و دروغ گفتن برای همراهی با دوستان است.
7 نکته مهم در رفتار با نوجوانان
درک رفتار چالش برانگیز نوجوان از نظر احساسی سخت است. اما اگر خواهان ارتباط مثبت با فرزندتان هستید، بهتر است این نکات را رعایت کنید.
1. توصیه کردن فقط موقعی که نوجوان آمادگی دارد
به عنوان یک والدین، به خصوص وقتی می‌دانید می‌توانید به او کمک کنید، تماشای مبارزه نوجوان با مشکلاتش سخت است. به هر حال، شما خیلی بیشتر از نوجوانانتان تجربه کرده‌اید. شما می‌خواهید از نوجوانانتان حمایت کنید تا دانش آموز ممتازی شود که زندگی معناداری داشته باشد. اما او در حال کشف هویت منحصر به فرد خودش است.
او باید ترجیحات خود را دنبال کند و از اشتباهاتش درس بگیرد. اگر نوجوان آمادگی شنیدن دارد، می‌توانید او را راهنمایی کنید. اما در اغلب موارد سعی کنید بیشتر شنونده باشید و کمتر صحبت کنید. از تحمیل عقیده‌تان به نوجوان، حتی وقتی می‌دانید چه چیزی برای او بهتر است، خودداری کنید.
اگر به جای نصیحت کردن، بیشتر شنونده باشید، او بیشتر به شریک کردن شما با افکار و احساساتتان تمایل نشان خواهد داد. هر چقدر بیشتر به صحبت‌های او گوش دهید، شانس بیشتری برای کمک به او در شرایط سخت خواهید داشت. پس به جای گوینده، شنونده بهتری باشید.
2. تعیین مرز با همراهی نوجوان
رفتار با نوجوانان باید شامل تعیین مرز و قوانین شود. اما اگر می‌خواهید نوجوانانتان به مرزها احترام بگذارند، آنها را در فرآیند تنظیم قوانین مشارکت دهید. زمانی که در تعیین قوانین او را مشارکت می‌دهید، به او این پیام را می‌دهید که برای احساسات و نظراتش ارزش قائل هستید و به آنها احترام می‌گذارید.
در عین حال، قوانین باید برای همه افراد خانواده معقول به نظر برسد. قوانین باید دلیل معقولی داشته باشند و موجب آزار و محدودیت شدید او نشوند. تا حد ممکن قوانین باید برای تمام اعضای خانواده اجرا شود.
برای مثال، اگر قانون منع استفاده از تلفن همراه در ساعت مخصوص به خواب را وضع کرده‌اید، تمام اعضای خانواده باید از آن پیروی کنند. وقتی در اجرای قوانین با فرزندتان همراهی می‌کنید، احتمال همراهی او نیز بیشتر می‌شود.
3. استقلال دادن به نوجوان
احساس می‌کنید فرزندتان همین دیروز بود که دبستان را آغاز کرد؟ دلتان برای آن کودکی که همیشه می‌خواست با شما وقت بگذراند و برای همه چیز به شما تکیه می‌کرد، تنگ شده؟ ب
چه‌ها خیلی زود بزرگ می‌شوند و نیاز به جدا شدن از بزرگسالان دارند. نوجوانان در این دوره همیشه حس می‌کنند کنترل زندگی خود را ندارند و به آزادی بیشتری نیاز دارند. آنها در حال کشف هویت خود هستند و به همین دلیل به دنبال استقلال بیشتر هستند. این استقلال به آنها کمک می‌کند که در آینده بتوانند انتخاب‌های درستی داشته باشند و هویت مثبتی برای خود بسازند.
بنابراین هر زمان که می‌توانید به فرزندتان استقلال بدهید. این استقلال می‌تواند به معنای سازش در مورد چیزهای کوچک باشد (مانند مدل مو یا انتخاب مد)، اما در عوض، می‌توانید برای چیزهای مهم‌تر با او چانه‌زنی کنید.
4. حفظ آرامش
مؤدبانه از دخترتان/پسرتان می‌خواهید بعد از شام ظرف‌ها را بشوید. عصبانی می‌شود، می‌گوید نمی‌خواهد، سپس در اتاق خوابش را به هم می‌زند. احساس ناامیدی می‌کنید و شروع به غر زدن و نصحیت می‌کنید.
رفتار با نوجوانان در چنین شرایطی سخت است. تحمل رفتار بی ادبانه و بی احترامی هرگز قابل قبول نیست. اما همانطور که گفتیم داد زدن و عصبانیت تنها باعث می‌شود نوجوان به شما گوش ندهد یا حالت تدافعی بگیرد که قطعا مانع شروع یک گفتگوی سازنده در مورد رفتار فرزندتان می‌شود.
وقتی احساس می‌کنید عصبانی شده‌اید، چند ثانیه نفس عمیق بکشید تا آرام شوید. تنها وقتی شروع به صحبت کردن در مورد موضوع کنید که هر دو آرام شده‌اید و شرایط فراهم است.
5. گذران وقت با نوجوان
شاید این طور به نظر برسد که نوجوانان نمی‌خواهند با والدین خود وقت بگذرانند. اما اگر رفتار با نوجوانان درست باشد، آنها مشتاق همراهی گاه به گاه با والدین خود هستند. برخلاف تصور عموم، نوجوانان مشتاق عشق و حمایت والدین هستند، حتی اگر آن را ابراز نکنند.
اگر احساس کنند کار، سرگرمی یا سایر فرزندان کوچکتر برای والدین مهم‌تر هستند، کناره‌جویی می‌کنند. اگر چنین احساسی داشته باشند، رفتارهای بد و پرخاشگری آنها بیشتر می‌شود. بنابراین زمان منظمی را برای گذراندن با نوجوانتان اختصاص دهید و با او به تفریحاتی بپردازید که به آنها علاقه دارد.
با گذشت زمان، اعتماد به نفس و عزت نفس فرزندتان و همچنین روابط والد/فرزندی شما بهبود می‌یابد. نیازی نیست در این گذران وقت افراط کنید. او باید زمانی را برای اوقات تنهایی و تفریح با دوستانش نیز داشته باشد. یک پیاده‌روی شبانه، بیرون رفتن برای خوردن بستنی، سینما رفتن یا استخر تمام آن چیزی است که نشان می‌دهد از گذراندن وقت با نوجوانتان لذت می‌برید. در عین حال، در این مدت از غر زدن، نصحیت کردن و سخنرانی پرهیز کنید. تمام تمرکزتان را روی داشتن یک زمان باکیفیت با فرزندتان بگذارید.
6. تقویت اعتماد به نفس نوجوان
به عنوان والد دوست دارید، فرزندتان موفق باشد. بنابراین، به او انتقادهای سازنده می‌کنید. مثلا به او می‌گویید که باید چه کاری انجام دهد: مطالعه بیشتر، تمیز بودن، تغذیه سالم، کاهش زمان تماشای تلویزیون. اما در حالی که او را به مسئولیت‌پذیری بیشتر تشویق می‌کنید، به او چیزهای مثبت هم بگویید.
تحقیقات نشان می‌دهد که شناخت رفتارهای مثبت نوجوانان از استراتژی‌های درست رفتار با نوجوانان و باعث تقویت هویت و استدلال اخلاقی آنان می‌شود. رفتارهای مثبت او را مثال بزنید و از آنها قدردانی کنید.
با انجام این کار، رفتار مثبت را تقویت می‌کنید، اعتماد به نفس او را تقویت می‌کنید و از عادات مناسب برای موفقیت بلندمدت حمایت می‌کنید. به علاوه، آرامش بیشتری در خانه خواهید داشت که منجر به درگیری کمتری بین شما و نوجوانانتان می‌شود.
مراقبت از سلامت روان خودتان
همیشه مشکل از سوی نوجوان نیست. گاهی این والدین خسته و بی‌حوصله هستند که شرایط را برای نوجوان سخت می‌کنند. سعی کنید زمان‌های مناسبی را برای تفریح و استراحت خودتان در نظر بگیرید. هر کسی به زمانی برای تنهایی نیاز دارد تا بتواند به علایق خودش بپردازد.
خستگی و بار روانی زیاد باعث می‌شود که به خوبی نتوانید از پس چالش‌های یک نوجوان برآیید. پیاده‌روی، خواب کافی، و تبعیت از رژیم غذایی سالم به افزایش تحمل شما کمک می‌کند. همچنین، اگر مسائل و مشکلات زیادی با فرزندتان دارید، بهتر است با یک مشاور صحبت کنید. گاهی اوقات مشکل از سبک فرزندپروری والدین ناشی می‌شود و تغییر سبک رفتاری، کاهش محدودیت‌ها و تغییر نگرش باعث بهبود روابط با فرزند می‌شود.
وجود یک نوجوان در خانه می‌تواند استرس‌زا باشد. اما استفاده از نکات فوق الذکر در رفتار با نوجوانان به شما کمک می‌کند که به تدریج رابطه بهتری با او بسازید.
با گذشت زمان، زندگی خانوادگی شما هماهنگ‌تر می‌شود و رابطه شما با نوجوانتان نیز بهبود می‌یابد. چنانچه احساس می‌کنید رفتارهای فرزندتان مشکل‌ساز است و ممکن است به خودش و آینده‌اش آسیب بزند، از مشاوران کودک و نوجوان سیمیاروم برای بررسی شرایط فرزندتان و دریافت راهکارهای مناسب وقت مشاوره نوجوان بگیرید.
منابع:
