اختلال دو قطبی در کودک و نوجوان

آیا فرزندتان نسبت به سایر بچه‌ها هیجان‌زده‌تر یا تحریک‌پذیرتر است؟ متوجه شده‌اید که فرزندتان بیشتر از دیگر بچه‌ها دوره‌های افت و فرود خلقی را تجربه می‌کند؟ این تغییرات خلقی روی عملکرد او در مدرسه تاثیر می‌گذارد؟ اختلال دو قطبی در کودک و نوجوان جز اختلالات مغزی به شمار می‌رود که باعث تغییرات غیرعادی در خلق و خو، انرژی، سطح فعالیت و عملکرد روزانه می‌شود. در صورت درمان، امکان تحت کنترل گرفتن علائم وجود دارد.

اختلال دوقطبی در کودکان و نوجوانان چه تفاوتی با بزرگسالان دارد؟

اختلال دو قطبی در کودک و نوجوان با علائم این اختلال در بزرگسالان کمی متفاوت است. بزرگسالان مبتلا به این اختلال اغلب اپیزود‌های واضح شیدایی یا افسردگی را تجربه می‌کنند که یک هفته یا ماه‌ها طول می‌کشد. اما در کودکان و نوجوانان، این اپیزودها ممکن است کمتر واضح باشند و رفتن از اپیزود شیدایی به افسردگی و برعکس ممکن است سریع‌تر اتفاق بیفتد. برای مثال، ممکن است کودک دوره‌هایی از کارهای احمقانه و تکانشی، طغیان خشم و گریه‌های بی‌مورد را در یک روز از خود نشان دهد.

در عین حال، والدین باید آگاه باشند که اختلال دوقطبی با نوسانات خلقی معمولی که هر کودک و نوجوانی با آن روبرو می‌شود متفاوت است. تغییرات خلقی در اختلال دوقطبی شدیدتر است، اغلب عامل تحریک وجود نداشته است، و همچنین شامل موارد زیر است:

• تغییر در الگوهای خواب
• تغییرات در سطح انرژی
• اشکال در تمرکز و توانایی تفکر واضح
• احتمال خودکشی در کودک و نوجوان مبتلا به اختلال دوقطبی

علائم اختلال دو قطبی در کودک و نوجوان

برای درک اختلال دوقطبی، باید اطلاعات بیشتری در مورد نوسانات خلقی شدید داشته باشید. در زبان روانشناسی، نوسانات خلقی تحت عنوان «اپیزودهای خلقی» نامیده می‌شود. اپیزودهای شیدایی به دوره‌هایی گفته می‌شود که کودک احساس هیجان و اعتماد به نفس زیادی می‌کند و انرژی زیادی دارد.

این احساسات می‌تواند به سرعت جای خود را به سردرگمی، تحریک پذیری و احتمالاً خشم بدهد که اپیزودهای افسردگی خوانده می‌شوند. همانطور که در بالا گفتیم اختلال دو قطبی در کودک و نوجوان ممکن است با اپیزودهای واضح همراه نباشد. در عوض، کودکان و نوجوانان ممکن است اپیزودهای مخلوط را تجربه کنند که همزمان علائم شیدایی و افسردگی را از خود نشان می‌دهند. برخی از کودکان و نوجوانان نیز چرخه سریع را از خود نشان می‌دهند که در آن به سرعت از علائم شیدایی به افسردگی و برعکس نوسان دارند و گاهی در یک روز چند چرخه را طی می‌کنند.

علائم و نشانه‌های اپیزود‌های شیدایی در کودکان

بزرگسالان مبتلا به اختلال دوقطبی در اپیزود‌های شیدایی حالت سرخوشی و عملکرد تکانه‌ای دارند. در حالی که کودکان مبتلا به اختلال دوقطبی به احتمال زیاد تحریک‌پذیر و مستعد طغیان‌های مخرب می‌شوند. در طول یک اپیزود شیدایی، کودک ممکن است:

• بیش از حد شاد، امیدوار و هیجان‌زده باشد که اغلب با رویدادهای بیرونی همخوانی ندارد.
• انفجار انرژی را تجربه کند و بسیار فعال باشد.
• کج خلقی‌های مکرر داشته باشد یا بیشتر از حد معمول تحریک پذیر به نظر می‌رسد.
• در مقایسه با افراد هم سن و سال خود به طور غیرعادی احمقانه رفتار می‌کند.
• سرکش و مخرب باشد و مانند قبل از قوانین پیروی نکند.
• چند روز دچار کم‌خوابی باشد و بدون احساس خستگی به عملکرد معمول ادامه دهد.
• بیش از حد معمول بی‌حوصله و بی‌قرار باشد.
• خیلی سریع صحبت کند، اجازه ندهد دیگران صحبت کنند.
• حواس پرت باشد، در تمرکز مشکل داشته باشد و ایده‌های مختلفی به سرش بزند.
• باور داشته باشد که مهارت و قدرت‌های غیرعادی و بزرگ دارد و می‌تواند کارهایی انجام دهد که دیگران نمی‌توانند.
• به فعالیت‌های لذت‌بخش اما پرخطر مانند مصرف مواد مخدر، الکل و رابطه جنسی گرایش داشته باشد.

علائم و نشانه‌های افسردگی در اختلال دو قطبی در کودک و نوجوان

در طول یک اپیزود افسردگی، کودک ممکن است:

• احساس غم و اندوه مکرر و بی‌دلیل داشته باشد.
• به چیزهایی که قبلاً از آنها لذت می‌برد، بی‌علاقه باشد.
• اغلب گریه کند.
• تحریک‌پذیر باشد.
• در به خواب رفتن مشکل داشته باشد، خیلی زود بیدار شود یا زیاد بخوابد.
• انرژی کمی داشته باشد.
• علاقه‌اش را به دوستان یا همکلاسی‌ها از دست دهد و منزوی شود.
• نسبت به رد یا شکست بسیار حساس باشد.
• در تمرکز یا به خاطر سپردن چیزها مشکل داشته باشد.
• در مدرسه عملکرد ضعیفی داشته باشد.
• خیلی کم یا زیاد بخورد.
• در مورد خود حرف‌های منفی بزند.
• درباره مرگ و خودکشی صحبت کند.
• علائم جسمی درد و بیماری بدون دلیل پزشکی داشته باشد.

در بلاگ سیمیاروم بیشتر بخوانید: اختلال شخصیت مرزی چیست و چطور می توان به بیمار کمک کرد؟

روش تشخیص دوقطبی در نوجوانان و کودکان

به دلیل پیچیدگی این اختلال در کودکان و نوجوانان، برای تشخیص باید ارزیابی دقیقی توسط روانشناس یا روانپزشک به عمل آید. بیمار باید حداقل یک اپیزود شیدایی یا هیپومانیا (با یا بدون افسردگی) را داشته باشد تا اختلال دو قطبی در کودک و نوجوان تایید شود. همچنین برای تشخیص از ابزارهای زیادی استفاده می‌شود، از جمله معاینه جسمی، بررسی سابقه پزشکی شامل سؤال در مورد علائم، سابقه زندگی، تجربیات و سابقه خانوادگی ابتلا به بیمار، پرسشنامه‌های سلامت روان. برای تشخیص بهتر این اختلال در کودکان و نوجوانان، روانپزشک سوالاتی را در مورد علائم کودک از والدین، معلمان و سایر مراقبان می‌پرسد. علائم و نشانه‌های اختلال دوقطبی ممکن است با علائم سایر اختلالات رایج در کودکان و نوجوانان همپوشانی داشته باشد، از جمله:

• اختلال کمبود توجه/بیش فعالی
• اختلال بی‌نظمی خلق اخلال‌گر
• اختلال نافرمانی مقابله‌ای
• اختلال سلوک
• افسردگی اساسی
• اختلالات اضطرابی

با کودک و نوجوان دوقطبی چگونه باید رفتار کرد؟

دریافت تشخیص اختلال دو قطبی در کودک و نوجوان اتفاق ساده‌ای برای خانواده نیست. با این حال، خانواده می‌توانند به نکات خاصی توجه کنند تا زندگی را تحت کنترل بیشتری داشته باشند. روانشناسان سیمیاروم چند توصیه برای خانواده این کودکان و نوجوانان دارند:

از فرزندتان حمایت کنید. او را تشویق کنید تا در مورد افکار و احساساتش صحبت کند و شنونده خوبی باشید. این به فرزندتان کمک می‌کند تا بفهمد که احساسات و افکارش واقعاً مهم هستند و شما همیشه مراقب آنها بوده و خواهید بود.

صبور باشید. یافتن درمان مناسبی که برای فرزندتان بهترین نتیجه را به همراه داشته باشد و باعث بهبود علائم شود، زمان می‌برد. هر چند این دوره با تردید و دلهره همراه است، اما باید به پیگیری درمان تعهد داشته باشید.

به خلق و خوی فرزندتان توجه داشته باشید. نسبت به تغییرات عمده خلقی در فرزندتان هوشیار باشید. با معلمان، پرستاران و سایر افرادی که در زندگی فرزندتان هستند، در ارتباط باشید تا اطلاعات کاملی در مورد رفتارهای او در طول روز داشته باشید.

خلق و خو و علائم فرزندتان را در یک دفترچه ثبت کنید. این کار به شما و درمانگر کمک می‌کند که محرک‌های شناسایی کرده و بهترین استراتژی درمانی را تعیین کنید.

برنامه منظمی در خانه داشته باشید. ثابت شده است که حفظ برنامه‌های روزانه منظم، به ویژه برنامه خواب، به تثبیت خلق و خوی افراد مبتلا به اختلال دوقطبی کمک می‌کند.

استرس از علائم اختلال دو قطبی در کودک و نوجوان است. به فرزندتان مهارت‌های مدیریت استرس، مانند تنفس عمیق و مدیتیشن، را آموزش دهید چراکه استرس و اضطراب باعث تشدید علائم می‌شود.

برای فرزندتان اهمیت درمان را شرح دهید تا بتواند تعهد و درک بهتری نسبت به درمان داشته باشد. مزایای درمان اختلال دوقطبی را توضیح دهید و مطمئن شوید که فرزندتان داروهای تجویز شده خود را هر روز مصرف می‌کند و در جلسات درمانی شرکت می‌کند.

درمان اختلال دوقطبی کودکان و نوجوانان

در طول دهه گذشته، درمان‌های رایج روانپزشکی و روانشناسی کمک زیادی به بهبود زندگی بیماران مبتلا به اختلالات روانی از جمله دوقطبی کرده است. یک برنامه درمانی موثر معمولاً شامل ترکیبی از روان درمانی، دارو درمانی و تغییر سبک زندگی است. اختلال دو قطبی در کودک و نوجوان یک بیماری مادام‌العمر است و تعهد به پیگیری روند درمانی اهمیت زیادی دارد. بنابراین، درمان به کنترل علائم و نه علاج آنها کمک می‌کند. گاهی ممکن است چندین ماه تا سال طول بکشد تا برنامه درمانی جامعی تدوین شود که با بهترین نتیجه همراه است. اگرچه این می‌تواند دلسرد کننده باشد، اما ادامه درمان برای فرزندتان مهم است.

روان درمانی اصطلاحی برای انواع تکنیک‌های درمانی است که هدف آن کمک به کودک در شناسایی تغییر احساسات، افکار و رفتارهای نگران کننده است. کار با یک متخصص سلامت روان، مانند روانشناس یا روانپزشک، می‌تواند حمایت، آموزش و راهنمایی را برای کودک و خانواده فراهم کند.

درمان خانواده محور (FFT) از دیگر گزینه‌های درمان اختلال دو قطبی در کودک و نوجوان است. در طول این درمان، فرزند و خانواده با هم در مورد اختلال دوقطبی، بهبود ارتباطات و مهارت‌های حل مسئله آموزش می‌بینند. این  روش درمانی به اعضای خانواده کمک زیادی می‌کند تا علائم این بیماری را بهتر بشناسند و برنامه ای برای مدیریت اپیزود‌های شیدایی و افسردگی داشته باشند.

در کنار روان درمانی، از تثبیت کننده‌های خلق و خو و داروهای آنتی‌سایکوتیک که برای درمان اختلال دوقطبی در بزرگسالان تجویز می‌شوند، در کودکان مبتلا به اختلال دوقطبی نیز استفاده می‌شود. در صورتی که کودک دچار ADHD نیز باشد، ممکن است دارویی برای آن اختلال نیز تجویز شود. داروهای تثبیت کننده خلق و خو می‌توانند به مدیریت اپیزودهای شیدایی یا هیپومانیک کمک کنند. اغلب روانپزشکان، داروهای آنتی سایکوتیک نسل دوم یا «آتیپیک» را در نیز ترکیب با یک تثبیت کننده خلق و خو برای افراد مبتلا به اختلال دوقطبی تجویز می‌کنند. این داروها به کنترل اپیزودهای شیدایی و افسردگی کمک می‌کنند.

در بلاگ سیمیاروم بیشتر بخوانید:ازدواج و زندگی با بیمار دوقطبی و هرآنچه باید در مورد آن بدانید

مصرف دارو ممکن است با عوارض جانبی در بیمار همراه باشد. اما هرگز نباید دارو را به طور سرخود قطع کنید. قطع ناگهانی دارو می‌تواند عوارض جانبی شدیدی ایجاد کند و باعث بروز اپیزودهای شدید بیماری شود. شایع‌ترین عوارض جانبی داروهای اختلال دوقطبی عبارتند از:

• افزایش وزن
• اختلالات متابولیک، از جمله سطوح غیر طبیعی چربی (دیس لیپیدمی)، فشار خون بالا (فشار خون بالا) و قند خون بالا (هیپرگلیسمی)
• خواب‌آلودگی
• احساس بی‌قراری و آشفتگی همراه با نیاز شدید به حرکت، تکان دادن بدن
• علائم مسمومیت با مصرف زیاد داروی لیتیوم شامل تاری دید یا دوبینی، نبض نامنظم، ضربان قلب بسیار سریع یا آهسته، اشکال در تنفس، گیجی و سرگیجه، لرزش یا تشنج شدید، دفع مکرر ادرار، حرکات کنترل نشده چشم، کبودی یا خونریزی غیرمعمول

اطلاع از اختلال دو قطبی در کودک و نوجوان سخت و طاقت فرساست. اما باید بدانید که این بیماری قابل کنترل است. شناسایی، تشخیص و درمان زودهنگام می‌تواند به فرزندتان کمک کند تا به بالاترین بهره‌وری برسد. در صورتی که نگران نوسانات خلقی فرزندتان هستید، برای بررسی دقیق‌تر و ارزیابی تشخیصی از مشاوره آنلاین سیمیاروم وقت مشاوره دریافت کنید.

منبع

منبع

مترجم: سعیده بریانیان