فهرست مطالب
خانه » وسواس »
اختلال وسواس تقارن یا وسواس قرینگی یکی از انواع وسواس در افراد است که در ظاهر به زندگی نظم می‌دهد، اما در حقیقت موجب بروز صدمات جسمی، روحی و پیامدهای مهم در زندگی شخصی بیمار می‌شود. این اختلال معمولاً در سنین پایین ظاهر می‌شود و از طرف دیگران مثبت تلقی می‌شود، چراکه از کودک یا نوجوان، برخلاف همسالانش، فردی منظم و مرتب می‌سازد. اما با گذشت زمان، روز به روز شدت می‌گیرد و تمام جنبه‌های زندگی فرد را دربرگرفته و اثرات ناتوان‌کننده عمیقی بر شخص دارد.برای دانستن این که اختلال وسواس یا OCD چیست؟, با ما همراه باشید.
درمان وسواس تقارن ممکن است از طریق روش‌های مختلف شامل مشاوره روانشناختی، درمان دارویی، یا ترکیبی از این روش‌ها صورت بگیرد. همچنین، حمایت از خانواده و فراهم کردن یک محیط حاکمیتی و بدون فشار برای فرد مبتلا نقش مهمی در بهبود وضعیت ایفا می‌کند. به عنوان یک مثال، مشاوره آنلاین سیمیاروم می‌تواند به عنوان یک منبع حمایت و راهنمایی برای افراد مبتلا به وسواس تقارن باشد، که این امکان را فراهم می‌کند تا به شکلی کارآمد و مؤثر به درمان این اختلال پرداخته شود.
وسواس تقارن چیست؟
افرادی که از Symmetry OCD رنج می‌برند، بر روی موقعیت و چینش اشیاء حساس هستند و هنگام مواجهه با مواردی که به‌درستی چیده نشده‌اند یا به‌صورتی ناقص به نظر می‌رسند، احساس ناراحتی می‌کنند. افراد مبتلا به این شکل از اختلال وسواس حتی زمانی که کلماتی می‌نویسند که دستخط نامطلوبی دارد یا به طور کامل در امتداد خط قرار نمی‌گیرد، دچار مشکل می‌شوند.
در وسواس قرینگی فرد تمایل شدیدی برای مرتب کردن مجدد آیتم‌ها دارد و زمان زیادی را صرف تلاش برای قرار دادن اشیاء به شیوه‌ای عالی و قابل قبول می‌کند. شخص وسواسی بارها و بارها لیست‌ها و سایر دست نوشته بازنویسی می‌کنند. هر چند این رفتارها برای دوستان و اطرافیان ناامید کننده و آزاردهنده است، اما به یاد داشته باشید که در عین بی‌منطقی، اختلال وسواس فکری-اجباری همیشه منطق خاصی دارد.
در بلاگ سیمیاروم بیشتر بخوانید: اختلال وسواس فکری دوره بارداری و درمان آن
افراد دچار اختلال وسواس تقارن ممکن است تفکر جادویی مرتبط با نگرانی‌های خود نیز داشته باشند. به عنوان مثال، گاهی دیده می‌شود که شخص عنوان می‌کند اگر وسایل را به نحو خاصی نچیند، مادرش تصادف خواهد کرد. از آنجایی که افکار وسواسی تقریبا همیشه ایگو-دیستونیک هستند، شخص خود می‌داند که این افکار مضحک هستند. اما وسواس از اساس یک بیماری “حالا اگر این طور شد، چه؟” است. مثلا، بیمار وسواسی کلمه کور را می‌شنود و دچار این وسواس می‌شود که اگر 4 بار نگوید “تو کور نیستی”، واقعا کور خواهد شد. چنین فردی خود می‌داند که رفتارش مضحک است، اما وسواس به او می‌گوید: “اگر این طور شد، چه؟”. همه چیز با تسلیم شدن به وسواس، تمام نمی‌شود، بلکه وسواس تغذیه می‌شود و قوی‌تر و شدیدتر برمی گردد. بنابراین، چیزی که در ابتدا یک “اگر این طور شد، چه؟” ساده بود، تبدیل به صدها وسواس جادویی می‌شود که به صورت اجبار خود را نشان می‌دهند و هر روز بیشتر از قبل می‌شوند. به این چرخه، اثر گلوله برفی اختلال وسواسی-اجباری گفته می‌شود.
آیا از دیدن تصاویر زیر رنج می‌برید؟
علت وسواس تقارن
همانند سایر انواع اختلال وسواسی-اجباری علت دقیق ابتلا به وسواس قرینگی مشخص نیست. اما نظریه‌های متنوعی در این رابطه وجود دارد که می‌توانند توضیح‌دهنده دلیل ابتلا در بسیاری از بیماران باشد. اولین عامل جنسیت است که تحقیقات زیادی آن را ثابت کرده‌اند. به نظر می‌رسد که زنان بیشتر دچار وسواس شستشو می‌شوند، در حالی که بیماری وسواس تقارن در مردان شیوع بیشتری دارند. همچنین، سن شروع به وسواس در مردان پایین‌تر از خانم‌هاست و معمولاً نشانه‌های اولیه از سنین کودکی و نوجوانی شروع می‌شود. در حالی که نشانه‌های وسواس در زنان از بعد از بلوغ، زایمان و مراحلی بحرانی مانند این شروع می‌شود.
در بلاگ سیمیاروم بیشتر بخوانید: وسواس در کودکان را بهتر بشناسید
ژنتیک عاملی دیگری است که تحقیقات آن را در ابتلا به وسواس دخیل دانسته‌اند. کودکان بسیاری از خصوصیات خود را از طریق DNA از والدین به ارث می‌برند و وسواس نیز می‌تواند از این طریق منتقل شود. در صورتی که والدین یا یکی از اعضای نزدیک خانواده به این اختلال دچار باشد، ریسک ابتلا به آن در کودک بیشتر است.
محیط عامل موثر دیگر در ابتلا به وسواس قرینگی است. کودکان بسیاری از رفتارهای خود را از والدین از طریق مشاهده یاد می‌گیرند و به طور خودکار طرز رفتار و فکر والدین را تقلید می‌کنند. همچنین، زندگی متلاطم، حوادث ناگوار، بروز تروما برای کودک، وجود اختلافات شدید خانوادگی یا مرگ یکی از عزیزان از دلایل ابتلا به وسواس هستند. به علاوه، مشکلات عصبی و نحوه کارکرد مغزی نیز در این دسته اختلالات دخیل هستند. ابتلا به برخی بیماری‌های روانی نیز می‌تواند فرد را مستعد ابتلا به اختلال وسواس کند.
علائم و نشانه‌های وسواس تقارن
معمولاً نسبت به سایر انواع این اختلال، وسواس قرینگی در سنین پایین‌تری تشخیص داده می‌شود. بسیاری از بیماران حتی خود نیز از رفتارهایشان متنفر هستند و احساس درماندگی زیادی می‌کند، اما به دلیل اضطراب زیادی که در تلاش برای قطع رفتار می‌کنند، به وسواس‌های خود دامن می‌زنند. برای برخی دیگر، رفتارها و مشغله‌های فکریشان دلیل منطقی دارد و کاملاً ضروری به نظر می‌رسد (تفکر جادویی). برخی از وسواس‌های رایجی که بیماران احساس می‌کنند، عبارتند از:
- نگرانی از وقوع اتفاقی بد در صورت نامتقارن بودن یک شی در خانه یا محل کار
- اضطراب شدید در هنگام مشاهده چیزی نامتقارن یا بی نظم در محیط
- احساس ناقص بودن در اشیای نامتقارن
- ترس از وقوع اتفاق بد در صورت عدم نظم دهی به وسایل
- اصرار شدید به قرینه کردن وسایل، حتی وقتی دیگران به آنها اطمینان می‌دهند که همه چیز مرتب است
- عدم احساس آسایش حتی برای یک میلیمتر عدم قرینگی
اجبارهای رایج در وسواس تقارن
حتی افرادی که دچار اختلال وسواس تقارن نیستید نیز از تقارن و نظم لذت می‌برند و آن را جذاب می‌دانند. اما افراد مبتلا به این اختلال به شدت درگیر وسواس و اجبارهای مربوط به تقارن هستند و تا زمانی که به تقارن مطلوب دست نیابند، دست از کار نمی‌کشند. برخی از اجبارهای رایج که در Symmetry OCD رخ می‌دهد عبارتند از:
- تمایل به نوشتن تعداد دقیق کلمات در هر خط در صفحه و نوشتن کلمات به طور مستقیم و متقارن
- بازنویسی کلمات و حروف تا زمانی که هیچ نقص یا عدم تقارن قابل مشاهده‌ای در دستخط آنها وجود نداشته باشد.
- چینش وسایل، لباس‌ها یا کفش‌ها به شیوه‌ای خاص در کمد
- پرهیز از مناطقی که دارای اشکال هندسی متقارن هستند، تا مجبور نباشند لبه‌ها را با چشمان خود ردیابی کنند.
- نیاز شدید به تعادل برای مثال، راه رفتن با مقدار فشار یکسان روی هر دو پا، نگه داشتن لیوان چای با هر دو دست
- مساوی کردن همه چیز، برای مثال، نظم دهی به مواد غذایی در بشقاب‌ها با شمارش دقیق تعداد لوبیاها و سایر مواد غذایی یا رد شدن از در با فاصله کاملاً قرینه هر دو شانه از دو طرف
- تکرار نظم دهی برای مثال، فرد بارها و بارها به قاب روی میز نگاه می‌کند و فاصله آن را با دیگر اشیا می‌سنجد
پیامدهای وسواس تقارن
همه ما در طول روز افکاری به ذهنمان هجوم می‌آورند. این افکار به ذهن ما می‌آیند و می‌روند و مشکلی نیست. اما در بیماران وسواسی شدت و تکرار این افکار بسیار بیشتر از حالت عادی است. یک فرد وسواسی ممکن است چند ساعت از روز را به افکار وسواسی و رفتارهای اجباری بگذراند. افکار و رفتارهای یک وسواسی حالت تکرار شونده‌ای دارند. بنابراین چرخه‌ای ناخواسته را به خود می‌گیرند که حاصلی جز خستگی روانی و جسمی ندارد. شخصی که دچار بیماری وسواس تقارن است به میزی کاملاً مرتب خیره می‌شود و احساس می‌کند نظم لازم را ندارند. اضطراب از این لحظه شروع می‌شود و فرد تا ساعت‌ها درگیر مرتب کردن وسایل می‌شود تا جایی که حتی خستگی مزمن هم نمی‌تواند مانع از رفتارهای او شود.
اضطراب و نگرانی شدید از دیگر پیامدهای غالب وسواس است. برخلاف افراد عادی، وسواسی‌ها با مشاهده کمترین بی نظمی دچار اضطراب و نگرانی افراطی می‌شوند. این افراد واکنش شدیدی در قبال عدم تقارن واقعی یا فرضی دارند و نمی‌توانند در برای احساس نیاز به تقارن مقاومت کنند. این اضطراب گاهی خود را به صورت نگرانی‌های غیر منطقی برای سلامت دیگران در صورت مرتب نبودن وسایل نشان می‌دهد. ارتباط دهی نامرتب بودن میز یا کمد با سرطان و دیگر بیماری‌ها در این دسته افراد غیرمعمول نیست.
بیمار مبتلا به وسواس قرینگی زمان‌های زیادی را در طول روز برای ایجاد نظم صرف می‌کند. پس پیشرفت در زندگی شخصی و کاری برای او عملا غیرممکن می‌شود. از دست دادن ارتباطات صمیمانه به دلیل فقدان وقت از دیگر پیامدهای این اختلال است.همچنین، از دست دادن اعتماد به نفس نیز در این اختلال انتظار می‌رود، چراکه فرد وسواسی به اعمال خود اعتماد ندارد و احساس می‌کند از پس کار ساده‌ای مانند نوشتن یک سطر یا مرتب کردن وسایل برنمی آید.
از سوی دیگر همانطور که گفتیم تن دادن به افکار وسواسی پایان کار نیست و چرخه وسواس هر ساعت و هر روز تکرار می‌شود. بنابراین، گسترش وسواس و تشدید آن در صورت عدم درمان محتمل است.
روش‌های درمان وسواس تقارن
توصیه می‌شود افرادی که از Symmetry OCD رنج می‌برند، هر چه سریع‌تر برای درمان به یک روانپزشک یا روانشناس مجرب در درمان وسواس مراجعه کنند.
درمان شناختی رفتاری
CBT خط اول درمان بیماری وسواس قرینگی است. درمان شناختی رفتاری یک درمان گفتاری است که به بیماران کمک می‌کند تا الگوهای فکری و رفتارهایی را که چرخه OCD را تغذیه می‌کنند، شناسایی کنند. پس از شناسایی این الگوهای فکری، نحوه تغییر و مقابله با این افکار به بیمار آموزش داده می‌شود. در نهایت، CBT منجر به جایگزینی الگوهای منفی بیماران با افکار و رفتارهای مثبت و مفیدی می‌شود که به آنها در غلبه بر OCD کمک می‌کند.
درمان شناختی-رفتاری مبتنی بر ذهن آگاهی
CBT مبتنی بر ذهن آگاهی به بیماران می‌آموزد که همه انسان‌ها دچار افکار مزاحم می‌شوند. همچنین، به بیماران آموخته می‌شود که افکار مزاحم هیچ گونه قدرتی بر آنها ندارند و تنها با پاسخ دادن به آنهاست که به این افکار قدرت و اعتبار بیشتری داده می‌شود و ترس‌های فرد تقویت می‌شوند. ثابت شده است که ذهن آگاهی، اضطراب و استرس را کاهش می‌دهد، به تنظیم هیجانی کمک می‌کند، و خواب را بهبود می‌بخشد. تکنیک‌های ذهن آگاهی می‌تواند شامل تمرینات تنفسی، مدیتیشن و تجسم هدایت شده باشد.
مواجهه و پیشگیری از پاسخ (ERP)
در روش ERP، بیماران در معرض موقعیت‌های مرتبط با افکار مزاحم قرار می‌گیرند که باعث اضطراب آنها می‌شود. هدف از این درمان این است که بیمار از انجام رفتارهای اجباری جلوگیری کند. مواجهه از آسان‌ترین سناریو، مشاهده عکس ناقرینگی، شروع می‌شود و تا موقعیت‌هایی پیش می‌رود که بیمار بتواند با ترسناک‌ترین سناریوی خود روبرو شود و بر آن غلبه کند. با موفقیت در هر موقعیتی که بدون واکنش با اجبار تجربه می‌شود، فرد می‌تواند ببیند که هیچ اتفاق بدی نیفتاد. بنابراین، به تدریج از اضطراب ناشی از این موقعیت‌ها کاسته می‌شود. با گذشت زمان، بیماران احساس می‌کنند کنترل بیشتری دارند و می‌توانند رفتارهای OCD خود را کاهش دهند.
در بلاگ سیمیاروم درباره اختلال مو کنی بیشتر بخوانید
دارودرمانی
معمولاً دارو به عنوان تنها روش درمانی برای اختلال وسواس قرینگی تجویز نمی‌شود، اما ممکن است در کنار درمان روانشناختی برای کمک به بیماران تجویز شود. داروهایی که معمولاً برای OCD تجویز می‌شوند، داروهای ضد افسردگی هستند که به عنوان مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) شناخته می‌شوند. آنها به اصلاح عدم تعادل شیمیایی در مغز کمک می‌کنند و می‌توانند به کاهش اضطراب و درمان هر گونه علائم افسردگی همراه با بیماری کمک کنند.
دریافت حمایت برای درمان وسواس تقارن بسیار مهم است. هرچه حمایت بیشتری داشته باشید، بهتر است! می‌توانید از عزیزانتان بخواهید شما را حمایت کنند. با آنها صحبت کنید، به آنها بگویید که در چه شرایطی هستید و اجازه دهید آنها در کنار شما باشند. دریافت کمک تخصصی بیشترین کمک را به شما می‌کند. اگر از علائم وسواس رنج می‌برید، با کارشناسان سیمیاروم تماس بگیرید.
منبع
منبع
