طرحواره وابستگی (dependence life trap) | دلایل، نشانه ها و درمان

طرحواره یک ساختار شناختی است که به ما، در سازماندهی و پردازش اطلاعات کمک می کند و شخص با استفاده از این طرحواره ها، نظامی را شکل می دهد. این تله ها تا حدودی پایدار هستند که منجر به ادراک و به کارگیری اطلاعات در طول زندگی می شوند و باعث می شود که افراد اطلاعات واحد را به گونه های مختلف تفسیر کنند. یکی از این تله یا طرحواره ها، طرحواره وابستگی است.

طرحواره وابستگی چیست؟

کسی که دچار این تله باشد، در بیشتر جنبه های زندگی خود مطابق با توصیه دیگران زندگی می کند و نمی تواند خودش برای زندگی اش تصمیم گیری کند.

وجود این تله در زندگی شخص باعث می شود او همیشه احساس کودکی سرگردان را داشته باشد که به دنبال راهنمایی یک بزرگ تر است.

نشانه های طرحواره وابستگی چیست؟

کسانی که در این تله گرفتار شده اند، خود را درمانده و کودک وار نشان می دهند تا دیگران به آنها در انجام کارها کمک کنند.

این افراد توانایی مراقبت از خود را ندارند و احساس می کنند اگر هر لحظه تنها بمانند، به آنها آسیب خواهد رسید و زندگی شان خاتمه می یابد. در نتیجه، خود را برای مقابله با مشکلات خود بی کفایت می بینند‌.

تله زندگی وابستگی دارای دو بعد است:

• بعد اول شامل بی کفایتی است. بدین معنی که چنین بیمارانی، به خود برای تصمیم گیری های روزانه و عادی اعتماد ندارند و نمی توانند کارهای جدید را به تنهایی انجام دهند‌؛ زیرا به این اعتقاد دارند که همیشه باید کسی کنار آنها باشد و راهنمایشان کند.

چنین افرادی احساس می کنند مانند کودکان کم سن و سالی هستند که برای زنده ماندن نیاز به مراقبت والدینشان دارند.

در شکل افراطی این تله، بیماران معتقدند که حتی نمی توانند برای خود لباس، غذا یا حتی سرپناه فراهم کنند و در کوچک ترین فعالیت روزمره خود و تصمیمات مشکل دارند.

• بعد دوم این طرحواره را، وابستگی تشکیل می دهد که به دنبال بعد اول به وجود می آید. از آنجا که این بیماران گرفتار تله وابستگی شده اند، نمی توانند به تنهایی از پس کارهایشان بر آیند، تنها هدف آنها پیدا کردن افرادی است که بتوانند به آنها وابسته شوند.

افرادی را که برای این نوع مراقب پیدا می کنند معمولا، والدین یا جانشین والدین مثل همسر، دوستان یا درمانگرانی هستند که به عنوان نماد والدین او به شمار می روند. ایده اصلی این بیماران این است که «من بی کفایتم پس باید به دیگران وابسته شوم.»

برخی از ویژگی های کسانی که به تله زندگی وابستگی دچار شده اند عبارتست از:

• کمک خواهی مداوم از دیگران
• پرس و جو مداوم راجع به نحوه انجام کارهای جدید
• اطمینان طلبی برای انجام هر کاری
• ناتوانی در تنها سفر کردن
• خودداری از پذیرش مسئولیت های اضافی و دوری از قبول مسئولیت های جدید

کسانی که گرفتار تله وابستگی شده اند، اغلب از رانندگی کردن به تنهایی می ترسند و از انجام این کار هم دوری می کنند. زیرا به این اعتقاد دارند که ممکن است حین رانندگی گم شوند یا ماشینشان خراب شود و در این صورت کاری نمی توانند انجام دهند و نیاز دارند یکی دائم آنها را راهنمایی کنند.

شما می‌توانید برای تشخیص بهتر از طرحواره خود، در تست طرحواره های ناسازگار یانگ (YEMSQ) سیمیاروم شرکت کنید

علت شکل گیری طرحواره وابستگی چیست؟

والدینی که در پاسخ به تلاش کودک برای اثبات استقلال خود، در او احساس بی عرضگی و ناتوانی ایجاد می کنند، مقصر شکل گیری این تله در ذهن فرزندشان هستند.

فرد در دوره کودکی هیچ گاه مستقل عمل نکرده است، و همیشه والدینی نگران و مهربان تمام بار و مسئولیت زندگی او را به عهده داشته باشت.

شکست در برخی تصمیم گیری های گاه به گاه نیز باعث تقویت این تله در ذهن کودک شده و برای اجتناب از تکرار اشتباه به اطرافیان خود وابسته شده است.

| اطلاعات بیشتر درباره مشاوره فرزندپروری و تربیت کودک |

چرا طرحواره وابستگی باید درمان شود؟

این بیماران معمولا برای رسیدن به هدف استقلال یا کفایت به مشاور مراجعه نمی کنند، بلکه به دنبال راهکاری هستند تا علائم اضطراب یا مشکلات جسمی ناشی از استرس شان کاهش یابد.

آنها به دلیل ترس از ترک همسر یا نماد والدی که کنترل گر است، افسرده می شوند، زیرا معتقد هستند که بدون کمک دیگران نمی توانند زندگی کنند.

نکته جالب این است که معمولا همسر چنین افرادی که در تله زندگی وابستگی گرفتار شده اند، اغلب به والدینشان شبیه هستند که این تله را در ذهن این بیماران شکل داده اند.

معمولا هدف اصلی این بیماران رفع سریع علائم است و تمایلی به تغییر احساس اصلی خود در مورد وابستگی ندارند.

درصد کمی از بیمارانی که تله زندگی وابستگی را دارند، با مستقل نمایی سعی در جبران این تله دارند. هرچند در باطن احساس بی کفایتی می کنند، ولی سعی می کنند هر کاری را خودشان انجام دهند. این افراد برای انجام هیچ کاری به دیگران اعتماد ندارند حتی زمانی که وابستگی یک پدیده طبیعی است، سعی می کنند به دیگران وابسته نشوند.

بیماران مانند کودکانی هستند که با اینکه به خوبی رشد نکرده اند و توانایی انجام بسیاری از کارها را ندارند، ولی مستقلانه عمل می کنند و با این حال اضطراب زیادی را در این خصوص تحمل می کنند و همیشه فکر می کنند نمی توانند به خوبی از عهده انجام کارها بر آیند.

‌درمان طرحواره وابستگی چگونه انجام می شود؟

هدف درمان این بیمارانی که در تله زندگی وابستگی افتاده اند این است که حس کفایت این افراد بالا رود و میزان وابستگی شان کاهش یابد.برای افزایش حس کفایت بیمار، به آموزش اعتماد به نفس و نیز مهارت آموزی نیاز است.همچنین، برای کاهش میزان وابستگی این اشخاص، باید کاری صورت گیرد که بیمار به تنهایی برای انجام کارهای خود تلاش کند و رفته رفته مستقلانه عمل کند.

در نهایت حالت مطلوب این وضعیت این است که بیمار از وابستگی ناسالم خود به دیگران دست بردارد‌.کنار گذاشتن وابستگی کلید موفقیت این بیماران است و باید این افراد را به سمتی سوق داد که از کمک خواهی از دیگران دست بردارند و وظایف خودشان را به خوبی انجام دهند تا موفق شوند.

مشکلات محتمل در طول درمان طرحواره وابستگی چیست؟

یکی از خطرات بزرگ کار با این بیماران این است که، حین فرایند درمان ممکن است به جای غلبه بر تله زندگی خود به درمانگر وابسته شوند و درمانگر نادانسته نقش نماد والد او را بپذیرد و وارد زندگی او شود‌.

وابستگی به درمانگر تا حدودی جایز است، زیرا اگر هیچ گونه وابستگی ایجاد نشود به احتمال زیاد بیمار نمی تواند فرایند درمان را ادامه دهد.

درواقع مشاور باید اجازه دهد برای شروع درمان بیمار تا حدودی به او وابسته شود ولی به تدریج از او کناره گیری کند.

از دیگر چالش های تله وابستگی این است که بیماران از انجام رفتار های مستقلانه اجتناب می کنند و درمانگران باید بر این اجتناب از جانب بیمار غلبه کنند، در غیر این صورت اضطراب ناشی از انجام رفتار مستقلانه از جانب بیمار احتمال آنکه درمان نیمه راه رها شود بیشتر می شود.

میزان وابستگی شما در زندگی چقدر است؟ آیا در درون احساس بی کفایتی می کنید، اما در ظاهر خود را فردی مستقل نشان می دهید؟ چقدر قدرت و توان تصمیم گیری برای امور شخصی دارید؟ اگر احساس می کنید در دادم این تله گرفتار شده اید، چاره را به یک درمانگر ماهر بسپارید.

منبع:

http://benotafraidofmovingslowly.blogspot.com/2015/06/reinventing-your-life-10-i-cant-make-it.html