فهرست مطالب
- خنده؛ مسکن طبیعی!
- جسته و گریخته شنیدهایم که خنده، شادی یا شوخطبعی برای سلامت جسم و روان مفید است. اما اگر بخواهیم کمی بیشتر درباره این موضوع صحبت کنیم، خنده دقیقا چه تاثیری بر سلامت ما دارد؟
- تاثیر خنده بر سلامت روان ما چگونه است؟
- چگونه حس شوخطبعی به افزایش تابآوری در افراد کمک میکند؟
- آیا خنده یا شوخ طبعی بر روابط انسانی هم میتواند تاثیرگذار باشد؟
- بنابراین میتوانیم بگوییم خنده کارکرد درمانی دارد. اما در مورد افرادی که افسرده هستند، خلق پایین دارند یا دوران سوگواری را میگذرانند، آیا میتوان به این افراد به عنوان درمان خنده را تجویز کرد یا راهکارهایی داد که بتوانند خودشان را در موقعیتی قرار دهند که مدت زمانی را اجباری در طول روز بخندند تا مثلا افسردگی را پشت سر بگذارند؟ آیا چنین روشی در روانشناسی به عنوان روش درمانی استفاده میشود؟
- وقتی میگوییم خنده بر سلامت روان تاثیرگذار است منظورمان لبخند است یا قهقهه؟
- برای خنده درمانی چه تکنیکهایی را به افراد میتوانیم پیشنهاد بدهیم؟
خانه » مهارت های زندگی »
گفتوگویی دربارهی تاثیر خندیدن بر سلامت روان:
خنده؛ مسکن طبیعی!
«بخند تا دنیا به روت بخنده» فقط یک ضربالمثل قدیمی نیست. واقعیتی است که علم آنرا ثابت کرده. از تاثیرات مختلف جسمی مثل تسکین درد و خونرسانی به ارگانهای مختلف بدن تا تاثیر بر سلامت روان و کاهش استرس و اضطراب و تقویت روابط اجتماعی همگی از فواید خنده بر سلامتی هستند. در همین راستا گفتوگویی با دکتر فاطمه هادی، روانپزشک و از مشاوران سیمیاروم دربارهی فواید خنده بر سلامت روان و اثرات درمانی خنده داشتیم که در ادامه میخوانید.
جسته و گریخته شنیدهایم که خنده، شادی یا شوخطبعی برای سلامت جسم و روان مفید است. اما اگر بخواهیم کمی بیشتر درباره این موضوع صحبت کنیم، خنده دقیقا چه تاثیری بر سلامت ما دارد؟
خنده هم از جهت جسمی و هم روانی بر سلامت ما تاثیرگذار است. پیش از هرچیز باید بدانیم که خنده بسیاری از اعضای بدن را درگیر میکند. وقتی سیستم فیزیکی و شیمیایی بدن درگیر باشد باعث میشود کلیهی ارگانها تحریک و فعال بشوند. در نتیجه خونرسانی و اکسیژنرسانی به این اعضا افزایش مییابد.
از سوی دیگر یکسری هورمونها در اثر خنده در بدن آزاد میشوند. این هورمونها مانند اندورفین از مواد ضد درد طبیعی و آرامبخش هستند و اثرات تسکینی و کاهش درد دارند. همچنین تنشی که بهواسطهی استرس تجربه میکنیم در اثر خنده کاهش پیدا میکند. تحقیقات نشان میدهد افرادی که میخندند سطح کورتیزول خونشان پایین میآید. کورتیزول یک ماده شیمیایی در بدن است که هنگام استرس افزایش پیدا میکند. از همینروی خنده اثرات خیلی جدی در کاهش استرس دارد.
از طرفی در دراز مدت خندیدن سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند. در نتیجه باعث میشود فرد کمتر دچار بیماری شود. اینها تاثیرات جنبهی جسمانی خنده بود.
تاثیر خنده بر سلامت روان ما چگونه است؟
از نظر روانی زمانیکه استرس کاهش مییابد، بهطور کلی خلق بالا میآید، روحیه بهبود پیدا میکند و اضطراب کم میشود. یکی دیگر از کاراییهای خنده این است که وقتی افراد میخندند نمیتوانند همزمان عواطف منفی دیگر را تجربه کنند. یعنی نمیتوانند برای مثال اضطراب یا خشم داشته باشند. چون تمام این عواطف و احساسات طول عمر کوتاهی دارند و بالا و پایین میشوند. همانقدر که خنده و شادی در یک بازه زمانی کوتاه ممکن است ایجاد شود. در همان بازه زمانی ممکن است احساسات منفی مثل ترس، اضطراب یا خشم نیز بروز کنند. اما زمانیکه احساسات مثبت و شادی و خنده فعال هستند، احساسات منفی کمتر میتوانند ایجاد شوند.
از سوی دیگر بهطور کلی افرادی که میخندند و شوخطبعی بیشتری دارند، تابآورتر هستند. تابآوری یعنی این افراد در مقابل اتفاقات بد زندگی ناگهان نمیشکنند و از هم نمیپاشند. بلکه منعطف هستند و انعطافپذیری دارند. در برابر اتفاقات بد کمی خم میشوند، تا آن اتفاق بگذرد و بعد دوباره میایستند. مطالعات نشان میدهد یکی از عوامل اصلی در افزایش تابآوری حس شوخطبعی افراد است.
چگونه حس شوخطبعی به افزایش تابآوری در افراد کمک میکند؟
شوخطبعی باعث میشود دیدگاه فرد نسبت به دنیای پیرامونش تغییر کند. هنگامیکه ما احساس بدبختی و ناراحتی میکنیم با یک چیز روانی یا ذهنی درگیر هستیم. بهطور کلی افراد در مقابل مشکلات مدام به آن فکر میکنند. اما وقتی ما شوخطبعی داشته باشیم، سعی میکنیم با خنده از موضوع فاصله بگیریم. یعنی فرد احساس میکند آن درگیری ذهنی و مشکل از خودش جداست. او میداند همهی آن چیزی که در روان او اتفاق میافتد، یعنی آن اتفاق استرسزا، تمام وجود او نیست. همین مساله یعنی جدا شدن از موضوع به فرد حس خوب و رهاییبخش میدهد. از سوی دیگر باعث میشود میزان تعارض و درگیری فرد با مشکل کم شود که این مساله از نظر روانی خیلی کمککننده است.
آیا خنده یا شوخ طبعی بر روابط انسانی هم میتواند تاثیرگذار باشد؟
انسان یک موجود اجتماعی است. برهمین اساس باید در جامعه و جمع باشد و به صورت ایزوله نمیتواند بقا پیدا کند. وقتی که ما حس شوخطبعی داشته باشیم، لبخند بزنیم و در موقعیتهایی بخندیم، باعث میشود افراد دیگر بیشتر با ما ارتباط برقرار کنند. همین ارتباط اجتماعی خودش بر سلامت روان تاثیرگذار است. یکی از مهمترین فاکتورهای موثر در سلامت روان چگونگی دریافت حمایت اجتماعی از دیگران است. افرادی که حمایت اجتماعی بیشتری دارند کمتر دچار اضطراب و افسردگی میشود. برعکس افرادی که کمتر از حمایت اجتماعی برخوردارند، بیشتر به اختلالات روانپزشکی مبتلا میشوند یا اگر اختلالی داشته باشند بیماری در آنها تشدید میشود.
بنابراین وقتی بتوانیم شبکه اجتماعی اطرافمان را تقویت و پررنگتر کنیم، حال بهتری خواهیم داشت. شوخطبعی در اینجا کمک میکند تا افراد بیشتری جذب ما شوند و روابط اجتماعیمان بهتر شود. وقتی مشکلی در رابطه پیش میآید، که البته طبیعی است و در همهی روابط ممکن است ایجاد شود، اگر افراد بتوانند با شوخطبعی یا طنز دربارهی آن موضوع باهم صحبت کنند خیلی بهتر مشکل حل و فصل میشود تا زمانی که بخواهند با جدیت یا سایر عواطف مانند خشم یا اضطراب در مورد موضوع مورد تعارضشان با هم صحبت کنند. در نتیجه میتوان گفت خنده تعارضات بین فردی را نیز کم و ارتباط بین افراد را بیشتر میکند.
بنابراین میتوانیم بگوییم خنده کارکرد درمانی دارد. اما در مورد افرادی که افسرده هستند، خلق پایین دارند یا دوران سوگواری را میگذرانند، آیا میتوان به این افراد به عنوان درمان خنده را تجویز کرد یا راهکارهایی داد که بتوانند خودشان را در موقعیتی قرار دهند که مدت زمانی را اجباری در طول روز بخندند تا مثلا افسردگی را پشت سر بگذارند؟ آیا چنین روشی در روانشناسی به عنوان روش درمانی استفاده میشود؟
بله خنده کارکرد درمانی هم دارد. در همین راستا و براساس تحقیقات روشی به نام یوگای خنده داریم. یوگای خنده مثل کلاسی است که افراد به صورت گروهی دور هم جمع میشوند و خندههای ارادی و طولانی انجام میدهند. در ابتدا خنده ارادی است اما از آنجا که به صورت گروهی انجام میشود و همچنین خنده مسری است بین افراد پخش و تبدیل به یک چیز غیرارادی میشود. مطالعات نشان میدهد اثرات یوگای خنده خیلی شبیه خنده واقعی است. همچنین باعث بهبود علائم افسردگی میشود. بنابراین افراد دارای خلق پایین میتوانند از این شیوه استفاده کنند. یعنی برای مثال افراد با شرایط مشابه دور هم جمع بشوند و یک تسهیلگر مانند روانشناس اداره جلسه را برعهده بگیرد و چنین تمریناتی را داشته باشند.
وقتی میگوییم خنده بر سلامت روان تاثیرگذار است منظورمان لبخند است یا قهقهه؟
تمامی انواع خنده تاثیرگذارند. از لبخند تا جایی که به سمت قهقهه میرود. یعنی یک طیف است. طیفی از اثراتی که این حس یعنی خنده به دنبال دارد. از حس خفیف آن یعنی لبخند تا بالاترین حد طیف یعنی قهقهه که طی آن اندورفین در بدن آزاد میشود. هرچند در لبخند اندورفین آزاد نمیشود اما خود لبخند در ارتباطات اجتماعی موثر است. برای مثال وقتی کسی را میبینیم که لبخند میزند حس مثبتی نسبت به آن فرد داریم و تعامل بهتری شکل میگیرد.
برای خنده درمانی چه تکنیکهایی را به افراد میتوانیم پیشنهاد بدهیم؟
در افراد دچار اختلالات روانپزشکی علاوه بر توصیه به داشتن جلسات تراپی، سایر روشهای درمانی و یوگای خنده، شاید تراپیست بتواند به این افراد کمک کند از دیدگاه دیگری مثلا وجه طنزآمیز ماجرا را نگاه کنند. البته این کار ریسک خیلی بالایی دارد و باید با دقت، تخصص و در زمان مناسب انجام شود تا شاید بتواند کمک کند. در عین حال افراد میتوانند عامدانه خودشان را وارد جریان، گروه یا فعالیتهایی کنند که احساس مثبت را منتقل میکنند. برای مثال دیدن فیلمهای کمدی، خواندن کتابهای طنز یا شنیدن لطیفه و وقتگذرانی با افرادی که شوخطبعی دارند.
برگرفته از سایت سیمیاروم