فهرست مطالب
- دکتر روانشناس بالینی چه کاری انجام میدهد؟
- کدام اختلالات توسط روانشناس بالینی درمان میشود؟
- روانشناس بالینی خوب باید چه ویژگیهایی داشته باشد؟
- بهترین دکتر روانشناس بالینی چه مهارتهایی دارد؟
- شیوههای درمانی در روانشناسی بالینی
- تفاوت بین روانشناس و روانپزشک چیست؟
- آیا باید به روانشناس بالینی مراجعه کنم یا روانپزشک؟
- تفاوت روانشناس بالینی و مشاور چیست؟
- به مشاور مراجعه کنم یا روانشناس بالینی؟
- دکتر روانشناس بالینی کجا کار میکند؟
- سخنی از سیمیاروم
خانه » عمومی »
دکتر روانشناس بالینی یکی از متخصصان حوزه سلامت است که در تشخیص و درمان بیماریهای روانی، مشکلات رفتاری عاطفی آموزشدیده و تخصص دارد.
دکتر روانشناس بالینی چه کاری انجام میدهد؟
این متخصص برای درمان بیماریهای روانی دارو تجویز نمیکند. بلکه از تکنیک های روانشناسی مانند رفتاردرمانی شناختی و روانکاوی برای درمان استفاده میکند.
روانشناس بالینی با مراجع در جلسات مختلف دیدار میکند تا مشکلات عاطفی، روانی و رفتاری او را در زندگی تشخیص دهد. در طول جلسات، مصاحبه و تستها، روانشناس وجود هرگونه اختلال بالقوه را تشخیص میدهد. سپس، با همکاری بیمار، طرح درمانی بر اساس نیازهای بیمار تدوین میشود. روانشناس روند پیشرفت مراجع را زیر نظر میگیرد تا از برآورده شدن نیازهای او و پیشرفت در مسیر درمان مطمئن شود.
علاوه بر درمان بیماریها، روانشناس بالینی کارهای تحقیقاتی، آموزش و تستهای روانشناسی را نیز ممکن است انجام دهد.
کدام اختلالات توسط روانشناس بالینی درمان میشود؟
بهعنوان یک متخصص در حوزه سلامت، هدف کاهش ناراحتی و بهبود سلامت روان مراجع است که میتواند یکی از اختلالات زیر باشد:
- اضطراب
- افسردگی
- بیماریهای روانی
- درمان دردهای روانتنی
- اختلالات عصبی
- اعتیاد در زمینههای مختلف
- رفتارهای چالشبرانگیز
- اختلالات خوردن
- مشکلات و اختلافات خانوادگی و شخصی
- ناتوانیهای یادگیری
مراجع میتواند هرکسی و در هر گروه سنی از کودکان، نوجوانان، جوانان، افراد مسن، در قالب درمانهای خانوادگی، زوجدرمانی و گروه درمانی باشد.
روانشناس بالینی خوب باید چه ویژگیهایی داشته باشد؟
برای موفقیت جلسات درمان لازم است رابطه خوبی بین درمانگر و مراجع شکل گیرد. شکلگیری این رابطه مستلزم وجود ویژگیهای مثبتی در دکتر روانشناس بالینی است، از جمله:
- ایجاد و حفظ یک رابطه خوب با دیگران بهویژه مراجعان، همکاران و عموم مردم. روانشناس بالینی باید عادل، باشد، به دیگران احترام بگذارد، ارتباط خوب و مؤثری برقرار کند، قادر به انتقال مفهوم باشد، و بتواند با زیرکی و سیاست موقعیتهای سخت را مدیریت کند.
- حساسیت نسبت به افراد و تفاوتهای فرهنگی و درک تأثیر این عوامل بر یکدیگر و تفکر ما
- درک اصول فرهنگی، قومی و حقوقی و استفاده مؤثر از آنان
- رفتار، ارزشها و نگرش حرفهای که در تعامل با دیگران واضح است
- ارزیابی مداوم از خود و تلاش برای بهبود روشهای درمانی خود
- درک اصول علمی متفاوت که با روانشناسی مرتبط هستند و شناخت تأثیر آنان در درمان
- مهارتهای همکاری تیمی با سایر رشتههای علمی، سازمانها و افراد
- مطالعه آخرین تحقیقات و شناسایی روشهای مؤثر و مناسب برای بیماران
- حفظ اسرار بیمار و رعایت حقوق وی
- عدم قضاوت بیمار، شنیدن و تعامل مثبت، خیرخواهی برای بیمار
پیشنهاد سیمیاروم به شما: مشاوره روانشناسی با بهترین روانشناس ایرانی در ترکیه
بهترین دکتر روانشناس بالینی چه مهارتهایی دارد؟
روانشناس بالینی باید دارای مهارتهای مختلفی باشد که از آنها در کار خود استفاده میکند، از جمله:
- قدرت و تمایل به مشاوره با انواع متخصصان حوزه رفتار و سلامت و سازمانهای مربوطه در ارتباط با خشونت، خودکشی و اختلالات روانی
- درک طیف گسترده بیماریها و مسائل سلامت روان و وقوع آنها در هر سنی
- ارزیابی و اجرای تستهای استاندارد شخصیت و روانی برای استفاده مؤثر از نتایج آنها در درمان بیماران
- داشتن معلومات بالا از بیماریهای روانی، قدرت تشخیص و درمان آنها
- توانایی اجرای تحقیقات روانشناسی، جمعآوری داده و نتیجهگیری برای درک بهتر از روانشناسی بالینی
شیوههای درمانی در روانشناسی بالینی
برای درمان و حل مشکلات مراجعان از روشها و رویکردهای مختلفی استفاده میشود.
رفتار درمانی شناختی
یکی از انواع روان درمانی است که هدف از آن درک افکار و احساساتی است که رفتارهای بیمار را تحت تأثیر قرار داده است. در این شکل از رواندرمانی به بیمار کمک میشود تا الگوهای مخرب فکری خود را شناسایی کرده و به دلیل تأثیر منفی آنها در احساسات و رفتارش تغییرشان دهد.
مواجهه درمانی
این روش برای تسکین دردها و ترسهای فرد از مسائل مختلف استفاده میشود. بنابراین، بیشترین کاربرد آن در حوزه درمان فوبیاها دیده میشود. در این روش سلسله مراتبی از قرارگیری در موقعیتهای ترسناک برای بیمار اجرا میشود که از تصور کردن موقعیت و مواجهه با تصاویر شروع شده تا قرارگیری در موقعیت واقعی ادامه مییابد. رفتن به هر مرحله در شرایطی صورت میگیرد که بیمار از قرارگیری در موقعیت مرحله قبل احساس راحتی کرده باشد.
برای مثال، پس از آنکه بیمار از مشاهده تصویر قرار گرفتن در آسانسور و تصور کردن آن احساس راحتی کرد و بارها و بارها توانست خود را در این موضعیت تصور کند، در گام بعد، ابتدا تا درب آسانسور میرود. پس از آنکه با رویارویی با آسانسور و فشردن دکمه برای باز شدن درب آسانسور احساس راحتی کرد، در مرحله بعد وارد کابین میشود اما درب بسته نخواهد شد. در گام بعد و زمانی که مراجع توانست خود را به فضای کابین عادت دهد، درب آسانسور بسته میشود و حرکت به طبقات اول ادامه مییابد تا جایی که مراجع میتواند به راحتی و تنهایی این کار را انجام دهد.
روانکاوی
در این رویکرد، دکتر روانشناس بالینی به این اعتقاد دارد که ریشه مشکلات مراجع در سرکوبها و ضربههای روانی او در دوره کودکی است. ازاینرو، مراجع از رویاها و خاطرات کودکی خود حرف میزند و از روشهای مختلفی مانند تداعی آزاد و تجزیه وتحلیل رویاها استفاده میشود. این رویکرد ممکن است ماهها طول بکشد.
بازیدرمانی
این روش اغلب در درمان کودکان استفاده میشود زیرا آنها نمیتوانند در یک گفتگوی درمانی معمول شرکت کنند. در درمان مراجع از عروسک، انواع بازیها و وسایل استفاده میشود و روانشناس صرفاً مشاهده میکند. در طول جلسات درمان، درمانگر تلاش میکند با طراحی بازیهای مختلف، راهنمایی او و حرف زدن مشکلات کودک را برطرف کند.
رواندرمانی ممکن است در قالبهای زیر اجرا شود:
فردی
در جلسات مشاوره فردی تنها مراجع و روانشناس حضور دارند. سرعت جلسات رواندرمانی به نوع مشکل مراجع بستگی دارد.
گروهی
در این شکل از درمان، هدف حل مشکل افرادی است که مشکلات مشابهی دارند و میتوانند در کنار یکدیگر و در زمان حرف زدن از مشکلاتشان به حس همدلی، عدم تنهایی در داشتن مشکل و یافتن راهکار برسند.
در رواندرمانی گروهی فرد تحت حمایت دیگر اعضای گروه تمام مهارتها و مسائلی که باید یاد بگیرد را میشناسد و به آنها پی میبرد. و بهاینترتیب میتواند رابطه بهتری با خودش و دنیای پیرامونش داشته باشد.
خانوادهدرمانی
در این روش درمانی، تمام اعضای یک خانواده در جلسات درمان حضور دارند چراکه مراجع بخشی از این سیستم است و حل مشکل او به تغییر نگرش کل اعضا بستگی دارد. اعضا در کنار هم برای حل مشکل تلاش میکنند، راهها و اصول جدیدی را فرامیگیرند و روابط جدید را جایگزین روابط قبلی میکنند. در این جلسات خانواده یاد میگیرد که بهتر است به جای سرپوش گذاشتن روی مشکلات، راههای جدیدی برای حل آنها پیدا کند.
رواندرمانی و مشاوره آنلاین
امکان اجرای روشهای درمانی به صورت آنلاین نیز وجود دارد. در این روش، دکتر روانشناس بالینی و مراجع با استفاده از پلتفرمهای آنلاین با یکدیگر در تماس قرار میگیرند و امکان بررسی مشکل برای آنها فراهم میآید. رواندرمانی به حضور فیزیکی نیازی ندارد و بسیاری از مشکلات از طریق آنلاین قابل حل هستند. رواندرمانی آنلاین فرصت مناسبی برای افراد مختلف، مانند مهاجران و افراد پرمشغلهای است که امکان حضور در جلسات حضوری رواندرمانی را ندارند.
تفاوت بین روانشناس و روانپزشک چیست؟
بزرگترین تفاوت بین دکتر روانشناس بالینی و روانپزشک این است که روانپزشک در حوزه علوم پزشکی درس خوانده و تخصص گرفته است. بدین ترتیب، او میتواند برای درمان بیماریهای روانی دارو تجویز کند. این در حالیست که روانشناسان بالینی پزشک محسوب نمیشوند و نمیتوانند از دارو در درمان بیماران خود استفاده کنند.
هرچند روانشناس بالینی نیز ممکن است دارای مدرک دکترا باشد، اما این مدرک پزشکی نیست. یک روانپزشک در ابتدا دوره پزشکی عمومی را میگذراند. پس از آن در دوره تخصص برای روانپزشکی اقدام میکند. پس از اتمام تحصیل خود وارد دوره رزیدنتی تشخیص و درمان بیماریهای روانی میشود.
آیا باید به روانشناس بالینی مراجعه کنم یا روانپزشک؟
یکی از تفاوتهای اصلی بین این دو رویکرد این است که روانشناس به رفتارهای شما نگاه میکند در حالی که روانپزشک بیشتر به فاکتورهای بیولوژیک پشت بیماریهای روانی شما مینگرد.
اینکه شما کدامیک از این دو را انتخاب کنید به عوامل مختلفی بستگی دارد. برخی از روانپزشکان تنها دارو تجویز میکنند و رواندرمانی نمیکنند، بنابراین میتوانید اینطور انتخاب کنید که همزمان به هر دو مراجعه کنید تا از مزایای رواندرمانی و دارودرمانی بهرهمند شوید.
تفاوت روانشناس بالینی و مشاور چیست؟
مشاور کسی است که مدرک خود را در حوزه مشاوره گرفته است و با نامهای درمانگر یا مشاور خطاب میشود. بهطورکلی، در ایران مرزهای مشخصی بین روانشناس بالینی و مشاور وجود ندارد. حتی اگر واحدهای دانشگاهی آنها بررسی شود، مشابهتهای زیادی بین آنها وجود دارد. بااینحال، حدود سی واحد با هم تفاوت دارند که باعث میشود تمرکز روانشناسی بالینی روی اختلالات روانی، تشخیص و درمان آنها باشد. بنابراین میتوان اینطور این دو را از یکدیگر تفکیک کرد که یک دکتر روانشناس بالینی در تمام اختلالات روانی تخصص دارد و آنها را میشناسد. با تشخیص یک اختلال در مراجع خود، پروتکل درمانی خاصی را تدوین میکند و با استفاده از رویکردهای درمانی مختلف به درمان او میپردازد.
این در حالی است که مشاوران با وجود آشنایی نسبی با اختلالات روانی، مجوز کار و درمان این اختلالات را ندارند. بهعلاوه، مشاوران اغلب حوزههای تخصصی متفاوتی را برای خود انتخاب میکنند و روی آن تمرکز میکنند، برای مثال خانواده، تحصیلی، شغلی، و غیره. از اینرو، مشاوران دارای گوش شنوا و آغوش گرم برای مراجعانی دارند که به توصیههایی برای مدیریت بهتر عواطف و روند زندگی خود نیاز دارند.
برای روشنتر شدن موضوع این مثال را فرض کنید:
در زندگی احساس افسردگی مزمن دارید. تمام علائم افسردگی را در خود مشاهده میکنید و این علائم باعث خمودگی شما شده و در تمام جنبههای زندگی شما تأثیر منفی گذاشته است. زندگی شما مانند همیشه نیست و علاقهای به تفریحات و کارهای سابق خود ندارید. در این حالت، بهتر است به یک دکتر روانشناس بالینی یا روانپزشک مراجعه کنید تا وجود اختلال در شما تشخیص داده شده، برنامه درمانی مشخصی برای شما تدوین شود و با استفاده از رواندرمانی و دارودرمانی مشکل شما حل شود.
از سوی دیگر، تصور کنید مشکل خاصی در زندگی شما به وجود آمده است که باعث شده احساس اندوه و سردرگمی داشته باشید. صرف وجود غم و اندوه نمیتوان گفت که شما دچار افسردگی هستید. شما دارای تمام عوامل و فاکتورهای تشخیص افسردگی نیستند. این احساس در شما به دلیل وجود مشکلی در زندگیتان به وجود آمده است. بنابراین، یک مشاور میتواند به شما کمک کند که با مشکل خود روبهرو شوید، برای آن راه چاره بیابید یا با آن کنار بیابید. یافتن راهحل مشکل یا استراتژیهای کنار آمدن با آن به شما کمک میکند که از شر علائم افسردگی خلاص شوید.
برای مشاوره درمان افسردگی با روانشناسان سیمیاروم کلیک کنید
به مشاور مراجعه کنم یا روانشناس بالینی؟
با توجه به تفاوتهای فوق، میتوان اینطور نتیجهگیری کرد که اگر صرفاً یک موضوع مشخص، بدون ریشه در اختلالات یا گذشته فرد، در زندگی وجود دارد میتوانید به مشاور مراجعه کنید تا راهکارهای حل این مشکل جزئی را با هم بررسی کنید.
اما اگر مشکل جدی است، در گذشته و حال ادامه یافته است، جنبههای مختلف زندگی شما را تحت تأثیر قرار داده است و به شکل یک بیماری و اختلال جسم و روان شما را تحت تأثیر قرار داده است، از یک روانشناس بالینی کمک بگیرید.
دکتر روانشناس بالینی کجا کار میکند؟
بهعنوان یک متخصص حوزه روانشناسی، این متخصصان در محیطهای بالینی مانند بیمارستانهای روانی، کلینیکهای روانپزشکی، روانشناسی و مشاوره و بهطورکلی محیطهای درمانی دیده میشوند.
این متخصصان در سازمانهای دولتی یا محیطهای نظامی نیز دیده میشوند تا به بهبود سلامت روان سازمانی کمک کنند. محیطهای آموزشی مانند دانشگاهها و مدارس از دیگر جاهایی هستند که میتوانید این متخصصان را بیابید و با آنها در ارتباط باشید.
کلینیکهای روانشناسی خصوصی نیز از دیگر محیطهای کاری این متخصصان است که در مقایسه با موارد فوق، خدمات گرانتری را ارائه میدهند.
سخنی از سیمیاروم
تمام متخصصین در حوزه سلامت روان در همکاری با یکدیگر تلاش میکنند که به بهتر شدن حال مراجعان خود کمک کنند تا جامعهای شادابتر و سالمتر بسازند. در این مطلب تلاش کردیم شما را با یکی از این متخصصان آشنا کنیم و وظایف و مسئولیتهای کاری او را شرح دهیم.
بررسی تفاوت میان این متخصصان میتواند به مراجع کمک کند که برای رفع مشکل و درمان خود به متخصص درست مراجعه کند. بااینحال، فراموش نکنید که در جامعه سلامت روان همدلی و همکاری زیادی وجود دارد. بنابراین، حتی اگر به متخصص اشتباهی مراجعه کنید، وی شما را به متخصص مربوطه ارجاع خواهد داد تا روند درمان شما بهتر و باکیفیتتر دنبال شود.
در مواردی، لازم است که درمان شما زیر نظر چند متخصص در این حوزه انجام شود تا نتیجه بهتر و ایدهآلتری برای شما حاصل شود.
امیدواریم که به بسیاری از سؤالات و ابهامات شما در مورد دکتر روانشناس بالینی پاسخ داده باشیم. چنانچه سؤال یا ابهامی برای شما باقی مانده است، در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.
در زمینه روانشناسی مثبت میتوانید با دکتر شهریار شهیدی و دکتر الهام باغانی که از مشاوران تایید شده سیمیاروم هستند، مشاوره داشته باشید.