فهرست مطالب
خانه » عمومی »
اختلال خوردن یک بیماری جدی روانی و جسمی است که شامل روابط پیچیده و مخرب با غذا، خوردن، ورزش و تصویر از بدن میشود. اختلالات خوردن در همه جمعیتها صرف نظر از سن، قومیت، وضعیت اجتماعی-اقتصادی، مذهب، و جنسیت دیده میشوند.
اختلال خوردن چیست؟
اختلالات خوردن جز اختلالات رفتاری است که با اختلال شدید و مداوم در رفتارهای خوردن و افکار و احساسات ناراحت کننده مرتبط با آن مشخص میشود. اختلال تغذیه میتواند به قدری جدی باشد که بر عملکرد فیزیکی، روانی و اجتماعی تأثیر میگذارند. انواع آن عبارتند از بی اشتهایی عصبی، پرخوری عصبی، اختلال پرخوری، اختلال هرزه خواری و نشخوار که در ادامه به آنها میپردازیم.
اختلالات اشتها اغلب با سایر اختلالات روانپزشکی از جمله اختلالات خلقی و اضطرابی، اختلال وسواس فکری و مشکلات سوء مصرف الکل و مواد مخدر همراه است. شواهد نشان دهنده دخالت ژنها و وراثتپذیری در این اختلال است، اما این اختلال میتواند افرادی که فاقد سابقه خانوادگی هستند را نیز درگیر کند. درمان این اختلال شامل رسیدگی به عوارض روانی، رفتاری، تغذیه ای و سایر عوارض پزشکی شامل پیامدهای سوء تغذیه یا رفتارهای پاکسازی از جمله مشکلات قلبی و گوارشی و همچنین سایر بیماریهای بالقوه کشنده است. با مراقبتهای پزشکی مناسب همراه با درمانهای روان درمانی و روانپزشکی، افراد مبتلا به اختلال اشتها میتوانند عادات غذایی سالم را از سر بگیرند و سلامت عاطفی و روانی خود را بازیابی کنند.
انواع اختلالات خوردن
بی اشتهایی عصبی
بی اشتهایی عصبی با مشخصه گرسنگی دادن به خود و کاهش وزن زیر محدوده مناسب برای قد و وزن تشخیص داده میشود. بی اشتهایی عصبی، بعد از مصرف مواد مخدر، بالاترین مرگ و میر را در بین هر تشخیص روانپزشکی دارد و میتواند یک بیماری بسیار جدی باشد. شاخص توده بدنی یا BMI، معمولاً در یک فرد بالغ مبتلا به بی اشتهایی عصبی کمتر از 18.5 است.
در بی اشتهایی عصبی، رفتارهای بیمار ناشی از ترس شدید از افزایش وزن یا چاق شدن است. اگرچه برخی از افراد مبتلا به بی اشتهایی میگویند که میخواهند و در تلاش برای افزایش وزن هستند، اما رفتار آنها با این هدف سازگار نیست.
درمان بی اشتهایی عصبی شامل تلاش برای عادی سازی رفتارهای خوردن، کنترل وزن و بازیابی وزن بیمار است. ارزیابی پزشکی و درمان همزمان اختلالات پزشکی و روانپزشکی یکی از اجزای مهم برنامه درمانی این نوع از اختلال خوردن است.
پرخوری عصبی
افراد مبتلا به پرخوری عصبی معمولاً رژیمهای غذایی را حذف میکنند اما در یک وعده تمام آن را جبران میکنند، یا فقط «غذاهای ایمن» کم کالری میخورند و بعد با پرخوری با غذاهای «ممنوع» با کالری بالا آن را جبران میکنند. پرخوری به معنای خوردن مقدار زیادی غذا در مدت زمان کوتاهی است که با احساس از دست دادن کنترل بر روی قطع مصرف غذا همراه است.
برای جلوگیری از افزایش وزن، به طور معمول پرخوری با آنچه رفتارهای جبرانی نامیده میشود دنبال میشود که شامل روزه گرفتن، استفراغ، استفاده نادرست ملین یا ورزش اجباری است. مانند بی اشتهایی عصبی، افراد مبتلا به پرخوری عصبی بیش از حد درگیر افکار مربوط به غذا، وزن یا تصویر بدن هستند.
نرخ مراجعه برای درمان پرخوری عصبی بیشتر از بی اشتهایی عصبی است که به دلیل بینش بهتر بیمار نسبت به غیرعادی بودن رفتارهایش است. درمان شناختی رفتاری برای پرخوری عصبی با بالاترین نرخ موفقیت درمان همراه بوده است. داروهای ضد افسردگی نیز میتوانند در کاهش میل به پرخوری و استفراغ مفید باشند.
اختلال پرخوری
مانند پرخوری عصبی، افراد مبتلا به اختلال پرخوری دورههایی از پرخوری دارند که در آن مقادیر زیادی غذا را در یک دوره کوتاه مصرف میکنند، احساس میکنند در غذا خوردن کنترل ندارند و از پرخوری خود مضطرب میشوند. با این حال، برخلاف افراد مبتلا به پرخوری عصبی، از رفتارهای جبرانی مانند استفراغ، روزه گرفتن، ورزش یا ملین برای خلاص شدن از شر غذا استفاده نمیکنند. از این رو، پرخوری مزمن است و میتواند منجر به عوارض جدی سلامتی از جمله چاقی، دیابت، فشار خون بالا و بیماریهای قلبی عروقی شود.
مانند پرخوری عصبی، موثرترین درمان برای اختلال پرخوری، درمان شناختی رفتاری برای پرخوری است. درمان بین فردی نیز مانند چندین داروی ضد افسردگی موثر بوده است.
اختلال هرزهخواری (Pica)
پیکا یک اختلال خوردن است که در آن فرد به طور مکرر چیزهایی میخورد که غذا نیستند و ارزش غذایی ندارند. برای تشخیص، این رفتار باید حداقل به مدت یک ماه در بیمار ادامه یافته باشد. این اختلال به اندازهای شدید است که توجه بالینی ضرورت دارد.
مواد مصرفی در این اختلال بسته به سن و در دسترس بودن مواد متفاوت است و ممکن است شامل کاغذ، پوستههای رنگ روغنی، صابون، پارچه، مو، ریسمان، گچ، فلز، سنگریزه، زغال چوب یا زغال سنگ، یا خاک رس باشد. افراد مبتلا به پیکا معمولاً نسبت به غذا بیزاری ندارند.
درمان پیکا شامل آزمایش کمبودهای تغذیهای و رفع آنها در صورت نیاز است. مداخلات رفتاری مورد استفاده برای درمان پیکا شامل درمان شناختی و پاداش دادن برای کنار گذاشتن مصرف اقلام غیرخوراکی است.
علائم اختلال تغذیه
برای تشخیص عادتهای غذایی نادرست با غذا، به دنبال نشانههای زیر در خودتان یا فردی باشید که به وجود اختلال غذا در او مشکوک هستید. علائم اختلالات اشتها عبارتند از:
- صرف زمان زیاد برای نگرانی در مورد وزن و فرم بدن
- پرهیز از معاشرت با دیگران در جایی که همراه با سرو غذاست
- خوردن غذای خیلی کم
- تلاش برای استفراغ تعمدی و خوردن ملین پس از مصرف غذا
- بیش از حد ورزش کردن
- داشتن عادات یا روال بسیار سخت در مورد غذا
- تغییرات در خلق و خوی مانند گوشه گیری، اضطراب یا افسرده بودن
همچنین علائم جسمی نیز با این اختلال همراه است:
- احساس سرما، خستگی یا سرگیجه
- درد، سوزن سوزن شدن یا بی حسی در بازوها و پاها (گردش خون ضعیف)
- احساس تپش قلب، غش کردن یا احساس ضعف
- مشکلات گوارشی مانند نفخ، یبوست یا اسهال
- نامتناسب بودن نسبت وزن به سن و قد
- پریود نشدن یا سایر علائم تاخیری بلوغ
روشهای تشخیص انواع اختلال خوردن
اختلالات خوردن بر اساس علائم، نشانهها و عادات غذایی تشخیص داده میشوند. اگر بیمار مشکوک به یکی از اختلالات تغذیه تشخیص داده شود، پزشک بیمار را معاینه خواهد کرد و آزمایشاتی را برای تشخیص دقیق درخواست میکند. معاینه بدنی برای رد وجود بیماری جسمی دیگر که موجب اختلال در تغذیه شده باشد، انجام میشود. همچنین، ارزیابی روانشناختی ضروری است. یک روانپزشک یا روانشناس افکار، احساسات و عادات غذایی بیمار را بررسی خواهد کرد و برای تایید تشخیص از پرسشنامههای روانشناختی استفاده خواهد شد. مجموعه دریافتهای پزشک، روانپزشک و روانشناس به تایید تشخیص منجر میشود.
اختلالات اشتها چه عوارضی دارند؟
اختلال تغذیه باعث طیف گسترده ای از عوارض میشود که برخی از آنها جان بیمار را در معرض خطر قرار میدهند. هر چه اختلال اشتها خورد شدیدتر یا طولانی تر باشد، احتمال بروز عوارض جدی بیشتر میشود، از جمله:
- مشکلات جدی جسمی مانند بیماریهای قلبی و کلیوی
- افسردگی و اضطراب
- افکار یا رفتار خودکشی
- مشکلات رشد
- مشکلات اجتماعی و معاشرت
- اختلالات مصرف مواد
- اشکال در کار و مدرسه
- مرگ
روشهای درمانی اختلالات خوردن
درمان اختلال خوردن به طور کلی با یک رویکرد تیمی اجرا میشود که شامل تیم پزشکی، روانشناسی و روانپزشکی میشود و همه باید در درمان اختلال تغذیه مهارت و تجربه داشته باشند. نوع دقیق پروتکل درمانی به نوع خاص اختلال خوردن بستگی دارد. اما به طور کلی، معمولاً شامل آموزش تغذیه صحیح، روان درمانی و دارو درمانی میشود. اگر زندگی بیمار در خطر باشد، بستری فوری در دستور کار قرار میگیرد.
آموزش تغذیه سالم
بدون توجه به وزن بیمار، اعضای تیم برنامه ای را با هدف دستیابی به عادات غذایی سالم تنظیم میکنند تا به تدریج کالری مصرفی به حد نسبتا طبیعی برسد و بیمار مواد معدنی، ویتامینی و پروتئینی کافی را دریافت کند.
روان درمانی
روان درمانی به بیمار در جایگزینی عادات غذایی سالم با ناسالم کمک میکند و ممکن است شامل درمان خانواده محور FBT است که یک درمان مبتنی بر شواهد برای کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال خوردن است. خانواده باید اطمینان حاصل کند که کودک یا سایر اعضای خانواده از الگوهای تغذیه سالم پیروی کنند و وزن مناسبی داشته باشند.
درمان شناختی رفتاری CBT معمولا در درمان اختلالات اشتها، به ویژه برای پرخوری عصبی و اختلال پرخوری استفاده میشود. در این روش درمانی، بیمار آموزش میبیند که عادات غذایی و خلق و خوی خود را کنترل کرده، مهارتهای حل مسئله بهتری را یاد بگیرد، و راههای سالمی را برای مقابله با موقعیتهای استرس زا امتحان کند.
دارودرمانی
دارو درمانی به تنهایی نمیتواند اختلال خوردن را درمان کند. با این حال، برخی داروها به کنترل میل به پرخوری، پاکسازی یا اشتغال فکری بیش از حد به غذا و رژیم کمک میکنند. داروهایی مانند داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد اضطراب به کاهش علائم افسردگی یا اضطراب که اغلب با اختلالات تغذیه مرتبط هستند، کمک میکنند.
بستری
در صورتی که بیمار دچار مشکلات سلامتی جدی، مانند سوءتغذیه شدید و بیماریهای قلبی-کلیوی، باشد، بستری در بیمارستان توصیه میشود. برخی از کلینیکها در درمان افراد مبتلا به اختلالات خوردن تخصص دارند. بستری به حفظ جان بیمار تا زمان شروع دوره روان درمانی کمک میکند.
اختلال اشتها میتواند با عوارض سنگین جسمی و روحی همراه شود. تشخیص به موقع به پیشگیری از آسیبهای شدید کمک میکند. از آنجا که در اغلب موارد بیمار برای درمان اقدام نمیکند، اقدام به موقع خانواده میتواند به تسریع بهبودی کمک کند. در صورتی که علائم اختلال تغذیه را در خود یا یکی از اطرافیان میبینید، سیمیاروم با مشاوران برتر روانشناسی و روانپزشکی در هرجای دنیا که هستید، در دسترس شماست.
منبع
مترجم: سعیده بریانیان