کاهش خشونت خانگی در جامعه : 9 راهکار مفید

خشونت خانگی زمانی اتفاق می‌افتد که فرد تلاش می‌کند همسرش را از طریق سوء استفاده فیزیکی، جنسی یا عاطفی کنترل کند. بنابراین، این طور تعریف می‌شود که: «الگویی از رفتار آزاردهنده در هر رابطه ای که توسط همسر/پارتنر برای به دست آوردن یا حفظ کنترل فرد مقابل استفاده می‌شود». اگر دچار این مشکل هستید و به دنبال راهکار حل این آن در مشاوره خانواده هستید، با این مطلب همراه باشید.

خشونت خانگی چیست و به چه شکل‌هایی انجام می‌شود؟

خشونت خانگی می‌تواند جسمی یا روانی باشد و هر فردی در هر سن، جنسیت، نژاد یا گرایش جنسی دچار آن شود. ممکن است شامل رفتارهایی باشد که برای ترساندن، آسیب رساندن فیزیکی یا کنترل همسر به کار می‌رود. و در حالی که هر رابطه متفاوت است، خشونت خانگی معمولاً شامل یک پویایی قدرت نابرابر است که در آن یکی از طرفین سعی می‌کند به طرق مختلف بر دیگری اعمال کنترل کند. توهین، تهدید، آزار عاطفی و اجبار جنسی، همگی خشونت خانگی هستند. برخی از مرتکبین ممکن است از کودکان، حیوانات خانگی یا سایر اعضای خانواده به عنوان اهرم عاطفی استفاده کنند تا قربانی خود را به انجام آنچه می‌خواهند وادار کنند. قربانیان خشونت خانگی دچار احساس بی ارزشی، اضطراب، افسردگی و احساس کلی درماندگی می‌شوند که برای غلبه بر آن نیاز به زمان و کمک‌های حرفه‌ای دارند.

خشونت به چهار دسته تقسیم می‌شود که عبارتند از آزار جسمی (ضربه زدن، هل دادن، یا منع دریافت مراقبت‌های پزشکی)، آزار عاطفی (دستکاری، تهدید، یا برچسب زدن)، آزار جنسی (تجاوز، تعدی جنسی، یا تحت فشار قرار دادن فرد برای داشتن رابطه جنسی) و آزار اقتصادی (در مضیغه قرار دادن از نظر مالی، بدهکار کردن شخص یا ایجاد تعهد مالی برای وی).

چرا همسرم مرا تحت آزار خانگی قرار می‌دهد؟

آزار خانگی معمولا ناشی از میل به کنترل، برای حفظ قدرت در رابطه و داشتن موقعیت برتر است. همچنین، مسائل فرهنگی نیز در این رفتار دخیل است. در فرهنگ‌های پدرسالار که ارزش کمتری برای زن قائل هستند، این رفتار بیشتر در مردان دیده می‌شود. یادگیری دلیل دیگری است که برای این رفتار در همسران ذکر شده است. انجام خشونت خانگی از سوی کسانی که در کودکی شاهد بروز این رفتار در خانواده بوده‌اند، محتمل‌تر است و چرخه‌ای از خشونت را در نسل ایجاد می‌کند. ابتلا به اختلالات روانی، مصرف الکل و مواد مخدر و سابقه تروما در گذشته از دیگر علل پرخاشگری نسبت به خانواده است که نیاز به بررسی تخصصی روانشناسی دارد.

چر قربانیان خشونت خانگی را گزارش نمی‌کنند؟

تحقیقات نشان می‌دهد که عدم گزارش بدرفتاری باعث تشدید این رفتارها از سوی همسر می‌شود. اما چرا قربانیان اجازه می‌دهند این رفتارها همچنان ادامه یابد؟ همین تحقیقات نشان می‌دهند که ترس از آسیب و تلافی از سوی مجرم مهمترین دلیلی است که قربانیان را از گزارش کردن آن باز می‌دارد. همچنین، بسیاری از قربانیان از ترس مورد قضاوت قرار گرفتن یا باور نکردن آنها اغلب از گفتن این موضوع به اعضای خانواده یا متخصصان خجالت می‌کشند. در چنین مواردی شاهد هستیم که فرد آزارگر به قربانی القا کرده است که او مسئول این آزار است و رفتارهای او به نوعی تقصیر قربانی است.

از سوی دیگر، دسته‌ای از قربانیان از ترس عواقب قانونی از گزارش کردن رفتارهای آزارگرانه پرهیز می‌کنند. آنها می‌ترسند که دادگاه و پلیس وارد ماجرا شوند. حضانت بچه‌ها از والدین گرفته شود. برخی نگران مشکلات اقتصادی در صورت پایان یافتن ازدواجشان هستند. عده ای دیگر نیز نگران تبعات این افشاگری برای دیگر اعضای خانواده مانند والدین و خواهر/برادرهایشان هستند.

عدم اطلاع از روند قانونی و میزان پیگیری گزارش از سوی مقامات دلیل دیگری است که قربانیان را از افشای آنچه بر آنها می‌گذرد، ناامید می‌کند. خشونت خانگی را باید به چه مرکز و شماره تلفنی اعلام کنند؟ این افراد تا چه حد حق مداخله دارند؟ تا چه اندازه می‌توانند از قربانی محافظت به عمل آورند؟ اینها سوالاتی است که ابهام در پاسخ مانع از افشای رنج می‌شود.

شناسایی همسر آزارگر

شناسایی چنین افرادی آسان نیست. در جمع، آنها اغلب باهوش، قابل اعتماد و جذاب به نظر می‌رسند، با شخصیت خوب و قوی دیگران را به خود جذب می‌کنند، اما در خلوت، کابوس بیداری هستند. معمولا آزارگران به نقش‌های جنسیتی اعتقاد دارند. برای مثال، مرد آزارگر معتقد است که اولویت اصلی یک زن باید مراقبت از همسر و فرزندانش باشد و نیازهای او باید با صلاحدید مرد برطرف شود. آزارگران باید روی همه چیز کنترل داشته باشند و به ویژه مستعد حسادت هستند، به طوری که بدون هیچ دلیلی مشخصی همسرشان را به خیانت متهم می‌کنند یا نیاز دارند همیشه بدانند که همسرشان کجاست.

آزارگران اغلب قربانیانشان را از خانواده، دوستان، محل کار و سایر منابع حمایتی بیرونی منزوی می‌کنند. ممکن است خلق و خوی انفجاری داشته باشند و در پی یک مسئله جزئی به شدت پرخاشگری کنند. پس از آن، پشیمان می‌شوند و سعی می‌کنند با محبت و قول تغییر کردن، همراهی همسر را جلب کنند. اما چنین قول‌هایی به ندرت پابر جا می‌مانند.

خشونت خانگی حول محور کنترل و قدرت می‌چرخد. تاکتیک‌های رایجی که مجرمان استفاده می‌کنند عبارتند از:

1. الگویی از خشونت: اپیزود و چرخه ای که با پرخاشگری، عذرخواهی، هدیه دادن و وعده توقف رفتار شکل می‌گیرد و دوباره با پرخاشگری در مقطعی دیگر شروع می‌شود.
2. منزوی کردن قربانی از دوستان، خانواده، سرگرمی‌ها یا حتی شغلشان
3. القای احساس گناه به قربانی برای بروز رفتار خشونت آمیز یا درخواست آزادی بیشتر

تبعات آزار خانگی بر قربانی چیست؟

اغلب زمان می‌برد تا قربانی خشونت متوجه وضیت خود شود. آزار اغلب آثار فیزیکی از کبودی، درد و شکستگی استخوان گرفته تا تنگی نفس و لرزش غیرارادی به جای می‌گذارد و آثار پیامدهای فیزیکی آن می‌تواند کوتاه مدت مانند کبودی، درد و شکستگی استخوان یا باشد که برای دیگران آن را به حادثه و تصادف تعبیر می‌کنند تا آبروی خود را حفظ کنند. بنابراین، اگر متوجه شده‌اید که یکی از اعضای خانواده، دوستان یا همکاران بیشتر از حالت عادی دچار حادثه می‌شود، ریسک این وجود دارد که قربانی خشونت خانگی است. قربانیان آزار دچار تبعات عاطفی و روانی کوتاه مدت و بلندمدت نیز می‌شوند، از جمله احساس سردرگمی یا ناامیدی، افسردگی، اضطراب، حملات پانیک و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD).

آیا مردان هم قربانی خشونت خانگی می‌شوند؟

بله. تحقیقات نشان می‌دهد حداقل نه درصد از مردان این مشکل را تجربه می‌کنند. با این حال، خشونت خانگی در مورد مردان تنها در مواردی گزارش می‌شود که یک موقعیت یا حادثه بسیار دلخراش و خطرناک رخ داده باشد و اغلب تنها زمانی حادثه مورد توجه عموم قرار می‌گیرد که پای یک فرد مشهور در میان باشد که مثالی از آن را در پرونده جانی دپ و امبر هرد دیدیم. خشونت علیه مردان بیشتر به صورت عاطفی مانند تهدید، حسادت، و شرمنده سازی و به شکل اقتصادی یعنی کنترل مخارج و ایجاد بدهی برای مرد دیده می‌شود. شکل‌های جسمی و جنسی آن نیز وجود دارد که در موارد شدید حتی به مرگ مرد نیز منجر می‌شود.

مردان اغلب به دلیل ترس، شرم، انکار، انگ و عدم برخورد قانونی برابر چنین مواردی را گزارش نمی‌کنند. یکی از شرکت‌کنندگان در مطالعه توضیح داد که او می‌ترسید که «به او بخندند، تحقیرش کنند، یا برعکس متهم به آزارگر بودن شود، زیرا این باور وجود دارد که مردان از نظر جسمی قادر به مقابله در هنگام خشونت هستند».

درمان قربانیان خشونت خانگی

ترک رابطه سمی و آزارگر، هم از نظر احساسی و هم از نظر عملی بسیار چالش برانگیز است که شامل پروسه تایید آزار، یافتن حمایت برای ترک ایمن رابطه، و درمان تجربه و درد یا ترس باقی مانده است. در صورتی که قربانی خانواده ای حمایتگر ندارد، تماس با مراجع قانونی و سازمان‌های حمایت از قربانیان خشونت خانگی اولین گام در طی کردن پروسه ترک ایمن رابطه است. درمان معمولا شامل بازسازی عزت نفس تخریب شده و اصلاح خطاهای شناختی قربانی در مسئولیت پذیری بیش از حد برای آزارهایی است که دیده است. ایجاد یک سیستم حمایتی بدون قضاوت، تمرین خودمراقبتی، و بحث در مورد تجربه بد با یک متخصص سلامت روان، همگی می‌توانند به بازماندگان در بهبودی کمک کنند. نوشتن در مورد رفتارهای آزارگرانه و صحبت با یک دوست قابل اعتماد یا یکی از اعضای خانواده می‌تواند به قربانی کمک کند.

چطور از خودم در برابر خشونت خانگی محافظت کنم؟

پیش از هر چیز نشانه‌های خشونت خانگی را بشناسید و وضعیت خودتان را به عنوان قربانی تایید کنید. خطاهای شناختی خود را اصلاح کنید. این وضعیت تقصیر شما نیست. مهم نیست شما چه رفتاری انجام داده‌اید یا دلیل اختلاف چه بوده است، هیچ کس حق ندارد شما را مورد آزار قرار دهد. به یاد داشته باشید که اغلب آزارگران قول می‌دهند که این بار آخر است. در حالی که معمولا بدون وجود اقدام صحیح از سوی شما یا درمان، این وضعیت تکرار خواهد شد. مهمترین کاری که در یک رابطه سمی باید انجام دهید تصمیم گیری برای ماندن یا ترک رابطه است.

بهتر است پیش از تصمیم گیری با یک مشاور خانواده صحبت کنید تا برنامه‌ای برای دریافت حمایت از سوی خانواده یا سازمان‌های حمایتی تدوین کنید. همچنین، با کمک درمانگر روی درمان تروماهای وارد شده، تقویت عزت نفس و روش‌های مدیریت زندگی به تنهایی کار کنید. در پروسه ترک همسر، ممکن است به تغییراتی نیاز باشد. تغییرات بزرگ شامل یافتن یک خانه امن یا تغییر مدرسه بچه‌ها و محل کار است. تغییرات کوچک‌تر شامل تغییر رمز عبور کاربری‌ها و مسیرهای رفت و آمد است.

اما اگر به هر دلیل تصمیم گرفته‌اید در این رابطه بمانید، فراموش نکنید که شما نمی‌توانید رفتار او را کنترل کنید. پس باید اقداماتی را برای محافظت از خود و فرزندانتان انجام دهید. با وجودی که قصد ترک این رابطه را ندارید اما برای مورد نحوه فرار ایمن در مواقع خشونت، محافظت از فرزندان و دریافت کمک و حمایت برنامه ریزی کنید. اگر تصمیم دارید در خانه بمانید، رعایت این چند نکته مفید است:

• فهرستی از نام‌ها و شماره‌هایی را حفظ کنید که می‌توانید در مواقع اضطراری با آنها تماس بگیرید – مانند پلیس، بیمارستان، اعضای خانواده – و آن را با کودکان یا افراد دیگری در خانه در معرض خطر هستند به اشتراک بگذارید.
• وسایل خطرناک مانند چاقو را در کشویی دور از دسترس قرار دهید و ترجیحا از در دسترس قرار دادن گلدان و وسایلی که قابلیت پرت شدن دارند، پرهیز کنید. خانه را به مکان امن‌تری برای خودتان تبدیل کنید. میز و وسایل دارای گوشه‌های تیز را در جایی از خانه قرار دهید که امکان برخورد با آنها کمتر است.
• دسته یدکی کلیدهای ماشین و خانه را در مکانی امن و مخفی نگه دارید.
• از همسایگان بخواهید که اگر صداهای عجیبی شنیدند یا فکر کردند اتفاقی در خانه شما افتاده است، با پلیس تماس بگیرند.
• برای مواقع اضطراری، تلفنی را در جای امن مخفی نگه دارید.
• یک کلمه رمز یا علامتی تعیین کنید که به همکاران، خانواده یا دوستان هشدار دهد که باید با پلیس تماس بگیرند.
• در حین مشاجره، به اتاقی بروید که دسترسی آسان به مسیر خروجی دارد (جایی غیر از آشپزخانه یا حمام).
• از کبودی‌ها عکس بگیرید، آنها را امضا کنید و تاریخ بگذارید. ثبت تاریخ و زمان تماس‌های تلفنی تهدیدآمیز یا درگیری ها، و متن‌های تهدید کننده یا پیام‌های صوتی را جدی بگیرید. هیچ وقت نمی‌دانید چه زمانی ممکن است مجبور شوید از چنین مدارکی استفاده کنید.

چطور به قربانی خشونت خانگی کمک کنیم؟

نشانه های آن را بشناسید:

خشونت خانگی می تواند برای هر فردی رخ دهد، زن، مرد، جوان، پیر، پولدار، فقیر، تحصیل کرده یا بی سواد. گاهی خشونت خانگی در ابتدای یک رابطه دیده می شود و گاهی ماه ها و حتی سال ها طول می کشد تا رفتارهای خشونت بار در یک رابطه موجب آزار فرد شوند. اما همیشه نشانه های خطر وجود دارد. این نشانه ها در هر مقطعی از رابطه می توانند علامت خطر باشند:

• حسود بودن نسبت به دوستان و خانواده یا زمان هایی که فرد دور از همسر خود است
• سرزنش کردن همسر برای صرف وقت با دیگران
• خجالت دادن یا شرمنده کردن همسر
• کنترل تمام تصمیمات مالی
• القا احساس تقصیر به قربانی در مورد تمام مشکلات در رابطه
• اجازه ندادن به همسر برای کار کردن
• وارد کردن آسیب عمدی به اموال
• تهدید کردن قربانی یا فرد مورد علاقه وی
• وادار کردن قربانی به رابطه جنسی بدون تمایل او
• تهدید فیزیکی به خصوص با اسلحه

سایر راهکارهای کاهش خشونت خانگی در جامعه:

آن را نادیده نگیرید:

بارها شنیده شده است که شاهدان خشونت خانگی اظهار داشته اند که صدای دعوا، کتک کاری، یا جیغ های زن را شنیده اند اما نخواسته اند در رابطه زوجین دخالت کنند. در صورتی که متوجه دعوای همسایه خود شدید و احتمال خطر دادید، با پلیس تماس بگیرید. این کار شما می تواند جان یک نفر را نجات دهد.

به قربانی گوش دهید:

اگر کسی که مورد خشونت خانگی واقع شده است اعتماد کرد و با شما صحبت کرد، بدون قضاوت کردن به صحبت های او گوش دهید. حرف های او را باور کنید و به او اطمینان دهید که کمکش می کنید. او را ترغیب به دریافت مشاوره تخصصی کنید.

در دسترس باشید:

اگر کسی که می شناسید به ترک کردن رابطه خود می اندیشد یا از بروز یک حمله خشونت بار شدید از سوی همسرش می ترسد، آماده کمک به او باشید. تلفن خود را در دسترس قرار دهید، خودرو خود را آماده کنید و برنامه فرار یا محل قرار را با او از قبل تعیین کنید.

شماره نزدیک ترین خانه امن را حفظ کنید:

هرگز نمی دانید کی قرار است به کسی که از خشونت خانگی به شما پناه برده، کمک کنید. شاید یک همسایه یا غریبه در خیابان از شما کمک بخواهد. با دانستن نشانی و شماره تماس خانه های امن می توانید به کاهش خشونت خانگی در جامعه و تبعات منفی آن کمک کنید.

زود به زود تماس بگیرید:

اگر یکی از نزدیکان شما در معرض خطر است، به صورت مرتب از سلامت وی خبر بگیرید.

تبدیل به منبع اطلاعاتی یا حفاظتی شوید:

کسی که قربانی خشونت خانگی است و با فرد آزارگر زندگی می کند، ممکن است نتواند در مورد روش های دریافت کمک تحقیق کند یا برای انجام اقدامات ضروری مانند باز کردن یک حساب شخصی یا داشتن تلفن همراه اقدامی انجام دهد. با انجام این قبیل کارها برای او و جمع آوری اطلاعات مورد نیاز مانند شماره تماس مراکز مشاوره و مطلع ساختن یک فرد متخصص از وضعیت قربانی می توانید به کاهش خشونت خانگی در جامعه کمک کنید.

یادداشت کنید:

مواردی را که شاهد آن بوده اید، مانند تاریخ، زمان، محل و شدت خشونت خانگی را در جایی یادداشت کنید. این قبیل اطلاعات در صورت ورود پلیس به مسئله مورد نیاز است.

به آگاهی اقشار جامعه کمک کنید:

با انتشار مطالب مربوط به خشونت خانگی، نشانه های آن، روش های دریافت کمک، سازمان های حمایتی و راهکارهای مبارزه با خشونت می توانید به آگاهی افراد جامعه به خصوص زنان در برخورد با این مسئله کمک کنید.

منبع:

psychologytoday