گفتگو با بیمار سرطانی

---

خانه » عمومی » گفتگو با بیمار سرطانی

---

 راهنمای گفت‌و‌گو با فرد مبتلا به سرطان

 

به کسی که با تشخیص ابتلا به سرطان روبه‌رو می‌شود چه بگوییم؟

زمانی‌که می‌شنویم دوست، آشنا یا عزیزی به سرطان مبتلا شده این خبر برای ما تکان‌دهنده، ناراحت‌کننده و ویران‌گر است. وقتی شنیدن چنین خبری در ما این احساسات را ایجاد می‌کند، تقریبا غیرممکن است بتوانیم تصور کنیم خود فرد مبتلا شده به سرطان چه احساسی دارد.

در چنین شرایطی دنبال کلمات مناسب می‌گردیم تا شاید بتوانیم کمی از درد عزیزمان را تسکین ببخشیم. اما واقعا چه می‌توان گفت؟ چه چیزی می‌تواند بیان‌کننده احساس واقعی ما باشد؟ چه چیزی آن فرد را  بیشتر ناراحت نمی‌کند؟ کلمات و جملات درست چه هستند؟

در این مطلب راهنمایی از باید و نبایدها در ارتباط با فرد مبتلا به سرطان آماده کرده‌‌ایم تا اگر در چنین شرایطی قرار گرفتید بدانید با فرد مبتلا به سرطان چطور باید گفت‌‌وگو کنید.

حمایت از یک عزیز مبتلا به سرطان

برای فردی که به سرطان مبتلا می‌شود، حمایت خانواده و دوستان در این مسیر برای آن‌ها خیلی مهم است.

تشخیص ابتلا به سرطان برای همه نزدیکان فرد بیمار خیلی شوک بزرگی است. همین مساله ممکن است باعث شود نقش‌هایی که به ایفای آن عادت کرده‌ایم تغییر کند. کسی که خودش به‌طور مستقیم با سرطان درگیر نیست هرچه‌قدر هم تلاش کند  نمی‌تواند درک کند عزیزش از نظر روحی و جسمی چه شرایطی را می‌گذراند.

درک این فرآیند و همراهی عزیز بیمار در این مسیر نیازمند آگاهی از یکسری نکات و اطلاعات است تا بتوانیم از عزیزمان حمایت کنیم و او را تنها نگذاریم.

 

 ۱-نشانه‌ها را دریابید

چگونگی برخورد بیمار با بیماری مهم‌ترین بحث است. گاهی این نحوه برخورد شما را خیلی متعجب‌تر از آن چیزی می‌کند که فکرش را می‌کردید.

بیماران مبتلا به سرطان ممکن است قدرت پذیرش باورنکردنی از خود نشان بدهند که هرگز تصور نمی‌کردید آن‌ها چنین ویژگی و توانایی دارند. یا ممکن است خیلی آسیب‌پذیرتر از آن چیزی باشند که شما فکر می‌کنید.

آن‌ها ممکن است طیفی از احساسات مختلف را بروز دهند. از غم و اندوه، خشم و عصبانیت، تا ترس و کناره‌گیری یا حتی احساس گناه. گاهی تمام این احساسات همزمان است و گاهی لحظه به لحظه تغییر می‌کند.

چگونگی واکنش هر فرد به موقعیت‌های مختلف براساس تجربه‌های گذشته او شکل می‌گیرد. همین مساله باعث بروز روش‌های متنوع مدیریت بحران و کنارآمدن با مشکلات می‌شود. اما فراموش نکنید تشخیص ابتلا به بیماری استرس‌زایی مانند سرطان رفتارها و واکنش‌های غیرمنتظره‌ای را به دنبال دارد.

این‌که فرد مبتلا به سرطان چه واکنشی به بیماری خودش نشان می‌دهد به چگونگی رفتار و واکنش ما نسبت به او کمک می‌کند. ممکن است برخی از افراد در مرحله‌ای باشند که فقط بخواهند درباره این بیماری صحبت کنند یا اصلا تمایلی به صحبت کردن نداشته باشند. همچنین شرایط آن‌ها در هر مرحله از بیماری در نوع رفتار و واکنش ما موثر است. آیا شرایط پایداری را تجربه می کنند؟ یا شرایط وخیم شده و در بیمارستان بستری هستند یا شیمی‌درمانی می‌شوند؟

۲- با نادیده گرفتن بیماری واکنش نشان ندهید!

بعضی وقت‌ها تحمل فشار برای گفتن حرف درست طاقت‌فرسا است. اگر عزیز ما شروع به گریه کرد چه کنیم؟ اگر چیزی پرسید که جواب آن‌را نمی‌دانیم چه؟ اگر از ما عصبانی شد چه کنیم؟ چه چیزی ممکن است حال آن‌ها را بدتر کند؟

شاید ترجیح می‌دهید به‌طور کامل از این موقعیت‌ها اجتناب کنید. اما می‌خواهید بدانند برای شما مهم هستند. نادیده گرفتن بیماری‌شان و صحبت نکردن از آن آزاردهنده‌تر از هرچیزی است که فکرش را بکنید.

۳- فعالانه گوش کنید

شاید گوش کردن به صحبت‌های یک عزیز مبتلا به سرطان آسان به‌نظر برسد، اما به‌طرز عجیبی سخت است. ما سعی داریم اوضاع را بهتر کنیم اما گاهی فقط یک گوش شنوا بودن بهترین کمک است. باید شرایطی را ایجاد کنید که عزیز شما بتواند احساساتش را با شما درمیان بگذارد حتی اگر بیان این احساسات برای شما آزاردهنده است. در این فعالانه گوش دادن باید از قضاوت کردن پرهیز کنید، حرفش را قطع نکنید و با تمام وجود به او گوش کنید.

فکر نکنید که او باید فقط درباره‌ چیزهای مثبت صحبت کند تا انرژی مثبت داشته باشد. برعکس در موضوعی مثل سرطان بیماران نیاز دارند با یک دوست یا فرد خیلی نزدیک از احساسات منفی خود حتی مرگ بگویند.

۴- با احساسات خود مقابله کنید

وقتی عزیز ما درگیر بیماری سرطان است، خود ما با مجموعه‌ای از احساسات مختلف، ترس‌ها و نگرانی‌ها روبه‌رو هستیم. مدام این پرسش‌ها که چه اتفاقی برای او می‌افتد؟ سرنوشتش چه می‌شود؟ چه اتفاقی برای من می‌افتد؟ زندگی‌مان چگونه تغییر می‌کند؟ چقدر درد دارد؟ و… در سرمان تکرار می‌شود. برای حمایت از عزیزمان پیش از هرچیز باید با ترس‌های خودمان روبه‌رو شویم تا بتوانیم به او کمک کنیم. هرچند در این مسیر غم و اندوه بسیاری را تجربه می‌کنیم اما باید بیاموزیم چگونه با اندوه‌مان کنار بیاییم و امید به آینده را حفظ کنیم.

۵- دوستت دارم را بسیار بگو

هراندازه رفتار شما عشق‌تان را نشان بدهد اما جای گفتن را نمی‌گیرد. پس زیاد بگویید دوستش دارید. او را تایید و تلاش‌هایش را تحسین کنید. به او بگویید چقدر برای شما خاص و ارزشمند است.

۶- خودتان را جای او بگذارید

 این‌که خودتان را جای عزیزی بگذارید که به سرطان مبتلا است می‌تواند مفید باشد. تا بهتر بفهمید او چه چیزی را احساس می‌کند. هرچند فقط با تصور کردن نمی‌توانید به‌طور کامل  درد، ترس و احساسات او را درک کنید. اما تصورکردن خودتان به جای او به شما بینشی نسبت به مفهوم سرطان می‌دهد.

۷- کمک کنید

برای مبتلایان به سرطان، زندگی و کارها و مشکلات آن در کنار تلاش برای درمان و مقابله با عوارض جانبی اذیت‌کننده روش‌های درمانی این بیماری و تمام خستگی‌های ناشی از بیماری ادامه دارد. کارها روی هم جمع می‌شوند. قبض‌ها پرداخت نشده باقی می‌مانند و خانه نامرتب و کثیف می‌شود. گاهی کمک به عزیز مبتلا به سرطان به سادگی ارائه پیشنهاد کمک برای تمیز کردن خانه و انجام کارهای عقب‌افتاده است. فقط پیشنهاد کمک ندهید. بلکه روز، ساعت و کاری را مشخص و با او هماهنگ کنید تا برای انجامش بروید.

 ۸- همراهی آن‌ها تا مطب و دکتر

یکی از راه‌هایی که نشان می‌دهد شما به عزیز مبتلا به بیماری سرطان توجه می‌کنید همراهی کردن او برای رفتن به مطب پزشک، بیمارستان و کارهای درمانی است. محیط‌های این‌چنینی می‌توانند خیلی ترسناک باشند و انتظار برای رسیدن نوبت طاقت‌فرسا.

۹- کمی چاشی طنز اضافه کنید

شوخ‌طبعی می‌تواند بهترین دارو باشد. البته نه همیشه و همه‌جا. پس در عین حال که به ابراز ناراحتی عزیزتان توجه می‌کنید و به او چنین فضایی را می‌دهید برخی مواقع هم آمادگی لبخند زدن و خندیدن را داشته باشید.

۱۰- احترام به نیازهای آن‌ها

گاهی اوقات فرد مبتلا به سرطان می‌خواهد تنها باشد تا ما را اذیت نکند. گاهی هم واقعا حوصله کسی را ندارد و به تنهایی نیاز دارد. اگر کسی به ملاقات او می‌آید حواس‌تان باشد که بیمار چه احساسی دارد. اگر خسته است و برای احترام مراعات می‌کند شما از ملاقات‌کنندگان بخواهید آن‌ها را ترک کنند.

۱۱- افزایش اطلاعات

داشتن اطلاعات تا حدودی از اضطراب افراد مبتلا به سرطان کم می‌کند. از منابع معتبر اطلاعات لازم درباره بیماری سرطان را کسب کنید. از پزشک آن‌ها سوال بپرسید. البته تمامی این‌ها بستگی به نظر فرد بیمار دارد.

۱۲- چیزی را از آن‌ها پنهان نکنید

عزیز مبتلا به سرطان به ارزیابی صادقانه از وضعیت خود نیاز دارد تا بتواند بهترین تصمیم‌هایی را بگیرد که با شرایط و نیازهای او مطابقت دارد. حتی اگر این صداقت دردناک باشد. همچنین با سایر اعضای خانواده و به‌ویژه کودکان صادق باشید.

۱۳- گروه‌های پشتیبانی را پیدا کنید

این‌که شما چقدر می‌توانید با عزیز مبتلا به سرطان همدردی کنید خیلی مهم نیست. صحبت کردن با کسی که خودش درگیر چنین مشکلی است ارزشمندتر است. سعی کنید اطلاعات گروه‌های پشتیبانی مختلف در ارتباط با بیماری سرطان را پیدا کنید و در اختیار عزیزتان قرار دهید.

۱۴- انعطاف داشته باشید

اعضای مختلف خانواده بر اساس تجربیات متفاوت زندگی هنگام ابتلای یکی از عزیزان‌شان به سرطان، نظرات گوناگونی دارند.  این تفاوت دیدگاه‌ها و نظرات گاهی می‌تواند ناراحتی و رنجش به دنبال داشته باشد. مطمئنا فرد مبتلا به سرطان نمی‌خواهد باعث رنجش بقیه و اختلافات خانوادگی شود. پس سعی کنید به نظرات همدیگر احترام بگذارید و بدون توجه به تفاوت‌ها نظرات گوناگون را بشنوید. یادتان باشد هدف همه‌ی شما مشترک و یکسان است و آن حمایت از عزیز مبتلا به سرطان.

۱۵- مراقب خودت باش

تغذیه سالم، خواب کافی و حفظ تعادل در زندگی به شما کمک می‌کند تا حمایت مورد نیاز عزیزتان را فراهم کنید. همان‌طور که از عزیز بیمارتان مراقبت می‌کنید باید مراقب سلامت جسمی و روحی خودتان به عنوان مراقب بیمار نیز باشید تا بتوانید این حمایت و مراقبت را ادامه دهید.

چگونه به ملاقات بیمار مبتلا به سرطان برویم؟

اگر فرد مبتلا به سرطان در بیمارستان بستری است برای ملاقات او باید آداب ملاقات بیمارستانی را در نظر بگیرید. البته برخی از افراد هستند که نسبت به محیط بیمارستان خیلی حس بدی دارند و نمی‌توانند بروند. اگر شما جزو این دسته از افراد هستید بدانید راه‌های دیگری برای نشان دادن توجه و علاقه‌تان به بیمار وجود دارد. اگر هم مشکلی با بیمارستان رفتن ندارید، قبل از ملاقات حتما باید چند نکته را در نظر بگیرید:

• اطلاع از ساعت ملاقات

نه تنها باید از ساعت ملاقات بیمارستان مطلع باشید؛ بلکه باید بدانید بیمار شما آمادگی و تمایل پذیرش ملاقات‌کنندگان را دارد یا خیر.

• ملاقات کوتاه باشد

زمان ملاقات شما نباید بیشتر از ۲۰ یا ۳۰ دقیقه باشد؛ چراکه این بیماران را خیلی خسته می‌کند.

• اطمینان از سلامتی خود

اگر حتی کمی احساس کسالت و بیماری دارید از رفتن به ملاقات این افراد پرهیز کنید. سیستم ایمنی افراد مبتلا به سرطان در طول بیماری خیلی پایین است. برای همین نباید در معرض خطر ابتلا به ویروس و باکتری قرار بگیرند.

• فکر شده هدیه ببرید

بردن گل و گیاه برای ملاقات بیمار آن هم به محیط دلگیر بیمارستان شاید ایده خوبی باشد. اما ممکن است از نظر سیستم ایمنی و آلودگی که دارند انتخاب مناسبی نباشند. برای همین از قبل با نزدیکان بیمار یا مسوولان بیمارستان هماهنگ کنید.

به بیمار مبتلا به سرطان چه بگوییم؟

بهترین توصیه در این شرایط این است که ببینید خودتان چه احساسی نسبت به بیمار و شرایط او دارید.

آیا به او فکر می‌کنید؟

آیا با او اهمیت می‌دهید؟

آیا متاسف هستید که او در چنین شرایطی  قرار گرفته؟

آیا نمی‌دانید چه باید بگویید؟

اگر پاسخ سوالاتی از این دست را می‌دانید همان‌ها را بگویید.

برای مثال:

• من این‌جا هستم تا اگر می‌خواهی حرف بزنیم.
• می‌خواهم به هر طریقی که می‌توانم به تو کمک کنم.
• آیا آمادگی دیدن کسی را داری؟
• کسی هست که بخواهی من با او درباره وضعیت‌ت تماس بگیرم؟
• این شرایط حتما باید خیلی سخت باشد.

به بیمار مبتلا به سرطان چه نگوییم؟

گاهی اوقات دانستن چیزهای که می‌توان گفت راحت‌تر از چیزهایی است که نباید گفت. خیلی درگیر این‌که چه بگویید؟ یا چه چیزی درست است؟ نشوید. مهم این است که تلاش کنید یک مکالمه عادی داشته باشید.

نبایدها:

• درباره‌ی خودتان یا چیزی که تجربه کرده‌اید صحبت نکنید یا شرایط را باهم مقایسه نکنید.
• آن‌ها را مجبور به صحبت کردن نکنید. فقط کافی‌ست به آن‌ها اطمینان دهید در صورت تمایل هروقت بخواهند دردسترس هستید.
• دنبال پیدا کردن نکات مثبت نباشید. در همین راستا از گفتن جملاتی مثل این‌که «از این بدتر هم ممکن بود پیش بیاد» خودداری کنید. برای یک بیمار مبتلا به سرطان این بیماری بدترین سناریو ممکن است.
• از گفتن جملاتی مثل «نگران نباش» یا «همه چی درست می‌شه» یا «سعی کن خوشحال باشی» که شرایط بیمار را به حداقل می‌رساند، خودداری کنید.
• حق هیچ‌کس نیست که به سرطان مبتلا شود. حتی اگر سبک زندگی داشته باشد که احتمال ابتلا به این بیماری را بیشتر می‌کند.
• این ایده که «خواست خدا بوده» یا «حکمتی داشته» را برای خودتان نگه دارید و هرگز به یک بیمار مبتلا به سرطان نگویید.
• اگر شرایط سخت شد، آن موقعیت را ترک نکنید.
• اگر فرد عصبانی شد، اجازه دهید خودش را تخلیه کند.
• اگر می‌گوید می‌ترسد، سر گفت‌و‌گو را باز کنید تا آن حس ترس را با شما در میان بگذارند. مثلا بپرسید. از چه چیزی بیشتر می‌ترسی؟ چه کاری می‌توانم برای کمک به ترس‌های تو انجام بدهم؟
• به یاد داشته باشید مدیریت چنین موقعیت‌هایی می‌تواند سخت باشد، بنابراین اگر به بیمار اجازه دهید صحبت کند، لازم نیست نگران باشید که چه بگویید.

چگونه می‌توانید کمک کنید؟

• هنگامی که فرد بیمار در حال صحبت کردن است، فعالانه به او گوش دهید.
• اگر احساس می‌کنید می‌خواهد یا نیاز دارد صحبت کند او را به صحبت کردن یا ادامه دادن حرفش تشویق کنید.
• برای او یک کارت پستال بفرستید و نشان دهید که به او فکر می‌کنید.
• به احترام آن‌ها خون اهدا کنید. اکثر بیماران مبتلا به سرطان خون در دوره‌ای از درمان خود نیاز به تزریق خون دارند.
• اطلاعات خود را درباره‌ی اهدا مغز استخوان و این‌که چه کسی اهداکننده مناسب است افزایش دهید.
• در مورد انواع سرطان یا سرطانی که عزیز شما به آن مبتلا شده است بیشتر اطلاعات کسب کنید.
• پیشنهاد مراقبت از حیوانات خانگی یا کودکان آن‌ها مطرح کنید.
• بخشی از کارهای خانه آن‌ها را برعهده بگیرید. مثل تعمیرات یا خرید.
• گاهی چند وعده غذا برای‌شان آماده کنید که بتوانند در یخچال یا فریزر نگهداری و استفاده کنند.
• در شستن ظرف‌ها یا لباس‌ها  و تمیز کردن خانه به آن‌ها کمک کنید.
• پیشنهاد کمک برای بردن آن‌ها به مطب دکتر یا آزمایشگاه و بیمارستان را مطرح کنید.
• فیلم، کتاب یا موسیقی مناسب و لذت‌بخش برای آن‌ها ببرید.

بیمار کلیدی‌ترین راهنمای ما برای کمک

همان‌طور که گفتیم وقتی می‌دانیم فردی به سرطان مبتلا شده است، آگاهی از این‌که چه بگوییم و چه نگوییم کاری سخت و دشوار است. شاید یکی از بهترین راه‌ها برای آگاهی از این مساله این است که اجازه دهیم توسط فردی بیمار راهنمایی شویم.

فرد مبتلا به سرطان در هر مرحله‌ای از بیماری که قرار دارد یا به هر نوع سرطانی مبتلا شده باشد و رابطه ما با او چه خیلی نزدیک و صمیمی چه دور و در حد یک آشنایی باشد، مهم است پیش از هر چیز خوب به او گوش کنیم و هیچ تصور و فرضیه‌ای از قبل نداشته باشیم. هیچ‌کس و هیچ‌چیز به اندازه خود فرد بیمار نمی‌تواند به ما کمک کند تا چگونه با او رفتار کنیم. برهمین اساس باید به شنانه‌های کلامی و غیرکلامی آن‌ها توجه کنیم. برای مثال آیا آن روز انرژی دارد یا خیر؟ آیا می‌خواهد صحبت کند یا ترجیح می‌دهد سکوت کند؟ آیا می‌ترسد یا به حس خوش‌بینی و انرژی مثبت نیاز دارد؟

برهمین اساس برای حمایت از کسی که به سرطان مبتلا شده مهم‌ترین مهارت ما باید توانایی شنیدن و حمایت از طیف احساسات او باشد. حتی احساساتی که انتظارش را نداریم. فرد مبتلا به سرطان ممکن است همزمان طیفی از احساساتی چون خشم، اضطراب، افسردگی، گناه و تنهایی و در عین حال قدردانی، امید و شادی داشته باشد.

• قبل از به اشتراک گذاشتن حکایت یا نصیحت، از فرد بیمار اجازه بگیرید. برای مثال: «اشکالی ندارد اگر در مورد… صحبت کنیم؟» یا «آیا می‌توانم آن‌چه را که در همان نوع سرطان تجربه کرده‌ام با تو در میان بگذارم؟»
• اگر می‌خواهید چیزی بگویید که جنبه مشاوره دارد نیز اجازه گرفتن از فرد بیمار خیلی مهم است. برای نمونه: «روز پیش یک مقاله فوق‌العاده خواندم. اگر اشکالی ندارد آن‌را با تو به اشتراک بگذارم؟»
• گوش افراد مبتلا به سرطان پر از پیشنهاد، اطلاعات و حکایت‌های خوب است. پس مهم است قبل از ارائه اطلاعات بیشتر از آن‌ها بپرسید. به‌ویژه اگر از طریق رسانه‌های اجتماعی با آن‌ها در ارتباط هستید.
• اگر توصیه‌هایی را به اشتراک می‌گذارید، مطمئن شوید که از منبع معتبری هستند.
• منتظر پاسخ نباشید. هر پیامی که می‌دهید یا اگر کاری برای فرد بیمار انجام می‌دهید شاید خوب باشد که به او اطلاع و اطمینان بدهید که اشکالی ندارد اصلا پاسخی ندهد و منتظر جواب نیستید. برای مثال: «نیازی به پاسخ دادن نیست. فقط برایت عشق می‌فرستم تا بدانی به یادت هستم.
• وقتی کسی را می‌شناسید که سرطان دارد، چه به تازگی تشخیص داده شده باشد، چه در حال درمان است، یا در مسیر بهبودی است، دانستن اینکه چه چیزی باید بگوید می‌تواند سخت باشد. با گوش دادن به سخنان آنها و سرنخ های ناگفته بسیاری در مورد آنچه در لحظه نیاز دارند شروع کنید.
• اگر متوجه شدید که با احساسات طوفانی خود دست و پنجه نرم می کنید، به دنبال مکانی امن برای بررسی تأثیر تشخیص سرطان دوستتان بر روی شما بگردید – فقط بدانید که فرد مبتلا به سرطان احتمالا در حال حاضر در موقعیتی نیست که به شما در رفع این احساسات کمک کند.
• اگر چیزی می‌گویید که بعدا ممکن است آرزو کنید، نمی‌گفتید، عذرخواهی و شروع مجدد اشکالی ندارد. اگر سرطان چیزی را روشن کند، این است که همه ما انسان هستیم.

منبع ۱

منبع ۲

منبع ۳

منبع ۴

منبع ۵