شب ادراری در کودکان: علائم، علل و درمان

شب ادراری به الگوی تخلیه ادرار در کودکان 5 ساله و بالاتر گفته می شود. شب ادراری در کودکان می تواند در اثر استرس و اضطراب باشد و مایه خجالت و شرمساری در اوست. تخمین زده می شود بین 5 تا 10 درصد از کودکان 5 ساله دچار شب ادراری می شوند که این رقم در کودکان 10 ساله 3 تا 5 درصد است و 1 درصد از 15 ساله ها را شامل می شود.

در حدود 1 درصد از کودکانی که دچار این مشکل هستند، شب ادراری تا بزرگسالی ادامه می یابد؛ اما در بیشتر آنها قبل از بزرگسالی حل می شود.

علائم شب ادراری در کودکان:

بر اساس راهنمای آماری و تشخیصی بیماری های روانی، برای تشخیص شب ادراری در کودکان معیارهای زیر ضروری است:

• کودک، بدون قصد و بی اختیار، در رختخواب یا لباس هایش ادرار می کند.
• این حالت حداقل دو بار در هفته، برای بیش از سه ماه رخ می دهد و باعث استرس و خجالت کودک می شود.
• کودک حداقل 5 ساله است.
• این رفتار ارتباطی با مصرف برخی داروها و ابتلا به بیماری ندارد.

شب ادراری در کودکان بیشتر در شب و به صورت بی اختیاری تنها در زمان خواب شبانه رخ می دهد. بی اختیاری ادرار در طول روز زمانی رخ می دهد که کودک به صورت آگاهانه رفتن به دستشویی را به تاخیر می اندازد یا به صورت ناگهانی احساس نیاز به دستشویی می کند. ترکیبی از بی اختیاری در طول روز و شب نیز می تواند در کودکان دیده شود.

میزان ناتوان کنندگی شب ادراری در کودکان بر اساس عزت نفس، میزان فعالیت اجتماعی و پاسخ های منفی از سوی خانواده متفاوت است.

علل شب ادراری در کودکان:

• این اتفاق می تواند در اثر تاخیر در رشد و تسط بر کنترل ادرار رخ دهد.
• وجود سابقه خانوادگی مانند تجربه این حالت در پدر و مادر می تواند در بروز آن در کودکان تاثیرگذار باشد. تحقیقات نشان داده اند که ژنتیک می تواند در این امر دخیل باشد.
• آموزش نادرست رفتن به دستشویی، استرس، تغییر ناگهانی در زندگی و تروما از دیگر فاکتورهای دخیل در ابتلا به شب ادراری هستند.

درمان:

هر چند شب ادراری در کودکان برای والدین ناراحت کننده، ناامید کننده و خجالت آور است، اما ایرادی ندارد. می دانیم که مشکل سختی است و تمیز کردن آن همه ملحفه و تشک کار آسانی نیست.

اما به عنوان والدین باید بتوانید روی مشکل کار کنید و بدون خشم و سرزنش کردن آن را حل کنید. توصیه می کنیم با مشکل به صورت «مسئله مهمی نیست» برخورد کنید. اگر کودک بداند که بی اختیاری ادرار برای شما مسئله بزرگی نیست، زودتر می تواند روی مشکل خود کنترل پیدا کند.

صبور باشید تا دوره این مشکل بگذرد. این بهترین کاری است که می توانید برای سلامت روان فرزندتان انجام دهید. برخی از کودکان تا 7 سالگی  قادر به کنترل ادرار خود در شب نیستند و با گذشت زمان این توانایی را به دست می آورند.

به همین علت با صبر کردن بدون عصبانی شدن و تنبیه کودک می توانید امیدوار باشید که او این توانایی را به دست آورد و مشکلش حل شود.

در صورت مشاهده موارد زیر با پزشک مشورت کنید: چنانچه فرزندتان بعد از 7 سالگی هنوز خود را خیس می کند. چنانچه کودک بعد از مدتی خشک ماندن ناگهان دچار شب ادراری می شود. چنانچه شب ادراری با خرخر، سوزش و دردهنگام ادرار همراه بوده و یا تشنگی مکرر و ادرار پررنگ هم داشته باشد.

بیشتر والدین برای کنترل و درمان از روش های تقریبا ناسالم استفاده می کنند.

محدود کردن مصرف مایعات اولین راهکاری است که به فکر والدین می رسد. هر چند منطقی است، اما بهتر است بدانید رسیدن به کنترل کامل دفع ادرار باعث می شود که حتی با مصرف مقدار زیادی مایعات نیز رختخواب و لباس ها خشک بمانند. برخی از والدین پا را فراتر می گذارند و محدود کردن مایعات را تا سطح خطرناکی پایین می آورند.

برخی از والدین نیز از پوشک بزرگسالان برای کنترل شب ادراری در کودکان استفاده می کنند. هر چند این روش، کار شما را در رابطه با تمیز کردن تشک و ملحفه آسان می کند، اما به طور کلی باعث تشدید و طولانی تر شدن مشکل می شود.

رفتن به دستشویی قبل از خواب، عدم مصرف مایعات درست قبل از خواب و کاهش مصرف کافئین و تنظیم چرخه خواب از بهترین راهکارهای کنترل شب ادراری در کودکان است.

زمانی که کنترل شب ادراری در کودکان از گام های اولیه فراتر می رود، استفاده از آلارم نیز می تواند مفید باشد. این آلارم ها با ظهور نشانه های رطوبت فعال شده و صدایش آنقدر بلند است که کودک را از خواب بیدار کند، در عین حال به دلیل گیجی و سوپرایز شدن روند ادرار کردن متوقف می شود. صدای آلارم به قدری بلند است که والدین نیز بیدار می شوند تا به کودک برای رفتن به دستشویی کمک کنند. با گذشت زمان، کودک کنترل بهتری روی دفع ادرار پیدا می کند.

نکته:

به جای تنبیه، از فرزندتان حمایت کنید. پاسخ شما به شب ادراری در کودکان اهمیت زیادی در درمان دارد. واکنش های منفی مانند تنبیه کردن و سرزنش کودک برای سلامت روان او آسیب رسان است و تاثیری در تغییر مثبت ندارد. وقتی کودک رختخواب خود را خیس می کند، والدین باید آرام و صبور باشند. از فرزندتان بخواهید در تعویض ملحفه ها و عوض کردن لباس هایش کمک کند (این کار نباید به صورت تنبیه باشد).

اجازه ندهید کسی فرزندتان را مسخره کند. تا حد ممکن، مشکل را از دیگر اعضای خانواده و دوستان مخفی کنید و جلوی کودک در مورد این موضوع با دیگران حرف نزنید.

او را با دیگر کودکان مقایسه نکنید و از این کار برای تغییر رفتار او استفاده نکنید. مقایسه کردن هیچ تاثیری به غیر از تخریب اعتماد به نفس فرزندتان ندارد و در آینده او را با مشکل مواجه خواهد کرد. هر فردی با دیگری متفاوت است. مشکل فرزندتان به زودی برطرف می شود، با مقایسه کردن و وارد کردن اضطراب مشکل را پیچیده تر نکنید.

از روانشناس متخصص در زمینه مشاوره کودک و نوجوان کمک بگیرید. چنانچه شروع شب ادراری در کودکان به دلیل استرس یا تغییر بزرگ در زندگی، مانند طلاق یا مرگ یکی از عزیزان، همراه بوده است، کمک گرفتن از یک روانشناس کودک می تواند مفید باشد.

آیا فرزندتان دچار شب ادراری است؟ فکر می کنید عامل آن چیست و چه راهکارهایی را برای درمان امتحان کرده اید؟

 مطالعه مقاله تربیت فرزند را نیز به شما پیشنهاد می کنیم