فهرست مطالب
خانه » مهارت های زندگی »
انگیزه چیست؟ چرا کاری را انجام می‌دهیم؟ محرک رفتارهای ما چیست؟ روانشناسان دیدگاه‌های متفاوتی در مورد آن دارند، و آن را به دو دسته بیرونی و درونی تقسیم می‌کنند.
این حس چیزی است که باعث می‌شود شما به هدفتان برسید، احساس کفایت کنید و کیفیت زندگی خود را ارتقا دهید. تلاش برای حفظ این حس باعث می‌شود که بتوانید جنبه‌های مختلف زندگی‌تان را کنترل کنید. محققان معتقدند انگیزه شامل 4 عنصر می‌شود:
محرک درونی برای کسب کردن: تمایل به بهبود یا رسیدن به استاندارهای خاص
تعهد: کسب اهداف سازمانی یا شخصی
پیشگامی: آمادگی برای عمل کردن بر اساس فرصت‌ها
خوش‌بینی: توانایی پیگیری و دنبال کردن هدف حتی در مواجهه با مشکلات که از آن به پشتکار یاد می‌شود.
محققان به این نتیجه رسیده‌اند که هر یک از انواع انگیزه تأثیر متفاوتی در رفتار شخص و پیگیری هدف دارد. برای درک بهتر تأثیر این احساس بر رفتار انسان، باید اول نحوه کار آن را بررسی کنیم.
انگیزه بیرونی چیست؟
به زمانی اطلاع می‌شود که شخص رفتاری را انجام می‌دهد یا درگیری فعالیتی می‌شود تا به پاداشی برسد یا از مجازاتی فرار کند. نه تنها کاری را انجام می‌دهد تا از آن لذت ببرد یا برایش رضایت‌بخش است، بلکه به خاطر انتظار رسیدن به یک پاداش یا پرهیز از چیزی نامطلوب آن را به انجام می‌رساند.
انگیزه درونی چیست؟
به زمانی اطلاق می‌شود که شخص کاری را به خاطر خود آن کار و میل درونی، به جای پاداش بیرونی، انجام می‌دهد. در واقع، رفتار یا عمل به‌خودی‌خود پاداش محسوب می‌شود.
کدامیک بهتر است؟
انگیزه خارجی از عاملی بیرون از فرد نشأت می‌گیرد، درحالی‌که دومی از چیزی در خود فرد نشأت می‌گیرد. محققان دریافته‌اند که هر یک از آنان تأثیر متفاوتی بر رفتار بشر دارند.
مطالعات نشان داده است كه ارائه زیاد از حد پاداش خارجي براي رفتاری که از حس درونی نشأت گرفته است، باعث می‌شود که پشتکار درونی فرد کاهش یافته و در واقع اثر ناقض دارد.
به عنوان مثال، مطالعه‌ای در سال 2008 بر كودكانی تمرکز داشت که به بازی با یک اسباب‌بازی خاص علاقه داشتند. به‌تدریج، با دریافت پاداش برای بازی با همان اسباب‌بازی، آنان علاقه خود را به آن از دست دادند و دیگر اهمیتی برایشان نداشت.
این بدان معنا نیست که انگیزه خارجی چیز بدی است، بلکه می‌تواند در جای مناسب راه خوبی باشد. برای مثال، زمانی به‌طور خاص مفید است که شخص برای تکمیل فعالیتی که به آن علاقه‌ای ندارد.
به‌علاوه، محرک خارجی می‌تواند:
- منبع بازخورد باشد که به افراد خوب یا بد بودن عملکردشان و زمان رسیدن به پاداش را نشان می‌دهد.
- موجب علاقه و شرکت در فعالیتی باشد که شخص پیش‌ازاین به آن علاقه نداشت.
- باعث یادگیری مهارت یا دانش جدیدی باشد که پس از تسلط بر آن محرک درونی می‌تواند موجب پیگیری فعالیت شود.
از محرک خارجی باید در شرایط زیر پرهیز کرد:
- زمانی که شخص به فعالیت علاقه دارد و آن را دوست‌داشتنی و مناسب می‌داند.
- ارائه پاداش باعث شود که کاری لذت‌بخش به امری اجباری تبدیل شود.
چه زمانی باید از انگیزه خارجی استفاده کرد؟
بیشتر افراد تصور می‌کنند پشتکار ذاتی یا درونی بهتر است، اما این همیشه در هر موقعیتی امکان‌پذیر نیست. گاهی اوقات شخص تمایلی درونی برای انجام فعالیتی را ندارد. ارائه پاداش بیش‌ازحد نیز می‌تواند مشکل‌ساز باشد.
بااین‌حال، وقتی از آنها به‌طور مناسب استفاده شود، انگیزه‌های خارجی می‌توانند ابزاری مفید باشند. به عنوان مثال، می‌تواند افراد را وادار به انجام کاری کند که به آن علاقه‌ای ندارند، مثل تکلیف و پروژه درسی.
محققان در مورد پاداش‌های خارجی و تأثیر آنها بر انگیزه‌های ذاتی به سه نتیجه‌گیری اساسی رسیده‌اند:
اگر پاداش خارجی برای انجام یک کار خاص یا انجام حداقل کار اعطا شود، انگیزه درونی کاهش می‌یابد. اگر والدین هر بار که فرزندشان یک کار ساده را انجام می‌دهد، ستایش‌های بی‌اندازه‌ای از کار او بکنند، تلاش کودک برای انجام آن کار در آینده کمتر می‌شود.
ستایش می‌تواند انگیزه درونی را افزایش دهد. محققان دریافته‌اند که تمجید و بازخورد مثبت در زمان انجام کاری بهتر از دیگران، می‌تواند انگیزه ذاتی را بهبود بخشد.
جوایز خارجی غیرمنتظره انگیزه ذاتی را کاهش نمی‌دهد. اگر پاداش دادن در شرایطی انجام شود که شخص انتظارش را ندارد و در آینده نیز به در او به انتظار برای دریافت پاداش جهت انجام هر کاری تبدیل نشود، می‌تواند محرک خوبی برای تلاش بیشتر باشد.
چرا بی‌انگیزه می‌شویم؟
برای همه ما پیش آمده است که با وجود شوق فراوان در روزهای اول شروع یک کار، پس از مدتی احساس بی‌حوصلگی و عدم علاقه به انجام کار می‌کنیم. دلایل مختلفی وجود دارد باعث بی‌انگیزگی می‌شود، از جمله:
- انتخاب‌های نادرست و نابجا و هدف نادرست
- توقعات بیش‌ازحد از خود
- فقدان صبوری برای کسب نتیجه
- عدم درک علایق و برنامه‌ریزی هدف بر مبنای آن
- زندگی با آدم‌های ناامیدکننده، غرغرو، منفی نگر
- کمال‌گرایی
- عدم مدیریت زمان
- منفی نگری و افکار منفی
- منتظر معجزه بودن و انجام ندادن هیچ کاری
تکنیک‌های خود انگیزشی برای رسیدن به اهداف
ایجاد باورهای توانمند کننده
تنها محدودیت‌هایی که در زندگی ما وجود دارد، محدودیت‌هایی است که خودمان ایجاد می‌کنیم. اگر انگیزه شخصی کافی ندارید، به یک دلیل ساده برمی‌گردد: خود را فردی باانگیزه نمی‌بینید. با شرطی‌سازی ذهن و تغییر در گفتگوی درونی خود، باورهای منفی خود را به باورهای مثبت تبدیل کنید. وقتی در مورد خودتان منفی فکر می‌کنید، صدای درونتان را متوقف کنید و آن را به افکار توانمندکننده تبدیل کنید.
این امر شامل صحبت با افرادی نیز می‌شود که همیشه به نکات منفی و جنبه‌های سخت یک هدف اشاره دارند. چنین افرادی با برشمردن مشکلات مسیر شما را از رسیدن به هدف ناامید می‌کنند. اگر چنین فردی در اطراف شماست دو گزینه پیش رو دارید:
اهدافتان را با او در میان نگذارید و در سکوت آنها را پیگیری کنید.
زمانی که به مشکلات مسیر اشاره می‌کند و حرف‌های ناامیدکننده می‌زند، از او دور شوید یا موضوع صحبت را عوض کنید.
استراتژی‌های مدیریت زمان
گاهی اوقات کلید خود انگیزشی دم دستتان است. چگونه وقتتان را مدیریت می‌کنید؟ برای عدم تأخیر و شروع به پیشرفت، روش‌هایی را برای مدیریت زمان و پیشگیری از حواس‌پرتی پیدا کنید. این می‌تواند شامل دانلود نرم‌افزارهای محدود کردن زمان استفاده از اینترنت، قفل کردن استفاده از تلفن همراه و هر روشی باشد که به تمرکز بهتر شما کمک می‌کند.
برنامه عملیاتی دقیق
برای ایجاد انگیزه، خواسته‌هایتان را بنویسید، هدف را شناسایی کنید و پس از آن مجموعه عواملی که شما را به هدف می‌رسانند، یادداشت کنید. وقتی برنامه خودتان برای رسیدن به هدف را مستند کنید، هر بار می‌توانید به آن رجوع کنید و دید بهتری از اوضاع به دست آورید. برنامه کاری را به مراحل مختلف تقسیم کنید و مهلت زمانی هر مرحله را به همراه وظایفی که برای تکمیل آن لازم است، به‌طور دقیق مشخص کنید. این به شما کمک می‌کند که مسیر خود را از دست ندهید.
رجوع به موفقیت دیگران
استفاده از نقل‌قول‌های دیگران، جمله‌های انگیزشی، و داستان موفقیت افراد مشهور و رهبران می‌توانید مثال خوبی برای تلاش بیشتر برای شما باشد و به شما کمک کند که بیشتر تلاش کنید. آنها برای موفقیت از چه استراتژی استفاده کرده‌اند؟ چه تکنیکی را برای موفقیت به کار برده‌اند؟
موسیقی
مغز ما به نحوی سیم‌پیچی شده است که به موسیقی واکنش نشان می‌دهد. بهره‌گیری از انواع ریتم‌هایی که باعث افزایش خلق‌وخو و سطح انرژی می‌شود، راهی عالی برای خارج شدن از رکود و تمرکز بیشتر بر روی وظیفه است. همیشه یک جفت گوش و لیست پخش موردعلاقه خود را در دسترس داشته باشید تا در صورت نیاز به خود انگیزشی، بتوانید از قدرت موسیقی استفاده کنید. موسیقی به‌ویژه در روزهایی که احساس کسالت و بی‌حوصلگی می‌کنید، می‌تواند به کمک شما بیاید. یک ریتم تند، یا آهنگی که به آن علاقه دارید، چاره برگشتن به کاری است که به آن علاقه ندارید.
تفریح
حتی پرکارترین و باانرژی‌ترین انسان نیز به زمانی نیز دارد که از محیط دارای نور مصنوعی خارج شود و به طبیعت پناه ببرد. بیرون رفتن و گذراندن وقت در طبیعت راهی مناسب برای استراحت، تقویت انرژی و تأمین انگیزه شخصی شماست.
ممنوع کردن انجام چند کار با هم
شاید فکر می‌کنید انجام همزمان 3 کار، بهترین راه برای زودتر تمام کردن امور است. اما اشتباه می‌کنید. انجام همزمان چند کار تمرکز شما را می‌گیرد و انرژی شما را کاهش می‌دهد. مهم‌ترین کار را انتخاب کنید که دارای اولویت نیز هست و صرفاً روی آن تمرکز کنید. پس از تمام شدن آن، روی کار دیگری تمرکز کنید.
قدرشناسی
وقتی گرفتار افکار منفی هستید، سخت است که انگیزه خود را حفظ کنید. افکارتان را روی قدرشناسی و ذهنیت فراوانی متمرکز کنید. به خاطر همه چیزهای خوب زندگی‌تان سپاسگزار باشید. از مقایسه خود با دیگران دست بکشید و به این باور برسید که باطن زندگی هر کس با ظاهر آن تفاوت زیادی دارد. هرچه بیشتر به هر چیز خوب در زندگی‌تان نگاه کنید، بیشتر آن را جذب خواهید کرد و انگیزه شخصیتان برای جذب چیزهای بهتر بیشتر می‌شود.
مرور پیشرفت
در طول مسیر، نگاهی به عقب داشته باشید. تا به اینجا چطور پیش رفته‌اید؟ چقدر دیگر مانده است؟ آیا در مسیر درست قرار دارید؟ بررسی مسیری که طی کرده‌اید، این امکان را به شما می‌دهد که نقاط قوت و ضعفتان را بهتر بشناسید.
جایزه
همان‌طور که گفتیم جایزه‌ای که به شکل توقع درآید، باعث کاهش انگیزه در شخص می‌شود. اما اگر در جای درست صرف شود، همیشه می‌تواند محرکی برای تلاش بیشتر باشد. با بررسی پیشرفتتان به سمت رسیدن به هدف و در نقطه مناسب به خودتان جایزه‌ای مناسب بدهید.
ضرب‌الاجل
برنامه‌ای که هیچ زمانی برای پایانش تعیین نشده است، هیچ‌وقت تمام نمی‌شود. تعیین زمان شروع و پایان یک هدف اهمیت زیادی در پیگیری آن دارد. با این کار بهتر می‌توانید روند پیشرفت خود را به سمت انتهای مسیر مدیریت کنید.
در این مقاله درباره روش‌های باانگیزه بودن و حفظ آن در طول زندگی صحبت کردیم. اما باید این نکته را بدانید که انگیزه، بحثی نیست که به این راحتی‌ها بتوان از آن رد شد و با چند نکته مختصر، آن را به‌طور کامل مدیریت کرد. حتی با وجود رعایت نکات فوق، باز هم این امکان وجود دارد که به دلیل وجود مشکلات شخصیتی، گذشته نابهنجار، تروما و سایر مسائل دچار بی‌انگیزگی شوید. اگر هیچ‌وقت نتوانسته‌اید کاری را به سرانجام برسانید، اگر در انجام کارها پشتکار ندارید و آنها را نیمه‌کاره رها می‌کنید، اگر در رسیدن به موفقیت مشکل دارید، یک روانشناس یا مشاور می‌تواند به شما کمک کند.
دکتر شهریار شهیدی، عضو هیئت‌علمی و استاد دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی، دکتری روانشناسی با گرایش بالینی یونیورسیتی کالج لندن، کارشناسی ارشد روانشناسی پزشکی (سلامت) دانشگاه گیلفورد در ساری (University of Surrey)، کارشناسی روانشناسی٬ دانشگاه شرق لندن (University of East London) دارای سال‌ها سابقه کار در زمینه مشاوره فردی-بزرگسال و روانشناسی مثبت است. وی یکی از اعضای تیم مشاوران و روانشناسان سیمیاروم است که مشتاقانه منتظر ملاقات آنلاین با مراجعان است.
