---

خانه » روابط عاطفی » این رابطه اشکال دارد ( علائم آزار روانی و عاطفی)

---

احتمالاً بسیاری از نشانه‌های واضح آزار روانی و عاطفی را می‌شناسید؛ اما گاهی وقتی دقیقاً در میان چنین شرایطی هستید، ممکن است از جریان پنهان مداوم رفتار توهین‌آمیز غافل شوید.

 

آزار روانی شامل تلاش‌های فرد برای ترساندن، کنترل یا منزوی کردن شماست و در گفتار و اعمال فرد آزارگر و همچنین اصرار او در انجام این رفتارها مشخص می‌شود. فرد آزارگر می‌تواند همسر یا شریک عاطفی شما باشد یا می‌تواند شریک تجاری، والدین یا سرپرست شما باشد. مهم نیست چه کسی است، شما لایق این رفتار نیستید و در عین حال مقصر بروز این رفتار نیز نیستید.

سیمیاروم در این مطلب به شما کمک می‌کند علائم آزار روانی و عاطفی را بشناسید و به شما راهکارهای برخورد با آن را بیاموزد. در این راستا، مشاوره رابطه می‌تواند به عنوان یکی از ابزارهای موثر در مقابله با آزار روانی و بهبود وضعیت عاطفی شما مورد استفاده قرار گیرد.

تحقیر، نفی، انتقاد:

این تاکتیک‌ها برای تضعیف عزت‎نفس شما به کار می‌روند، و فرقی نمی کند مسئله بزرگ یا کوچک باشد. در اینجا چند نمونه از علائم آزار روانی و عاطفی در این دسته آمده است:

برچسب‌زنی:

آشکارا شما را «احمق»، «بازنده» یا با کلماتی بسیار وحشتناک تر خطاب می‌کند که ذکر آنها دور از شأن این مطلب است.

اسامی موهن در ظاهر بامزه:

این روش همان برچسب‌زنی است، اما به آن لباس ظریفی پوشانده است، مثلا بندانگشتی کوچولوی من یا کدو تنبل چاق من.

ترور شخصیت:

این روش معمولاً شامل کلمه “همیشه” می‌شود. تو همیشه دیر می‌کنی/اشتباه می‌کنی/ با نظر من موافق نیستی. در این روش فرد سعی می‌کند به شما القا کند که هیچ وقت خوب نیستید.

فریاد زدن:

داد زدن و فحش دادن به منظور ترساندن و ایجاد احساس حقارت و بی‌اهمیتی در شماست که ممکن است با مشت زدن یا پرتاب اشیا همراه باشد.

حمایت منفی:

در این روش فرد سعی می‌کند خود را عالم و شما را فردی وابسته و نادان جلوه دهد: “اوه، عزیزم، می‌دانم که تو تلاشت را می‌کنی، اما این کار فراتر از درک توست.”

شرمنده سازی در جمع:

فرد آزارگر در جمع با شما دعوا می‌کند، اسرار شما را فاش می‌کند، یا کاستی‌های شما را در ملاء عام مسخره می‌کند.

بی‌توجهی:

شما در مورد یک مسئله مهم با شخص آزارگر حرف می‌زنید، اما او بدون آنکه چیزی بگوید رد می‌شود. استفاده از زبان بدن مانند بالا بردن چشم، پوزخند زدن، تکان دادن سر و آه کشیدن نیز معنای مشابهی دارد.

شوخی:

شوخی ممکن است ذره‌ای از حقیقت در خود داشته باشد یا کاملاً ساختگی باشد اما در هر صورت شما را احمق جلوه می‌دهد.

طعنه زدن:

این رفتار اغلب ریشه در کینه دارد و وقتی معترض می‌شوید، ادعا می‌کند که شوخی کرده و نباید رفتار او را جدی بگیرید.

توهین به ظاهر:

همیشه و هر جا لباس و ظاهر شما را مسخره می‌کند. مثلا می‌گوید موهایت مثل دلقک شده یا با این لباس‌ها شبیه کدو شده‌ای.

دست کم گرفتن دستاوردها:

فرد آزارگر هرگز به دستاوردهای شما افتخار نمی‌کند و برای او هیچ ارزشی ندارد یا حتی ممکن است مدعی شود شما هیچ نقشی در این موفقیت نداشته‌اید.

بی‌توجهی به علاقه شما:

ممکن است بگوید علایقتان بچگانه و اتلاف وقت است. هر گاه به او پیشنهاد تفریح می‌دهید می‌گوید علاقه‌ای به تفریحات شما ندارد و شما را تنها می‌گذارد.

کنترل و شرم:

تلاش برای القای حس شرم و گناه در مورد نارسایی و نواقص از دیگر علائم آزار روانی و عاطفی و ابزاری در جهت رسیدن به قدرت است. ابزارهای بازی شرم و کنترل عبارتند از:

تهدید:

فرد آزارگر به شما می‌گوید یک روز بچه‌ها را می‌برد و دیگر دستتان به او نمی‌رسد. یا می‌گوید هیچ وقت نخواهی فهمید چه بلایی قرار است سرت بیاورم.

نظارت بر شما:

تمام مدت می‌خواهد بداند شما کجا هستید و چه می‌کنید. اصرار دارد بلافاصله و در هر جایی به تماس و پیام او پاسخ دهید. هر لحظه ممکن است به طور ناگهانی در جایی که شما حضور دارید، وارد شود تا مچ شما را بگیرد.

جاسوسی دیجیتال:

تاریخچه اینترنت، ایمیل‌ها، پیام‌ها و گزارش تماس‌های شما را بررسی می‌کند. حتی ممکن است از شما رمز عبور تلفن همراه و ایمیلتان را بخواهد.

تصمیم گیری یک جانبه:

ممکن است بی‌اطلاع شما یک حساب بانکی مشترک را ببندد، قرار ملاقات با پزشک را لغو کند یا با رئیستان صحبت کند.

کنترل مالی:

حساب‌های بانکی را فقط به نام خود افتتاح می‌کند، کارت بانکی را از شما می‌گیرد و شما را وادار می‌کند که از او پول درخواست کنید. در عین حال، برای هر ریال/دلار پول از شما بازخواست می‌کند.

دستور دادن:

در زندگی همیشه از شما انتظار اطاعت دارد و دستور می‌دهد “شامم را بیاور.” مهم نیست چه برنامه‌ای دارید، دستورات او باید همیشه اجرا شوند.

انتخاب به جای شما:

با شما مانند یک کودک رفتار می‌کند که باید هر حرکت و رفتار او کنترل شود. لباس‌ها، خوراک، دوستان و تمام امورتان را انتخاب می‌کند.

درماندگی وانمود شده:

برای انجام کارهای سخت وانمود می‌کند که نمی‌داند چطور باید آن را انجام دهد. از آنجا که توضیح دادن روند کار سخت‌تر از انجام دادن آن است، شما آن را انجام می‌دهید. او این را می‌داند و از شما سوءاستفاده می‌کند.

غیر قابل پیش‌بینی بودن:

ناگهان و بی‌دلیل از خشم منفجر می‌شود و ساعتی بعد شما را غرق محبت می‌کند. وقتی حالش خوب نیست، باید مراقب هر حرکت کوچکی باشید.

استفاده از دیگران:

یکی از علائم آزار روانی و عاطفی این است که همیشه به شما می‌گوید “همه می‌دانند که تو دیوانه‌ای.” یا “همه می‌گویند که تو اشتباه می‌کنی.”

متهم کردن، سرزنش کردن و انکار کردن:

این رفتار ناشی از ناامنی‌های فرد آزارگر است. او می‌خواهد سلسله مراتبی را ایجاد کند که شما در پایین و او در بالا باشد. در ادامه چند نمونه رفتار و علائم آزار روانی و عاطفی آورده شده است:

حسادت:

او شما را به معاشقه با یک نفر دیگر و خیانت متهم می‌کند.

مقصر جلوه دادن شما:

معتقد است مسئول رفتارها و عصبانیتش شما هستید و رفتارهای شما او را تحریک می‌کند.

انکار چیزی که درست است:

فرد آزارگر چیزی که کاملاً از آن مطمئن هستید را از اساس انکار می‌کند. مثلا منکر آن است که شب قبل بحثی بین شما درگرفته است. این کار را به این منظور انجام می‌دهد که حافظه و سلامت عقل شما را زیر سوال ببرد.

القای احساس گناه:

برای رسیدن به مقصودش، تمام کارهای کوچک و بزرگی که برایتان انجام داده است را ذکر می‌کند و شما را مدیون خودش می‌کند.

انکار آزار:

وقتی از رفتار او شاکی می‌شوید، همه چیز را انکار می‌کند و خود را کاملاً گیج و مبهوت نشان می‌دهد.

متهم کردن شما به آزار:

در عوض شما را به عنوان مقصر معرفی می‌کند و معتقد است شما کسی هستید که او را آزار می‌دهید و او قربانی است.

بی اهمیت جلوه دادن:

وقتی می‌خواهید در مورد احساسات آسیب دیده خود صحبت کنید، شما را متهم می‌کند که بیش از حد حساس هستید و از کاه کوه می‌سازید. شما را متهم می‌کند که جدی هستید و شوخی‌ها را درک نمی کنید.

تخریب و انکار:

به اموال شما آسیب می‌زند و بعد آن را انکار می‌کند.

بی توجهی عاطفی و انزوا:

فرد آزارگر علایق و نیازهای عاطفی خود را مقدم بر شما می‌داند. اغلب اوقات بین شما و شبکه حامیانتان قرار می‌گیرند تا شما را به طور کامل به خود وابسته کنند. برخی از علائم آزار روانی و عاطفی در این دسته عبارتند از:

نیاز به احترام:

کوچک‎‌ترین خطایی از چشم او پوشیده نمی‌ماند و همیشه از شما انتظار رفتار کاملا خوب و عاری از بدی دارد. اما این خیابان یک طرفه است. همیشه احترام از طرف شما باید نصیب او شود.

قطع ارتباط:

تلاشتان را برای مکالمه حضوری، پیامکی یا تلفنی نادیده می‌گیرد.

انسانیت زدایی:

توجهی به شما ندارد. وقتی با او حرف می‌زنید به صورتتان نگاه نمی‌کند و رویش را برمی گرداند. وقتی با شما صحبت می‌کند به چیز دیگری خیره می‌شود.

محدود کردن ارتباط اجتماعی:

هر زمان که برنامه‌ای برای بیرون رفتن دارید، سعی می‌کند به نحوی شما را منصرف کند، برنامه دیگری پیشنهاد می‌دهد یا اصرار می‌کند نروید. به اعضای خانواده می‌گوید تمایلی به رفت و آمد ندارید و دعوت‌ها را رد می‌کند.

دریغ کردن محبت:

شما را، حتی در حد گرفتن دست یا ضربه زدن روی شانه برای صدا کردن، لمس نمی‌کند. برای تنبیه یا مجبور کردن شما به انجام کاری از روابط جنسی خودداری کنند.

بی‌اعتبار کردن:

فعالانه تلاش می‌کند تا دیگران را علیه شما قرار دهد. به همکاران، دوستان و حتی خانواده می‌گوید که بی‌ثبات و هیستریک هستید.

قطع کردن:

وقتی در حال صحبت با تلفن یا پیامک هستید، از شما می‌خواهد آن را کنار بگذارید و توجهتان به او باشد.

بی‌تفاوتی:

از علائم آزار روانی و عاطفی این است که وقتی می‌بیند آسیب دیده‌اید یا گریه می‌کنید، هیچ کاری انجام نمی‌دهد.

هم وابستگی:

یک رابطه هم وابسته زمانی است که هر کاری که انجام می‌دهید در واکنش به رفتار آزارگر است. و او نیز به همان اندازه به شما نیاز دارند تا عزت نفس خود را تقویت کند. در عین حال شما خود واقعیتان را فراموش کرده‌اید. این نمونه دور باطلی از رفتار ناسالم است.

رفتارهای زیر نشان دهنده یک رابطه هم وابسته ناسالم است:

• از رابطه ناراضی هستید، اما از رها کردن آن می‌ترسید.
• دائماً نیازهای خود را به خاطر او نادیده می‌گیرید.
• دوستان و خانواده را کنار گذاشته‌اید تا شریک زندگیتان را خوشحال کنید.
• اغلب به دنبال تأیید رفتارتان از طرف او هستید.
• برای جلب رضایت او، فداکاری‌های زیادی انجام داده‌اید، اما این رفتار دو طرفه نیست.
• زندگی پردردسر فعلی را به تنهایی ترجیح می‌دهید.
• برای حفظ آرامش، جلوی زبانتان را می‌گیرید و احساساتتان را سرکوب می‌کنید.
• احساس مسئولیت می‌کنیم و به خاطر کارهای او خودتان را سرزنش می‌کنید.
• وقتی دیگران به علائم آزار روانی و عاطفی از سوی فرد آزارگر اشاره می‌کنند، شما از او دفاع می‌کنید.
• وقتی از خودتان دفاع می‌کنید، احساس گناه می‌کنید.
• فکر می‌کنید شایسته رفتار او هستید و تقصیر خودتان است.
• تصور می‌کنید هیچ کسی غیر از او در کنار شما نمی‌ماند.
• به خاطر احساس گناه، تصمیمتان را تغییر می‌دهید. فرد آزارگر می‌گوید: “من نمی توانم بدون تو زندگی کنم”. به همین دلیل در یک رابطه سمی می‌مانید.

در صورت مشاهده علائم آزار روانی و عاطفی چه باید کرد؟

تا زمانی که بتوانید با یک مشاور روانشناس  صحبت کنید، نکات زیر را در نظر بگیرید.

شما مسئول رفتار فرد آزارگر نیستید. با آزارگر بحث نکنید. شاید فکر می‌کنید می‌توانید با حرف زدن مشکل را حل کنید، اما بعید است که این افراد بدون درمان و مشاوره حرفه‌ای الگوی رفتاری خود را تغییر دهند.

دور شوید و مرزهای شخصی را تعیین کنید. با خودتان تصمیم بگیرید که به رفتار آزارگر پاسخ نخواهید داد و با او بحث نخواهید کرد. تا جای ممکن از فرد آزارگر دور شوید و موقعیت‌های آزار را کاهش دهید.

از این رابطه یا شرایط خارج شوید. در صورت امکان، تمام پیوندها را قطع کنید. برای او روشن کنید که تمام شده است و دیگر فرصتی وجود ندارد. به کمک یک مشاور می‌توانید از این دوره سخت عبور کنید.

برای بهبودی به خود زمان بدهید. با دوستان حامی و اعضای خانواده تماس بگیرید. دوره سوگ را باید به سلامت طی کنید تا بتوانید بار دیگر در مسیر پیشرفت قرار گیرید.

اگر متاهل هستید و فرد آزارگر همسر شماست، ترک رابطه کمی پیچیده‌تر است. برای بررسی شرایط و حقوقتان باید علاوه بر مشاور از یک وکیل نیز مشورت بگیرید.

اگر مورد آزار روحی و روانی قرار می‌گیرید و علائم آزار روانی و عاطفی را در رابطه عاطفی یا شخصی‌تان می‌بینید، به غریزه خود اعتماد کنید. بدانید که این رفتار درست نیست و مجبور نیستید اینگونه زندگی کنید. اگر احتمال آسیب فیزیکی و بروز خشونت از سوی فرد مقابل وجود دارد، با خدمات اورژانس بهزیستی تماس بگیرید. در صورتی که در خطر فوری قرار ندارید و نیاز به دریافت مشاوره دارید، می‌توانید از خدمات مشاوره زوج درمانی استفاده کنید. ما در سیمیاروم همیشه به دنبال ارائه خدمات برتر به مراجعان خود هستیم و بدین منظور تیمی از بهترین روانشناسان و روانشناس ایرانی را دور هم جمع کرده‌ایم.

منبع: