فهرست مطالب
خانه » عمومی »
چه واقعا تنها باشید، چه احساس تنهایی کنید، راه‌هایی برای خلاص شدن وجود دارد. می‌خواهید بدانید راه درمان چیست؟
در دنیایی که ما در آن زندگی می‌کنیم، و با همه‌ی آنچه در اطرافمان در حال وقوع است، با تنهایی‌های عجیبی مواجهیم. هم از نظر فیزیکی تنها شده ایم و هم خیلی هایمان از نظر روانی، احساس تنهایی می‌کنند. باید حواسمان باشد که «احساس تنهایی» و «تنها بودن» دو مفهوم متفاوتند. هر کدام، زندگی را به سمتی می‌برد که در تضاد با دیگری‌ست. احساس تنهایی اگر وخیم شود می‌تواند منجر به افسردگی شود اما تنها بودن گاهی می‌تواند تو را شکوفا کند. بیایید این دو را از هم جدا کنیم و ببینیم چه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی دارند؟
گاهی وسط یک استادیوم آدمی و تنهایی!
«تنها بودن» یک حالتِ بیرونی و فیزیکی‌ست. یعنی مثلا شما تنها زندگی می‌کنید و کسی کنارتان نیست. فردی یا حیوانی خانگی در کنارتان زندگی نمی‌کند. در مقابل اما «تنهایی»، یک حالت روانی است که فرد خودش می‌داند کمیت و کیفیت روابط اجتماعی‌اش مشکل دارد و شامل مواردی می‌شود که شخص دارای میزانی از روابط اجتماعی است، اما این میزان خواسته او را برآورده نمی‌کند. این احساسِ روانی گاهی منجر به اضطراب و غم می‌شود. حالا متوجه تفاوت بین آنها شدید؟ شما ممکن است تنها باشید، اما احساس تنهایی نکنید. در عین حال، ممکن است در جمعی حضور داشته باشید و دچار احساس تنهایی باشید. ممکن است شاد باشید، اما تنها باشید. این دو اصلا ارتباطی با هم ندارند. ممکن است وسط یک استادیوم پر از آدم باشید، اما احساس تنهایی کنید. در واقع، مسئله تعداد آدم‌های اطرافتان نیست، بلکه مسئله احساسات شماست. گاهی وسط یک استادیوم شلوغ احساس تنهایی می‌کنید؛ و گاهی تنها در خانه نشسته‌اید و فوتبال تماشا می‌کنید و البته حس خوبی هم دارید.
دکتر مونا چراغی در این ویدیو درباره احساس تنهایی بیشتر توضیح می‌دهند.
ویدئو
«تنها بودن» یک حالتِ بیرونی و فیزیکی‌ست. یعنی مثلا شما تنها زندگی می‌کنید. در مقابل اما «تنهایی»، یک حالت روانی است
از آنجا که در حال حاضر در دوره پاندمی هستیم، انزوای اجتماعی و قرنطینه به پیشگیری از انتشار ویروس کمک می‌کند. همه می‌دانیم که انزوای اجتماعی کار مفرحی نیست. انسان موجودی اجتماعی است که به نزدیکی فیزیکی و ارتباط اجتماعی نیاز دارد. حتی درونگراترین فرد نیز از میزان خاصی از ارتباط اجتماعی لذت می‌برد. این چیزی است که امروزه از ما دریغ شده است. انزوای اجتماعی، نه فقط برای سلامت روان، بلکه برای سلامت بدنیمان نیز مضر است. احساس مداوم و طولانی‌مدت تنهایی می‌تواند همان تأثیری را بر بدن ما داشته باشد که چاقی و استفاده از سیگار دارد. به علاوه، انزوای طولانی‌مدت می‌تواند موجب ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه، افسردگی خفیف یا حاد، اضطراب، اعتیاد، ترس و چندین مشکل دیگر شود.
تنهایی و افسردگی
با این‌که تنهایی معمولا احساسی موقت است اما واقعیت این است که وقتی به شکل مزمن درمی‌آید، عواقبی جدی به همراه خواهد داشت. تنهایی مزمن می‌تواند به سلامت آسیب بزند، کیفیت خواب را پایین بیاورد و باعث احساس غم و ناامیدی شدید شود. حتی ممکن است فرد را وارد چرخه‌ای خطرناک کند به این ترتیب که او همه فعالیت‌های اجتماعی‌اش را کنار بگذارد و در نتیجه بیشتر احساس تنهایی کند.
تحقیقات نشان می‌دهد احتمال بروز نشانه‌های افسردگی در کسی که یک سال است احساس تنهایی می‌کند، بیشتر است. براساس تحقیقاتی که در فنلاند انجام شده، افرادی که تنها هستند در مقایسه با کسانی که در کنار خانواده زندگی می‌کنند، ۸۰ درصد بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی قرار می‌گیرند. در بخشی از این تحقیقات آمده است که شرایط مسکونی بد برای زنان و نبود حمایت‌های اجتماعی برای مردان از عواملی اصلی ابتلا به افسردگی در افرادی است که تنها زندگی می کنند.
تنهایی و تشدید بیماری‌ها؟!
همانطور که گفتیم، تنهایی منجر به افسردگی می‌شود. افسردگی ممکن است روی تمام بدن تاثیر بگذارد و باعث ابتلا یا بدتر شدن بیماری‌های دیگر شود.نشریه پزشکی بریتانیا (British Medical Journal) پس از بررسی پرونده پزشکی بیش از یکصد و شصت هزار فرد بالغ ساکن انگلستان و ولز به این نتیجه رسید که کسانی که خود را مبتلا به افسردگی توصیف کرده بودند، بیش از سایرین به سرطان، به خصوص سرطان روده بزرگ، پروستات و لوزالمعده مبتلا شدند. همچنین، ابتلا به سرطان خون و سرطان مری نیز در میان این گروه بیشتر بوده است. البته بد نیست بدانید پژوهشگران در نتیجه‌گیری از این مشاهدات احتیاط به خرج داده و گفته‌اند که وجود ارتباط آماری به معنای رابطه علت و معلولی نیست و نمی‌توان با قاطعیت گفت که حالات روحی خاصی به سرطان منجر می‌شود.
تنهایی منجر به افسردگی می‌شود. افسردگی ممکن است روی تمام بدن تاثیر بگذارد و باعث ابتلا یا بدتر شدن بیماری‌های دیگر شود.
چطور می‌شود تنها بودن را حل کرد؟
حالا برگردیم به مقوله «تنها بودن» قرن بیست و یک چیزهای خود و بد زیادی با خود به همراه آورد. اما مهم‌ترین چیزی که به ما داده است امکان ارتباط از راه دور و پرورش تعاملات اجتماعی در فقدان نزدیکی جسمی است. در فقدان تماس جسمی و حضور فیزیکی، گزینه‌های کمی برای ارتباط بین افراد باقی مانده‌اند. تماس تصویری یکی از آنهاست. یکی از چیزهایی که زمان محرومیت از ارتباط اجتماعی دلتنگ آن می‌شویم، نه فقط صدای فرد، بلکه چهره او، زبان بدن و به طور کلی ارتباط غیرکلامی است. چیزهایی که فقط با دیدن برآورده می‌شوند. اینها همان چیزهای کوچکی هستند که موجب تقویت ارتباط ما با دیگران می‌شوند. گذران وقت در کنار یک نفر، حتی به صورت مجازی، برای ما کافی است تا احساسِ در ارتباط بودن داشته باشیم. همان سلام و احوال‌پرسی‌های شاد مجازی و شام‌هایی که دور از یکدیگر در قاب تلفن همراه می‌خوریم، می‌تواند جایگزین خوبی باشد.
به خودت رسیدگی کن
اگر انزوای اجتماعی با خود چیزهای منفی زیادی به همراه آورده باشد، اما یکی از جنبه‌های مثبت آن میزان زمانی است که هر کس می‌تواند به خود اختصاص دهد. کار کردن در خانه هنوز هم می‌تواند به کیفیت کار کردن در بیرون از خانه و حتی بهتر از آن باشد. هر چند که حفظ روتین منظم زندگی اهمیت دارد، اما میزان زمانی را که قبل از پاندمی، صرف آماده شدن و رفت‌وآمد به محل کار می‌کردیم، اکنون در اختیار داریم. این زمان اضافه را می‌توان صرف ارتباط با افراد، احوال‌پرسی با آنها، گشت‌وگذار در فضای مجازی و البته مهم‌تر از آن ایجاد ارتباطات معنادار کرد. پس به جای آنکه عکس دوستتان را لایک کنید، می‌توانید به او پیام بدهید و با او واقعا ارتباط برقرار کنید تا احساس بهتری داشته باشید. در عین حال، می‌توانید این ساعت‌هایی را که در زندگی شما اضافه آمده است، صرف یافتن گروه‌هایی کنید که با شما علایق و سلیقه مشترکی دارند. با نکات و ایده‌های این افراد می‌توانید برای داشتن روزهای بهتر و پربارتر برنامه‌ریزی کنید.
ورزش کن
یکی از دیگر روش‌های استفاده از این زمان اضافه و خلاصی از حس تنهایی و بیهودگی، ورزش کردن است. لازم نیست حتما ورزش حرفه‌ای باشد یا زمان زیادی را به آن اختصاص دهید. اگر هنوز هم می‌توانید از خانه خارج شوید، بهتر است به یک پیاده‌روی بروید. کمی هوا بخورید و ذهنتان را تازه کنید. اگر در خانه حبس شده‌اید (به هر دلیلی از جمله بیماری) ویدئوهای زیادی برای تمرین‌های ورزشی در خانه، با هر سطحی از سختی، وجود دارد. می‌توانید با کمی جابه‌جایی وسایل، اتاق یا پذیرایی را به فضای بهتری برای تمرین شخصی تبدیل کنید و بدون ترس از قضاوت دیگران در مورد درستی انجام حرکات، به تمرین ورزشی یا حتی رقص مشغول شوید. فعالیت فیزیکی نه تنها به گذران وقت کمک می‌کند، بلکه با ترشح هورمون‌های خاص، لبخند را به صورت شما می‌آورد، حس شادی در شما ایجاد می‌کند و با تقویت ارتباط بین نواحی مختلف مغز، از پیری مغز جلوگیری می‌کند. در عین حال، با خسته کردن بدن، خواب بهتری نیز خواهید داشت.
هیچ‌کاری نکردن را امتحان کن!
در نهایت، می توانید از این زمان اضافه برای این استفاده کنید که «هیچ کاری انجام ندهید». بله، درست خواندید! فقط در سکوت و آرامش بنشینید. بسیاری از افراد آن را مدیتیشن می‌خوانند. برخی دیگر آن را “ارتباط با خود” می‌نامند. و عده‌ای دیگر، از آن به “مراقبه و درون‌نگری” یاد می‌کنند. نامش را هر چه می‌گذارید، توصیه می‌کنیم حداقل هفته‌ای یک بار این کار را انجام دهید. تحقیقات زیادی اثرات مثبت آن را ثابت کرده‌اند. احتمالا به خودتان می‌گویید که شما حس تنهایی و انزوا دارید و ما توصیه می‌کنیم زمانی از روز را در تنهایی و بدون انجام هیچ کاری بنشینید! درست است که عجیب به نظر می‌رسد، اما فراموش نکنید که همه ما در تمام طول روز با صدا محاصره شده‌ایم. حواس ما تمام مدت در حال کار کردن و تحریک شدن هستند. حتی زمانی که خواب هستیم، گوش‌های ما در حال جمع‌آوری اطلاعات مربوط به صداهای اطراف هستند که به نوبه خود بر کیفیت خواب اثر می‌گذارد (هر چه محیط ساکت‌تر باشد، خواب بهتری خواهیم داشت).
ایجاد سکوت در محیط اطراف، به همراه سکوتِ توجهی (وقتی دست از جستجوی برای محرک‌ها می‌کشیم و خود را از دنیای اطراف جدا می‌کنیم)، و البته سکوت فیزیکی (فقدان حرکت، آرام نشستن یا راه رفتن) بسیار مفید است. مغز ما در زمان سکوت خاموش نمی‌شود، بلکه افکارمان همچنان جریان پیدا می‌کنند، روپاپردازی می‌کنیم و به صدای درون خود گوش می‌دهیم. مغز از این زمان برای حذف تمام مسایل و افکار مزاحم و اضافه‌ای استفاده می‌کند که در طول روز در خودش جمع کرده است. در واقع، مغز همچون ماشینی می‌ماند که هر چه بیشتر از آن استفاده کنید، آلودگی بیشتری تولید می‌کند. این شکل از سکوت به معنی تغییر توجه از دنیای بیرون به درون بدن و ذهن است. حالت سکوت آرامشی را با خود به همراه می‌آورد که باعث می‌شود بدن و ذهن شما مجددا انرژی بگیرند. مدیتیشن با هدف توقف افکار مزاحم و تمرکز بر تنفس و بدن انجام می‌شود که در نهایت باعث افزایش آرامش، خلاقیت و توسعه غرایض فرد می‌شود.
روی نیازهایت تمرکز کن
تنها بودن فرصتی است تا تمرکز بیشتری روی خودتان و نیازهایتان داشته باشید. اکنون زمان آن است که تشخیص دهید واقعا دوست دارید با چه کسانی در ارتباط باشید، به چه کسی داوطلبانه پیام دهید و به او نزدیک شوید. زمان انتخاب فعالیت‌ها و سرگرمی‌های مورد علاقه‌تان است. فرصتی است که تمام آن کارهایی را انجام دهید که هیچ‌وقت فرصت انجام آنها را نداشتید. فرصت ورزش کردن و رسیدگی به سلامت جسم و روان است. این زمان تنهایی را به عنوان فرصتی برای شناخت خود در نظر بگیرید.
هر جای جهان که هستید، اگر احساس تنهایی باعث شده است که خلق پایینی داشته باشید یا از بسیاری از کارهای روزمره جا بمانید، سیمیاروم با برترین روانشناسان ایرانی در دسترس شماست تا در رفع مشکل و جلوگیری از ابتلا به افسردگی در کنار شما باشد.
