پرخاشگری در کودکان و راهکارهای مفید برای کنترل آن

---

خانه » مشاوره کودک و نوجوان » پرخاشگری در کودکان و راهکارهای مفید برای کنترل آن

---

والدین زیادی را دیده ایم که برای کنترل خشم و عصبانیت فرزندشان احساس ناتوانی می کردند. برای کشف علت پرخاشگری در کودکان و رفع آن اول باید به الگویی فکر کنید که سال ها برای فرزندتان ایجاد کرده اید.

از خودتان بپرسید «من شاهد چه رفتاری هستم و واکنشم به آن چیست؟»

برای مثال، برخی از والدین به محض دیدن یا شنیدن مشکلی، جلو می آیند و مشکل را به جای کودک حل می کنند.

شرایط وقتی بدتر می شود که با خشونت مشکلی را حل می کنید.

در نتیجه، فرزند شما رفتار صحیح را یاد نمی گیرد، زیرا همیشه والدین مداخله کرده اند یا خود با خشونت پاسخ داده اند.

عامل پرخاشگری در کودکان چیست؟

ما نمی خواهیم از همین ابتدای مقاله، شما را مقصر عصبانیت کودک معرفی کنیم.

دلایل دیگری نیز برای خشونت در کودکان وجود دارد.

ترس جسمی واضح ترین توضیح است.

وقتی فرزندتان احساس تهدید یا فشار می کند، مسلم است که به کتک زدن رومی آورد. اما عصبانی بودن کودک دلایل دیگری نیز دارد:

• جو متشنج خانوادگی (اختلاف والدین، دعوا بین خواهر و برادر، مهاجرت و نقل مکان)
• اختلالات یادگیری
• مشکلات عصبی
• اختلالات رفتاری (برای مثال، بیش فعالی-نقص توجه)
• ترومای عاطفی (خشونت خانگی یا آزار جنسی)
• تماس با برنامه های خشن تلویزیونی

الگوی تربیتی و فرزندپروری:

اگر با در نظر گرفتن شرایط فوق، به این نتیجه رسیدید که جز والدینی هستید که الگوی رفتاری نامناسبی دارید، باید آگاه باشید که تغییر یک شبه رخ نمی دهد.

باید به خودتان برای تغییر و به کودک برای الگوگیری صحیح زمان بدهید.

از آنجا که شما بخشی از مشکل پرخاشگری فرزندتان هستید، خودتان هم راه حل آن به شمار می روید.

حرف زدن و آموزش رفتار صحیح کمکی به شرایط نمی کند.

باید خودتان الگوی درستی باشید.

آیا پرخاشگری در کودکان نشانه بیش فعالی است؟

بیش فعالی از اختلالاتی است که زندگی کودک را تا حد زیادی مختل می کند.

هر چند خشونت و پرخاشگری از رفتارهای رایج در کودکان بیش فعال است، اما این اختلال با نشانه های دیگری نیز همراه است.

• بی توجهی،
• ناتوانی در صبر کردن برای حرف زدن یا نوبت
• بی قراری
• برانگیختگی
• نداشتن مهارت های ارتباط اجتماعی
• لجبازی
• و گم کردن اشیا

از نشانه های این اختلال است.

در صورتی که پرخاشگری در فرزندتان با این علائم همراه است، باید هر چه سریع تر با مشاور کودک صحبت کنید.

بنابراین همان طور که می بیند پرخاشگری کودک لزوما نشانه وجود یک اختلال در او نیست.

 

| مطالعه مقاله جامع “اختلال بیش فعالی-نقص توجه و عوارض آن برای رشد کودک” حتما به شما پیشنهاد می‌شود |

 

پرخاشگری در چه سنی رایج تر است؟

رفتارهای زیر دو سال به ندرت پرخاشگری تعبیر می شود.

پرخاشگری در این کودکان برای نشان دادن نیازهای اوست.

در صورتی که نیازهای کودک، جسمی یا عاطفی، به موقع برطرف شود، این رفتارهای از او دیده نخواهد شد.

در حدود 3 تا 4 سالگی، عصبانیت کودکان به دلیل نیاز به استقلال طلبی است.

کودک در این سن دوست دارد کنترل نسبی نسبت به امور شخصی خود داشته باشد.

چنانچه والدین اختیار نسبی در موردی مانند غذا خوردن و لباس پوشیدن به کودک ندهند، شاهد لجبازی و پرخاشگری او خواهند بود.

حدود 4 تا 5 سالگی، شاهد پرخاشگری کودک نسبت به والد همجنس خود است.

عصبانیت و پرخاشگری کودک باید با ورود او به مدرسه کمتر شود.

در این سن مهارت های زبانی کودک تا حد زیادی رشد کرده است.

کودک طی این سال ها، باید با استفاده از یک رویکرد تربیتی صحیح یاد گرفته باشد که به جای مشت و لگد از كلمات برای حل مسائل خود استفاده كند.

حدود، دوره بلوغ با تغییرات هورمونی دوباره دوره ای از خشم و عصبانیت را در فرد شاهد خواهید بود.

چه زمانی والدین باید در برابر پرخاشگری کودک مداخله کنند؟

پرخاشگری کودکی که با استفاده از آن می خواهد به خواسته است برسد، باید نادیده گرفته شود. اگر هر بار خواسته او را برآورده کنید، عادتی بد را در او شکل می دهید.

برای او روشن سازید که تا زمانی که به رفتارهای بد ادامه می دهد، به خواسته اش نمی رسد.

زمانی مداخله کنید که خشم و عصبانیت کودک به صورت فیزیکی متوجه کودک دیگری است و احتمال آسیب زدن به خود یا دیگری وجود دارد.

در این شرایط، کودک را محکم بگیرید و صبر کنید تا آرام شود.

عکس العمل بعدی شما در برابر خشم کودک باید این مراحل را طی کند:

• صحبت کردن در مورد علت رفتار پرخاشگرانه بدون عصبانیت، داد و فریاد و تحقیر
• استفاده از تنبیه عادلانه و مناسب سن کودک
• معرفی جایگزین رفتاری صحیح در زمان بروز خشم و ناراحتی
• تقویت رفتار مناسب و تشویق آن

راهکارهای حل مشکل عصبانیت در کودکان:

موضوع حل و فصل مشکل عصبانیت در کودک در هر سنی متفاوت است. به نکات زیر در مراحل سنی مختلف کودکان دقت کنید:

پرخاشگری در کودکان پیش دبستانی:

انسجام رفتاری داشته باشید:

برای از بین بردن خشم در کودک خردسال باید هماهنگی رفتاری داشته باشید.

نمی توانید یک روز رفتارهای او را نادیده بگیرید و روز دیگر با دیدن کارهایش جیغ بکشید.

تفاوتی ندارد کجا هستید و چه کار می کنید، همیشه باید پاسخ یکسانی در برابر رفتارهای کودک داشته باشید.

اگر فرزندتان خواهر یا برادرش را کتک می زند، با جمله ای مانند «کتک زدن خوب نیست.» جواب بدهید.

فرزندتان را از آن موقعیت دور کنید:

گاهی باید کودک را از موقعیت دور کرد تا به او در کنترل احساساتش کمک کنید.

اگر در سوپرمارکت هستید و فرزندتان به خاطر نخریدن پفک جیغ می زند، به او بگویید:

«ما امروز نمی توانیم پفک بخریم و اگر دست از جیغ زدن برنداری، باید برویم.»

اگر فرزندتان دست از رفتارش نکشید، او را از فروشگاه بیرون ببرید.

از قبل با او حرف بزنید:

گاهی می توان موقعیت بروز پرخاشگری در کودکان را پیش بینی کرد.

برای مثال، می دانید که فرزندتان در خانه اعضای فامیل بچه های کوچک را کتک می زند.

بهتر است قبل از رفتن به مهمانی، انتظاراتتان را از رفتار درست به او بگویید:

«تو باید با بقیه بچه ها به مهربانی بازی کنی. اگر بچه ها را کتک بزنی، همان موقع می رویم. متوجه شدی؟»

او را اخراج کنید:

به کودک زمانی برای آرام شدن و جایی برای تنهایی بدهید.

بگویید:

«دوست دارم آرام و خوش اخلاق باشی. تو نباید برادرت را کتک بزنی. دو دقیقه آرام در اتاقت بماند، بعد می توانی بیرون بیایی و با برادرت بازی کنی.»

این دستور را آرام و واضح به او بدهید.

با دیگر افراد خانواده هماهنگ باشید:

به یاد داشته باشید که پرخاشگری در کودکان در تمام طول روز و همه جا رخ خواهد داد.

کودک باید یاد بگیرد که با همه کنار بیاید و این رفتار در هیچ کجا پذیرفته نیست.

در مورد تذکراتی که مایل هستید در زمان بروز خشم فرزندتان دریافت کند، با پرستار، مربی ها و دیگر اعضای خانواده هماهنگ باشید.

پرخاشگری در کودکان دبستانی:

اگر کودکی دبستانی دارید که رفتارهای خشونت طلبی او به طور منظم ادامه دارد، احتمالا هر روز باید سری به دفتر مدیر بزنید.

حتما هر روز چند شکایت از رفتارهای فرزندتان از سوی مدیر و معلم دریافت می کنید.

رفتارهای بدی مانند آدامش جویدن یا دویدن در راهروی مدرسه باید از سوی مدرسه حل شود. به هر حال، این شغل آنهاست که رفتارهای روزمره را مدیریت کنند و کودک نباید با مجازاتی در خانه روبه رو شود.

 اما رفتارهای خشن کلامی و فیزیکی چیزی است که باید به آن توجه کنید و در خانه در مورد آن حرف بزنید و احتمالا تنبیهی برایش تعیین شود.

دلیل نیاز به بررسی موضوع در خانه این است که دقیقا در خانه است که می توان رفتارهای جایگزین را به کودک معرفی کرد.

ریشه یابی:

زمانی که پرخاشگری در کودکان برای اولین بار دیده می شود، والدین باید دلیل آن را بیابند و مهارت های ارتباطی جایگزین را به کودک معرفی کنند.

برای مثال، از او بپرسید:

«چه چیزی تو را تا این حد عصبانی کرد؟»

از او بپرسید:

«فکر می کنی واکنش درست برای دفعه بعد چیست؟»

اما اگر این رفتار سابقه داشته است، نه تنها باید مهارت های جایگزین به او معرفی شود، بلکه مجازاتی نیز تعیین شود.

مواردی نیز وجود دارد که عصبانیت در کودک تنها در مدرسه دیده می شود و کودک در دیگر موارد رفتار خوبی دارد.

در این شرایط، لازم است ریشه رفتارهای کودک پیدا شود.

بسیاری از والدین در این شرایط طرف کودک را می گیرند و عنوان می کنند که مدرسه مشکل دارد.

اما این کار کمکی به شرایط کودک شما نمی کند.

شاید فرزندتان عصبانیتش را خشم خود را از خانه یا محیط های دیگر، در مدرسه تخلیه می کند.

شما باید حرف های فرزندتان، معلم و دیگران را بشنوید و علت این خشونت تک بعدی را ریشه یابی کنید.

پرخاشگری در کودکان باید با مرزهای دقیق محدود شود.

در مورد انتظاراتتان شفاف صحبت کنید و مجازات تخطی از رفتار صحیح را مشخص کنید.

پرخاشگری در نوجوانان:

خشونت و رفتارهای قلدرمآبانه در دوره بلوغ رواج بیشتری پیدا می کند. این می تواند به دلیل هورمون ها یا عدم رسیدگی به پرخاشگری در کودکان در سال های قبل باشد.

زمانی که فرزندتان نسبت به هر کسی، در خانواده یا دیگر افراد، رفتاری خشن دارد، به او یادآوری کنید که رفتار خشن قابل قبول نیست.

او را با مجازاتی که از قبل تعیین شده رو به رو کنید.

آماده باشید که فرزندتان قربانی را مقصر قلمداد کند.

«ببخشید، اما تقصیر او بود که سرم داد زد.»

«متاسفم، اما او اجازه نمی داد بازی کامپیوتری مورد علاقه ام را انجام دهم.»

این نشان می دهد که او از صمیم قلب متاسف نیست. بلکه تنها یاد گرفته است یک سری کلمه را تکرار کند.

نوجوانان باید مهارت های حل مسئله را فرابگیرند تا در زمان بروز مشکل از آن به جای خشونت استفاده کنند.

در غیر این صورت، این رفتار به الگوی همیشگی او تبدیل می شود.

با او صحبت قاطع اما آرامی در این مورد داشته باشید.

 در صورتی که پرخاشگری در فرزندتان به رفتارهای خشن جسمی تبدیل شده است، با یک مشاور صحبت کنید.

نکاتی بیشتر در مورد کنترل پرخاشگری در کودکان:

• با او رابطه دوستانه ای ایجاد کنید که در آن بتواند به راحتی حرف هایش را بدون ترس به شما بگوید.
• به او مهارت های کنترل خشم مانند شمردن تا عدد ده یا دور شدن از موقعیت را آموزش دهید.
• از آموزش الگوی رفتاری «بزن تا نخوری» به فرزندتان خودداری کنید. به او کینه توزی و نفرت را آموزش ندهید. علاوه بر این، از پسران نخواهید که مردانه رفتار کنند و خشن باشند.
• تنبیه بدنی را از سیستم تربیتی خود حذف کنید.
• او را به انجام کاری تشویق کنید که از آن لذت می برد، مانند نقاشی، کلاس رقص، کاراته و غیره.
• کودکان و نوجوانان نیاز دارند دوست داشته شوند و محبت ببینند. فرزندتان را در آغوش بگیرید و او را نوازش کنید.
• اگر فرزندتان عادت کرده است، خواسته هایش را با بدرفتاری، جیغ، فریاد، کتک زدن و دیگر رفتارهای خشن بگیرد، به او باج ندهید. خواسته او را تا زمانی که با رفتار صحیح بیان نشود نادیده بگیرید.
• وقتی فرزندتان با خشونت پاسخ می دهد، جواب او را در آرامش بدهید. این بهترین راه برای نشان دادن رویکرد رفتاری صحیح است.
• چنانچه فرزندتان با شما رفتار بدی دارد، به او کمی فضا و زمان بدهید تا آرام شود. به او بگویید وقتی آرام شدی، حرف می زنیم.
• در برابر کتک های او مقابله به مثل نکنید. اگر شما را کتک زد، او را کتک نزنید تا درد آن را حس کند. این کار به او مجوزی برای پرخاشگری بیشتر در زمان خشم می دهد.
• حس مسئولیت رفتارهایش را در او تقویت کنید. برای مثال، برای جبران خسارت حاصل از خشم از پول توجیبی خودش استفاده کنید.
• به تنبیهی که برای فرزندتان تعیین کرده اید، پایبند باشید.
• در کنار تنبیه، به رفتار خوب نیز جایزه بدهید.
• برنامه های تلویزیونی و بازی های کامپیوتری خشن را حذف کنید.
• برای او داستان هایی در مورد کنترل خشم بخوانید و راه های بهتری برای حل مسئله به جای مشت و لگد معرفی کنید.

نتیجه گیری:

به یاد داشته باشید که خشونت همیشه بخشی از یک تصویر بزرگ تر در روح کودک است.

اگر با وجود همه تلاش های شما، فرزندتان همچنان در کنترل احساسات خود مشکل دارد، بهتر است با یک مشاور کودک و نوجوان صحبت کنید.

 

|مطالعه مقاله جامع “مشاوره فرزندپروری و تربیت بچه و هر آنچه باید در مورد آن بدانید” حتما به شما پیشنهاد می‌شود |

 

در مسیر تغییر رفتار فرزندتان صبور باشید.

اجازه ندهید شرمساری حاصل از رفتارهای بد او باعث فوران ناگهانی خشم در شما شود.

او مسئول رفتارهایش است و شما باید در این راه کنارش باشید تا از او حمایت کنید.