راز یک رابطه موفق و سالم با دکتر فاطمه نیک پرور

سیمیاروم در راستای رسالتی که در قبال حفظ سلامت روان عمومی دارد، شروع به برگزاری گفتگوهای آزادی با موضوعات مختلف در کلاب هاوس کرده است. اولین گفتگو با موضوع راز یک رابطه موفق و سالم در روز یک شنبه، 19 دی ماه ساعت 21 به وقت تهران انجام گرفت. این گفتگو با میزبانی سیمیاروم و با کارشناسی دکتر فاطمه نیک پرور؛ متخصص سکس تراپی برگزار شد.

در این گفتگو توضیحات اجمالی توسط خانم دکتر نیک پرور ارائه شد و سپس افراد حاضر در گفتگو، سوالات خود را مطرح کردند. در این مطلب سعی داریم گزارشی از موضوعاتی که مطرح شد، ارائه دهیم تا اگر فرصت حضور در گفتگو را نداشته‌اید، مطالعه کنید. شاید یکی از سوالاتی که عنوان شد، دغدغه ذهنی شما هم باشد. توجه داشته باشید که این گزارش برای این که از حوصله شما خارج نباشد، کوتاه شده است و جملات عین به عین آورده نشده‌اند؛ اما تلاش شده است تمام مفاهیم، درست انتقال داده شود.

دکتر نیک پرور: شاید در هر رابطه‌ای این سوال پیش آمده باشد که آیا ما باید شبیه هم باشیم؟ چرا اختلاف نظر داریم؟ اما بهتر است بدانید که تفاوت و اختلاف بین زوج اجتناب ناپذیر است و حتی اگر در ابتدای رابطه اختلافی نیست، در طولانی مدت این اختلافات خود را نشان می‌دهند. بهتر است بدانید که این احساسات دو شریک عاطفی نیست که باید شبیه هم باشد؛ بلکه این “احساس درباره احساس” یا Meta emotion آن‌هاست که بهتر است فهمیده و درک شود.

احساس درباره احساس چیست؟

هر کدام از ما آدم‌ها به صورت منحصر به فردی بزرگ شده‌ایم. خانواده‌، سن، زمانه، جغرافیا، مدرسه و دوستان متفاوتی داشته‌ایم و هر کدام از این موارد روی ما اثر داشته است تا یک “نقشه احساسی” یا یک “تاریخچه احساسی” خاص خودمان را داشته باشیم. برای مثال در خانواده‌ای گریه کردن یک ننگ حساب می‌شود، در خانواده‌ای افراد به راحتی همدیگر را در آغوش می‌گیرند و ابراز علاقه می‌کنند. باید ببینید نقشه احساسی شما چیست؟ چه احساساتی را فرو خورده‌اید، درباره چه احساساتی به راحتی صحبت کرده‌اید و چه احساساتی را به راحتی بروز داده‌اید؟ حالا که این نقشه را درباره خودتان دانستید، ببینید نقشه احساسی شریک عاطفی‌تان چطور است؟

دانستن نقشه احساسی خودمان و شریک عاطفی‌مان چه کمکی می‌کند؟

با این کار در اصطلاح طرف مقابل را بلد می‌شوید. می‌دانید از چه کلماتی برای ابراز احساسات خود به او استفاده کنید. می‌دانید حساسیت‌های او یا عدم تطابق و شباهت واکنش‌های احساسی‌اش با شما از کجا ناشی می‌شود و در نهایت کمتر از دست او ناراحت می‌شوید یا مشاجره می‌کنید.

ابراز احساسات باید چگونه باشد؟

هر کدام از ما هنگام ابراز احساسات، دو سطح از احساسات را در نظر می‌گیریم: احساسات سطح اول (Primary Emotions) و احساسات سطح دوم (Secondary Emotions). برای مثال تصور کنید از اتفاقی بسیار ناراحت شده‌اید و می‌خواهید آن را ابراز کنید. به صورت ناگهانی فریاد می‌زنید. در صورتی که فریاد زدن نشانه خشم است. در این مثال شما به جای ابراز احساس سطح اول خود یعنی غم، احساس سطح دوم خود را ابراز کردید و شریک عاطفی شما تنها فریاد شما را شنیده است. او متوجه غم درون شما نیست؛ چرا که خود شما آن را ابراز نکرده‌اید.
بنابراین شما بهتر است احساسات سطح اول خود را با توجه به حالات بدنی بشناسید و همان را نشان دهید. اینگونه به جای ذوق زدگی، بی محلی نمی‌کنید، به جای ابراز عصبانیت گریه نمی‌کنید و… . این شناخت احساس مستلزم کمک گرفتن از یک مشاور است؛ چرا که یک مشاور آگاه با گرفتن شرح حال از شما، شناخت درخت خانوادگی و احساساتی که در خانواده وجود داشته، بررسی تجارب امن یا نا امن کودکی و شناخت ویژگی‌های بدنی شما کمک می‌کند که درک درست‌تری از احساسات خود داشته باشید و آن‌ها را ابراز کنید.

چرا در یک رابطه اختلاف پیش می‌آید؟

طبق نظر گاتمن که یکی از روانشناسان برتر در زمینه تحقیق مشاوره زوجین است، تجارب ثابت کرده‌اند که اگر زوجی در 3 سال اولیه رابطه خود، هیچ بحث و جدل یا اختلافی نداشته باشند، آن رابطه سالم نیست؛ چرا که مشخص است آن‌ها با هم گفتگویی ندارند. پس اختلافات طبیعی هستند و شما نباید برای این که بحثی پیش نیاید، حرف نزنید. از بحث کردن نترسید.

عشق در رابطه چه تأثیری دارد؟

حس عاشق شدن به طور کلی مربوط به تغییر شیمی بدن است که حتی اگر به تعادل نرسد و در بازه زمانی طولانی مدتی ادامه یابد، حتی می‌تواند به جسم آسیب بزند. اما از دیدگاه روانشناسی عشق یک مجموعه رفتار و یک فعل است. این مجموعه رفتار قابل مشاهده و اندازه گیری است. شریک عاطفی شما باید این رفتارها را در شما ببیند و اندازه گیری کند که آیا پس از گذشت چند سال تداوم داشته است یا نه. صرف یک حس درونی اغلب زودگذر نمی‌تواند موفقیت رابطه را تضمین کند؛ بلکه این تداوم مجموعه رفتارهایی که احساس امنیت و اطمینان را ایجاد می‌کند، می‌تواند رابطه را پویا و سالم نگه دارد.
گاهی یکی از زوجین می‌گوید که اگر عاشق من است، باید بفهمد که من ناراحتم. این درست نیست. من نقشه احساسی خود را می‌دانم و به او ابراز نکرده‌ام. او از این نقشه اطلاع ندارد اگر من به او نگویم.

چطور بدانیم که اوضاع در رابطه چطور پیش خواهد رفت؟

در ابتدای رابطه از حدس و پیش بینی خودداری کنید. به خیال و ترس بها ندهید. بهتر است روی واقعیت و علم پیش بروید. فرمول‌هایی برای بالا بردن اطمینان از موفقیت یک رابطه وجود دارد. بهتر است بدانید رابطه در کنار خوشی‌ها سختی هم دارد. هر دوی شما دارید وارد رابطه‌ای می‌‎شوید و سرمایه گذاری می‌کنید. ممکن است درصد خطا بالا باشد. کسانی که پیگیرند، مدام تلاش می‌کنند، دنبال راهکارهای حل اختلاف هستند و دنبال یک رابطه بلند مدت هستند، اغلب خوش بین‌تر نیز هستند.
بهتر است ابتدای رابطه دیدگاه تکاملی داشته باشید. رابطه را متشکل از مراحل مختلف ببینید. دوستی، نامزدی، ازدواج، بچه دار شدن، دور شدن فرزندان، تنمها ماندن شما با هم تا آخر عمر، مراحل مختلف رابطه هستند. باید بدانید در هر کدام از این مراحل ممکن است احساسات مختلفی را تجربه کنید و توقع این را نداشته باشید که همه چیز به همین شکل باقی خواهد ماند.
قصه رابطه بسیار مهم است. شما در همین مرحله‌ای که هستید، رابطه خود را چطور تعریف می‌کنید؟ این در تحقیقات اثبات شده است که اگر زوجی در تعریف قصه رابطه خود از کلمات امیدوارانه و مثبت استفاده کنند، این رابطه با ضریب 94 درصد اطمینان به درستی ادامه خواهد یافت. به طور مثال این دو جمله را مقایسه کنید:
ما تا امروز خیلی جنگیدیم، خیلی سختی کشیدیم ولی از پسش برآمدیم. امیدوارم که از پس این مشکل هم بر بیاییم.
ما تا امروز خیلی سختی کشیدیم و فکر می‌کنم دیگه نباید اینقدر سختی ببینیم. همسرم اگر تغییر نکند، ادامه نمی‌دهم.

از کجا بدانم که رابطه همینطور خوب پیش خواهد رفت؟

باوری وجود دارد که ما تا چیزی را داریم، قدرش را نمی‌دانیم که در اصطلاح به آن (Take it for granted) می‌گویند. این باور در میان زوج‌ها بسیار شایع است؛ چرا که آن‌ها اغلب گوش به زنگ نیستند که ممکن است چه چیزهایی تغییر کند. رفتارهای کوچک بسیار تأثیرگذار هستند. گاهی ما احساس می‌کنیم اختلافات یا دلزدگی‌ها یک شبه اتفاق می‌افتند؛ اما اینطور نیست. باید بررسی کنید که چه رفتارهایی از ابتدای رابطه یعنی همان زمان که عاشق یکدیگر شده‌اید، تغییر کرده است؟ آیا مثل همان زمان به خودم می‌رسم؟ مثل همان موقع تشکر می‌کنم؟ مثل همان موقع تعریف و تمجید می‌کنم؟ انتظاراتی که از هم داشتیم، برآورده شده است؟

رابطه از راه دور یا لانگ دیستنس را چطور باید مدیریت کنیم؟

رابطه‌های لانگ دیستنس نیاز به سرمایه گذاری هر دو دارد. بهتر است در این نوع رابطه خلاقیت داشته باشید. هدفمند با هم صحبت کنید. سوالات جدی‌تر بپرسید. درباره احساسات مختلف خود در موقعیت‌های متنوع بپرسید. زمان‌هایی را باهم بگذرانید. به صحبت‌های دوستان صمیمی خود درباره کسی که با او در رابطه هستید، توجه کنید. آن‌ها از بیرون رابطه چیزهایی را می‌بینند که شما به آن توجه ندارید.

چطور تفاوت سلیقه در رابطه را حل کنیم؟

تفاوت سلیقه امری طبیعی است. ممکن است شما طرفدار تفریحاتی باشید که شریک عاطفی شما آن‌ها را نپسندد. اعتراض در این خصوص، احساس ناامنی ایجاد می‌کند. بهتر است میزان استقلال و میزان با هم بودن را مشخص کنیم. شما گاهی باید به تفریحاتی بپردازید که شاید همسرتان شما را همراهی نکند؛ البته قبل از این باید با او درباره این موضوع صحبت کنید.

قهر در زندگی زناشویی چطور باید مدیریت شود؟

باید بدانید که کسی که قهر می‌کند تمایل دارد قدرت را به دست بگیرد. او عقب می‌کشد تا او را دنبال کنید. شما بهتر است او را همچون یک کودک ببینید. نگویید او سه سال را رد کرده یا مهندس و دکتر است. در آن لحظه هر چه بیشتر پییگیر او باشید، اضطراب خود را نشان دهید، او بیشتر ادامه می‌دهد. این نکته خیلی مهم است که نگویید او شخصیتش همین است و باید عادت کنم. اینطور نیست. هر کس می‌تواند در صورت تمایل ویژگی‌های رفتاری‌اش را تغییر دهد.

گاهی برای رابطه زیاد تلاش می‌کنم؛ اما درست نمی‌شود. از طرفی نمی‌توانم دل بکنم. چه کنم؟

گاهی ما تصور می‌کنیم که داریم در مسیر درستی تلاش می‌کنیم. شاید تمام تلاش‌های ما چیزهایی باشد که مربوط به تصورات ماست. بهتر است با یک مشاور زوج درمانگر صحبت کنید. این موضوع نشان می‌دهد که شما برای رابطه ارزش قائل هستید؛ اما گاهی کسی که به تنهایی مراجعه می‌کند و شریک عاطفی‌اش میلی به حضور در جلسات ندارد، به تنهایی رشد می‌کند. گاهی هم اینطور نیست و رشد او روی طرف مقابل نیز اثر دارد.

آیا خیانت حاصل اختلالات روانی است؟

خیانت یکی از پیچیده‌ترین مسائلی است که بین زوج‌ها رخ می‌دهد و باید بررسی‌های متعددی انجام شود تا به یک راه حل درست برسید؛ اما به طور کل خیانت یک اختلا نیست؛ یک انتخاب است. نمی‌شود اختلالات روانی را بهانه‌ای برای جایز دانستن خیانت قرار داد.
فراموش نکنید که رابطه مانند یک ماشین است که 4 چرخ دارد و زوج باید بدانند که چطور بین تمام ماجراهایی که برای آن‌ها پیش می‌آید، حرکت می‌کنند.

با خودم می‌گویم اگر چندین سال است که او با این اخلاق زندگی کرده، نمی‌توانم تغییرش دهم.

این نگرانی شما خیلی شایع است. اما بهتر است بدانید که اگر ما یک سبک زندگی را سی سال زندگی کرده‌ایم، دلیل نمی‌شود ده سال برای تغییر آن وقت بگذاریم. تغییر به زمان ارتباطی ندارد؛ به میزان اضطرار مربوط است. زمانی که چیزی به آستانه هشدار می‌رسد، فرد احساس می‌کند دیگر زمان تغییر رسیده است. در واقع تغییر در یک آن اتفاق می‌افتد؛ اما زمان رسیدن به آن یک آن ممکن است چند سال طول بکشد.
در جلسات زوج درمانی بسیار دیده می‌شود که زوج به صورت میانگین پس از این که 7 سال از یک مسأله گذشته است، به مشاور مراجعه می‌کنند. این نشان می‌دهد که رسیدن به زمان هشدار ممکن است چندوقتی طول بکشد. پس اگر شریک عاطفی شما تغییر نمی‌کند، اولا به آستانه هشدار نرسیده؛ دوما هنوز تصمیم به تغییر نگرفته است.

آیا می‌شود استراحتی به هم بدهیم یا فاصله بگیریم تا مسائل ما درست شود؟

به طور معمول یک زوج‌درمانگر این مورد را توصیه نمی‌کند؛ مگر این که خشونتی اتفاق افتاده باشد؛ از نظر جنسی؛ جسمی یا احساسی.

رابطه جنسی برای فروکش کردن تشنج یک دعوا، خوب است یا بد؟

به طور معمول این موضوع چیز بدی نیست. همین که هیجانات شما خنثی می‌شود، ابزار خوبی است؛ اما توجه داشته باشید که این رابطه جنسی ممکن است فقط مسأله را از نظر احساسی حل کند. پس بهتر است مسائل مربوط به خود دعوا هم در زمان مناسب حل شوند و شما با هم گفتگو داشته باشید.

اگر سلایق ما متفاوت باشد و هر کدام شخصیت متفاوتی داشته باشیم، رابطه چطور پیش می‌رود؟

این خیلی مهربانانه و زیباست که به خاطر کسی که دوستش داریم، برخی از رفتارها و علایق خود را تغییر دهیم یا متعادل کنیم. ما حق این تغییر را هم برای خودمان و هم برای شریک عاطفی‌مان داریم و قرار نیست تا آخر هم همینطور بمانیم؛ چون زندگی ما در حال تغییر است. همانطور که گفتم گاهی برای سلایق طرف مقابل خود هم وقت بگذاریم و گاهی از او هم بخواهیم که درباره کنجکاوی درباره یک مسأله وقت بگذارد. در این رابطه گفتگوی منطقی خیلی کارساز است و همان نقشه احساسی که از ابتدا گفتم.

به طور کلی زبان اصلی یک رابطه، فارغ از عشق، دوست و احترام این است به هم بگوییم: من چطور می‌توانم به تو کمک کنم؟!

جلسات هفتگی کلاب هاوس سیمیاروم
اگر از این گفتگو استفاده کردید، امتیاز دهید و لینک مطلب را نیز برای دوستان خود ارسال کنید. همچنین می‌توانید در صورت تمایل عضو کلاب هاوس سیمیاروم شوید و گفتگوهای دیگر را در موضوعات متنوع دنبال کنید. مشاوران سیمیاروم در زمینه زوج درمانی در هر جای جهان که هستید، در دسترس شما هستند تا روابط خود را در مسیر جدید و آگاهانه‌ای قرار دهید.
تهیه شده در تیم تولید محتوای سیمیاروم