فهرست مطالب
خانه » مشاوره خانواده »
تصمیم به طلاق یا ادامه زندگی به خاطر بچه‌ها شاید یکی از سخت ترین تصمیماتی باشد که والدین با آن روبه رو می‌شود. گاهی با وجود تمام حسن نیت و آرزوهایی که برای زندگی و فرزند خود داشتید، یک رابطه آن طور که می‌خواستید پیش نمی‌رود و زندگی مشترک به مشکل برخورد می‌کند. در این شرایط، مخفی نگه داشتن روابط تیره و تار والدین از فرزندان دشوار است. در چه شرایطی طلاق به نفع بچه هاست؟ در چه شرایطی بهتر است زندگی مشترک ادامه پیدا کند؟ در مشاوره طلاق، کارکرد خانواده درمانی چیست؟
از تاثیر منفی یک زندگی مشترک پر تنش بر فرزندان گریزی نیست. از سوی دیگر، تحقیقات زیادی به اثرات منفی طلاق بر کودکان اشاره داشته اند، اما همان تحقیقات نشان می دهند که بسیاری از این اثرات ریشه در تعارض و درگیری های قبل از طلاق دارد. کاملا واضح است که دعوای والدین به کودکان آسیب می زند، به خصوص اگر:
- دفعات آن زیاد باشد.
- شدت آن زیاد باشد و شامل توهین کلامی و بالا بردن صدا باشد.
- شامل خشونت فیزیکی باشد.
- حل نشده باقی بماند (در نظر کودک).
- در مورد کودک باشد.
- باعث سردی در زندگی مشترک و سکوت بین والدین شود.
اثرات منفی کشمکش های زوج بر روی فرزندان:
والدین هر کاری را برای فرزندان خود انجام می دهند و این گاهی به انگیزه ای برای ادامه زندگی به خاطر بچه ها حتی در یک رابطه زناشویی سرد تبدیل می شود. با این حال، دعوا و تنش بین والدین می تواند آسیب های بیشتری نسبت به طلاق روی کودکان داشته باشد:
| مطالعه مطلب “تاثیر دعوای والدین بر روان کودک” به شما پیشنهاد می شود |
آسیب به صمیمیت والد-فرزند:
در یک ازدواج ناموفق، که در آن تنش و دعوا چیزی عادی است، رابطه والدین فرزند نیز دچار نشانه هایی از تنش می شود. در بسیاری از موارد دیده می شود که نتیجه دعوا بین والدین در وهله اول و در برخی موارد در روزهای بعد در کاهش کیفیت ارتباط صمیمانه با فرزند دیده می شود. علت دقیق آن مشخص نیست، اما دلایل محتمل متعددی وجود دارد. کشمکش های زندگی مشترک باعث ناهماهنگی در فرزندپروری می شود. از سوی دیگر، انرژی والدین برای توجه به فرزند و گذشت از خطاهای آنها کاهش می یابد.
محرکی برای مشکلات رفتاری و روانی:
کشمکش های والدین دارای عوارض درونی (افسردگی، اضطراب، طرد و انزوا) و خارجی (خشونت، عدم مصالحه) بر روی کودکان است.
عملکرد تحصیلی ضعیف:
ادامه زندگی به خاطر بچه ها و افزایش سطح خشونت و درگیری بین والدین با عملکرد ضعیف کودک در مدرسه همراه است.
روابط اجتماعی ضعیف:
زمانی که والدین دائما در حال کشمکش و جر و بحث باشند، کودک فاقد الگوهای مناسب برای برقراری ارتباط مثبت با جامعه است. اختلاف و دعوا بخشی از زندگی اوست و کودک از مشاهده والدین خود می آموزد که دعوا تنها راه حل مشکلات بین فردی است. اگر کودک الگوهای محدودی برای یادگیری حل مسئله موفق داشته باشد، به ندرت می تواند مهارت های یک رابطه مطلوب را بیاموزد.
از دیگر آثار مخرب رابطه پر تنش والدین بر فرزندان عبارتند از:
- اشکال در روابط عشقی در آینده
- ناامنی عاطفی
- قرارگیری در معرض اختلال استرس به دلیل افزایش ترشح هورمون استرس
- افزایش احتمال طلاق در زندگی آینده
ادامه زندگی به خاطر بچه ها بهتر است یا طلاق؟
شما بهترین درک را از تاثیر منفی رابطه خود با همسرتان دارید. صادقانه به این سوال پاسخ دهید: آیا من و همسرم مدل خوبی برای فرزندمان هستیم؟ آیا در فرزندپروری موفق هستیم و برای فرزند خود انرژی داریم؟ روانشناسان معتقدند کاهش توانایی فرزندپروری در والدین به دلیل استرس در زندگی باعث پرورش کودک در شرایط نامناسب می شود.
از سوی دیگر طلاق بر فرزندان اثر منفی دارد. کودکان خردسال اغلب نمی‌توانند درک کنند که چرا باید بین دو خانه در رفت و آمد باشند. احساس ناامنی و ترس از رها شدن توسط والد در این کودکان بیشتر دیده می‌شود. کودکان دبستانی ممکن است تصور کنند که طلاق تقصیر آنهاست و والدین به خاطر اشتباهات آنها از یکدیگر جدا شده‌اند. نوجوانان نیز در پروسه طلاق والدین، عصبی‌تر می‌شوند و رفتارهای پرخاشگرانه‌تری از خود نشان می‌دهند. آنها ممکن است یکی از والدین را مقصر طلاق بدانند یا ممکن است از هر دو والدین به خاطر آشفتگی در خانواده ناراحت باشند. چنین اثراتی ضرورت دقت در مورد انتخاب گزینه طلاق یا ادامه زندگی به خاطر بچه‌ها را بیشتر می‌کند.
برای تصمیم گیری در مورد جدایی یا ادامه زندگی به خاطر بچه ها به نکات زیر دقت کنید:
سطح اختلاف در ازدواج شما چقدر است؟
محققان معتقدند سطح اختلاف در تصمیم گیری برای ادامه زندگی به خاطر بچه ها اهمیت دارد. تحقیقات نشان می دهد با وجودی که طلاق می تواند باعث اختلال و پریشانی زیادی در خانواده شود، اما طی دو سال ثبات و مهارت های فرزندپروری بهبود می یابند. این در حالی است که تداوم اختلافات خانوادگی در صورت عدم طلاق تاثیرات منفی زیادی بر فرزندان دارد.
به علاوه، برای تصمیم گیری در مورد ادامه زندگی به خاطر بچه ها یا طلاق، نوع اختلاف والدین نیز اهمیت دارد. اختلاف شدیدی که شامل خشونت فیزیکی، تهدید و آزار شود، دعوایی که فرزندان احساس کنند در میان والدین گیر کرده اند و دچار استرس و تنش شدید شوند، بیشترین تاثیر مخرب را بر کودکان دارد.
نتایج به دست آمده نشان می دهد با وجودی که طلاق والدین، کودک را در معرض مشکلات روانی و اجتماعی قرار می دهد، این ارتباط نسبی است و بسیاری از آنها در دوره جوانی (75%) به افرادی با کفایت تبدیل می شوند. زمانی که والدین دچار الگوی تعارض مخرب، واضح و مزمن می شوند، طلاق والدین اگر برای آنها بهتر نباشد، شرایط کودک را بدتر از این نخواهد کرد. بنابراین، در این خانواده، ادامه زندگی به خاطر بچه ها با منفعتی برای کودک همراه نیست.
آیا طلاق به دلیل خشونت خانگی است؟
مشاوران خانواده درمانی موافق هستند که کودکان نباید در خانواده‌ای بزرگ شوند که در آن هر نوع خشونت خانگی رخ می‌دهد. اگر کودکی با والدینی زندگی می‌کند که از آنها سوء استفاده جنسی، جسمی یا عاطفی می‌شود، طلاق کاملاً ضروری است. مطمئناً مواردی وجود دارد که والدین آزارگر می‌توانند کمک بگیرند، مهارت‌های تربیتی بهتری بیاموزند و رفتار توهین آمیز خود را تغییر دهند. در این موارد، ممکن است جدایی لازم نباشد. اما زمانی که رفتار تغییر نمی‌کند، این مسئولیت شماست که از فرزندان خود در برابر سوء استفاده محافظت کنید.
علاوه بر کودک آزاری، همسر آزاری شامل آزار جسمی، کلامی، عاطفی و مالی نیز نیاز به ارزیابی مجدد ازدواج دارد. بدرفتاری بین والدین نه تنها برای والدینی که مورد آزار قرار می‌گیرند، بلکه برای کودکانی که شاهد آن هستند نیز مضر است. اگر تحت خشونت خانگی هستید، منتظر معجزه نباشید. زمانی که اختلافی بین شما نیست و احساس امنیت می‌کنید، در مورد رفتار همسرتان با او صحبت کنید و ببینید او آماده تغییر است یا خیر. اگر نشانه‌هایی از تمایل به تغییر نمی‌بینید، ممکن است زمان آن فرا رسیده باشد که به جدایی فکر کنید. ایمنی شما و فرزندانتان باید اولویت اصلی باشد. بچه‌هایی که در خانواده‌های تحت خشونت خانگی بزرگ می‌شوند، اغلب همان رفتارهای ناکارآمدی را که در دوران رشد دیده‌اند، ادامه می‌دهند.
آیا می‌توانید به عنوان والد با یکدیگر همکاری کنید؟
یکی از مسائل کلیدی هنگام تعیین سرنوشت ازدواج این است که آیا والدین می‌توانند به خاطر فرزندان با یکدیگر همکاری کنند و طلاق را به تعویق انداخته یا اختلاف را کنار بگذارند. گاهی موقعیت‌هایی وجود دارد که کودک در مرحله‌ای بحرانی از زندگی است، مانند بلوغ، امتحانات نهایی، کنکور یا مواردی از این دست که طلاق باعث تنش بیشتر در زندگی کودک می‌شود. اگر همسران بتوانند به‌خاطر بچه‌ها رابطه‌ای مثبت با هم برقرار کنند و اختلافات شخصی خود را کنار بگذارند، فرزندانشان از این مزیت برخوردار می‌شوند که بتوانند این بحران را با آرامش بیشتری طی کنند. در غیر این صورت، طلاق می‌تواند آرامش سریع‌تری به کودک بدهد.
آیا رابطه شما قابل درمان است؟
شاید مهم ترین سوال برای ادامه زندگی به خاطر بچه‌ها این باشد که آیا ازدواج تا حد غیرقابل جبران آسیب دیده است؟ آیا این زوج از خانواده درمانگران کمک گرفته‌اند؟ آیا این زوج توصیه‌های زوج درمانی را دنبال کرده‌اند؟ آیا خیانت زناشویی رخ داده است؟ آیا تلاش‌هایی برای بازسازی اعتماد صورت گرفته است؟ قبل از طلاق و تحمل استرسی که طلاق برای زوج و بچه‌ها ایجاد می‌کند، لازم است که زوج با حسن نیت تلاش کنند تا پیوند زناشویی را ترمیم کنند. این که آیا همسران مایلند و می‌توانند این تلاش را برای بازسازی ازدواج خود به خاطر فرزندان انجام دهند، سوال مهمی است.
آیا زندگی با والد به نفع فرزند است؟
دلایل خود برای جدایی را بررسی کنید. آیا این تنها شما هستید که با همسرتان تفاهم ندارید؟ آیا همسرتان برای فرزندتان پدر خوبی است؟ اگر این طور است دلیلی برای دوری از والد وجود ندارد. این شما هستید که با همسرتان مشکل دارید.
در برخی موارد، دلیل جدایی چیزی است که تمام خانواده را تحت تاثیر قرار داده است. اعتیاد شدید به مواد مخدر، ابتلا به بیماری های شدید روانی که با خطر آسیب رساندن به اطرافیان همراه است، آزار خانگی شدید، لاابالی گری و اشتغال به حرفه های بدنام مانند قاچاق مواد مخدر از مواردی از این دست هستند. همراهی چنین والدی با فرزند به نفع رشد و پرورش او نیست. بنابراین، بیشتر از آنکه نگران تبعات جدایی بر فرزند خود باشید، باید مراقب تبعات الگوبرداری فرزندتان از والد خود باشید.
راهکارهای کاهش اثرات منفی طلاق والدین بر فرزندان
تحقیقات نشان می‌دهد بزرگسالانی که طلاق والدین را در دوران کودکی تجربه کرده اند ممکن است مشکلات روابط بیشتری داشته باشند و نرخ طلاق در افرادی که والدینشان طلاق گرفته اند بالاتر است. والدین نقش مهمی در نحوه سازگاری کودکان با طلاق دارند. خانواده درمانی راهکارهای زیر را برای کاهش اثرات منفی طلاق بر فرزندان توصیه می‌کند:
فرزندپروری مشترک با آرامش
نشان داده شده است که درگیری شدید بین والدین باعث افزایش ناراحتی کودکان می‌شود. خصومت آشکار، مانند فریاد زدن و تهدید یکدیگر، با مشکلات رفتاری در کودکان مرتبط است. با همسر سابقتان در مورد شیوه‌های فرزندپروری و نکات تربیتی توافق کنید و فرزندانتان را از اختلافاتتان جدا کنید. شما بر سر هر چیزی اختلاف داشتید، این مورد نباید در مورد تربیت فرزندتان باشد. در صورتی که در مورد تربیت فرزند اختلاف دارید، از مشاور کودک و نوجوان کمک بگیرید.
تحت فشار قرار ندادن فرزندان
فرزندتان را برای انتخاب بین مادر یا پدرش تحت فشار قرار ندهید. کودکانی که خود را وسط اختلاف والدین گرفتار می‌بینند، بیشتر دچار افسردگی و اضطراب می‌شوند. از همسرتان بدگویی نکنید. در مورد اختلافات قدیمی با فرزندتان درد دل نکنید. او مشاوره خانواده نیست. فرزندتان را وادار به جاسوسی همسرتان نکنید.
حفظ روابط سالم والد-فرزندی
ارتباط مثبت، صمیمیت والدین و سطوح پایین تعارض ممکن است به کودکان کمک کند تا با طلاق بهتر سازگار شوند. تحقیقات نشان داده است که رابطه سالم والد-فرزندی به کودکان کمک می‌کند تا پس از طلاق، عزت نفس بالاتر و عملکرد تحصیلی بهتری داشته باشند. مگر در مواردی که خشونت خانگی و آزار وجود دارد، ریسک آسیب به کودک وجود دارد یا والد دچار اعتیاد یا بیماری شدید روانی است، مشوق ادامه رابطه بین همسر و فرزندتان باشید و آن را تسهیل کنید.
ایجاد روتین و نظم
طلاق نظم خانواده را به هم می‌زند. در صورت عدم انتخاب ادامه زندگی به خاطر بچه‌ها این ضرورت وجود دارد که قوانین جدیدی متناسب با سن فرزندتان وضع کنید و در صورت لزوم عواقب آن را اعمال کنید. یک مطالعه منتشر شده در سال 2011 نشان داد که نظم و روتین پس از طلاق باعث کاهش بزهکاری و بهبود عملکرد تحصیلی می‌شود.
توجه به فرزندان
طلاق زوج را با مشکلات متعددی روبه رو می‌کند، تا حدی که ممکن است از فرزندان غافل شوند. والدین، به خصوص والدینی که طلاق گرفته اند، باید به آنچه نوجوانان انجام می‌دهند و افرادی که با آنها ارتباط دارند، توجه دقیق بکنند. توجه و ارتباط با نوجوانان باعث کاهش مشکلات رفتاری آنان یا پیشگیری به موقع می‌شود. این به معنای کاهش شانس استفاده از مواد و مشکلات تحصیلی کمتر است.
توانمندی سازی فرزند
کودکانی که به توانایی خود برای مقابله با تغییرات شک دارند و کسانی که خود را قربانیان درمانده می‌بینند، بیشتر در معرض مشکلات سلامت روان هستند. به فرزند خود بیاموزید که اگرچه مقابله با طلاق دشوار است، اما او قدرت روانی برای مقابله با آن را دارد.
آموزش مهارت‌های مقابله ای
کودکانی که راهبردهای مقابله‌ای فعال دارند، مانند مهارت‌های حل مسئله و مهارت‌های بازسازی شناختی، بهتر با طلاق سازگار می‌شوند. به کودک خود بیاموزید که چگونه افکار، احساسات و رفتارهای خود را به شیوه‌ای سالم مدیریت کند.
ایجاد احساس امنیت
ترس از رها شدن و نگرانی در مورد آینده می‌تواند باعث اضطراب زیادی شود. ترس از رها شدن در کودکان طلاق بیشتر است. والدین وظیفه دارند به فرزندشان اطمینان دهند که طلاق آنها به معنای پایان ارتباط با کودک نیست. ایجاد احساس امنیت و دوست داشته شدن در کودک، نه تنها احساس ناامنی را در او کاهش می‌دهد، بلکه خطر مشکلات سلامت روان را نیز از بین می‌برد.
آموزش والدین
فرزندپروری پس از طلاق متفاوت از زندگی مشترک است. هر چند والدین در زندگی مشترک نتوانسته اند با هم به سازگاری برسند، لازم است در مورد کودکان این توافق حاصل شود. در خانواده درمانی، به والدین مهارت‌ها و استراتژی‌های هم‌والدگری برای کمک به بچه‌ها در کنار آمدن با طلاق داده می‌شود.
ادامه زندگی به خاطر بچه ها
سخنی از سیمیاروم
طلاق دردناک است، اما اگر کودک به طور دائمی در معرض خشونت و آزار قرار دارد، امری لازم است. در بسیاری از موارد، سلامت روان کودک پس از طلاق بهبود می یابد اما شرایط هر خانواده متفاوت است. بهتر بودن طلاق برای فرزندتان به میزان استرس او بستگی دارد.
شرایط پس از طلاق را با وضعیت فعلی کودک مقایسه کنید و احتمال افزایش آسیب را در او ارزیابی کنید. آیا می توانید فرزند خود را به لحاظ مالی تامین کنید؟ آیا آرامش فرزندتان پس از طلاق بیشتر خواهد بود؟ آیا در شرایط فعلی فرزندتان دچار خشم و رنج است؟
فرزندپروری همسو و حضانت مشترک را امتحان کنید. اگر به این نتیجه رسیدید که طلاق برای آرامش زندگی شما بهتر است، با همسرتان بر سر شرایط حضانت توافق کنید و سعی کنید به نحوی برنامه ریزی کنید که هر دو بتوانید زمانی کافی را با فرزندتان بگذرانید.
پس از طلاق با فرزندتان رابطه خوبی داشته باشید و از دعوا و تنش مجدد با همسر سابقتان خودداری کنید. این مسئله به خصوص در مورد رابطه پدر-دختر اهمیت دارد، زیرا طلاق بیشترین آسیب را برای آنها به همراه دارد.
اگر ادامه زندگی به خاطر بچه ها را ترجیح می دهید، توصیه می شود به دنبال مشاوره طلاق و حل اختلاف خود و همسرتان باشید. در دعواها مسئولیت خود را بپذیرید. حتی اگر یکی از طرفین این کار را انجام دهد، تاثیر مثبتی در تغییر رویکرد خانواده دارد.
فاکتورهای زیادی در تصمیم گیری برای ادامه زندگی به خاطر بچه ها یا طلاق دخیل هستند. پیش از آنکه تصمیم خود را قطعی کنید، بهتر است از یکی از مشاوران آنلاین ما مشورت بخواهید. اگر طلاق را انتخاب کردید، آسوده باشید چراکه بسیاری از کودکان طلاق انعطاف پذیر هستند و با کمک والدین و الگوهای درست تربیتی می توانند به سازگاری خوبی برسند.
منابع:
