داروهای روانپزشکی: راهنمای جامع مصرف و عوارض جانبی

---

خانه » عمومی » داروهای روانپزشکی: راهنمای جامع مصرف و عوارض جانبی

---

برخی از علائم بیماری های روانی ناشی از عدم تعادل شیمیایی در مغز فرد هستند. داروهای روانپزشکی این عدم تعادل را از بین می برند تا علائم کاهش پیدا کنند یا حتی به طور کامل از بین ببرند.

درست همانطور که برای درمان بیماری های جسمی مانند بیماری های قلبی دارو مصرف می کنید، برای درمان بیماری هایی مانند افسردگی، اضطراب و روانپریشی نیز به مصرف دارو نیاز است. دارو به بیمار کمک می کند که احساس بهتری داشته باشد و زندگی بهتری را تجربه کند.

چرا داروهای روانپزشکی برای بیمار تجویز می شود؟

داروهای حوزه سلامت روان برای درمان انواع بیماری های روانی از جمله اختلال دوقطبی، اضطراب، اختلال شخصیت مرزی، افسردگی و اسکیزوفرنی به کار می روند.

این داروها به هیچ وجه درمان قطعی بیماری نیستند. بلکه برای کاهش علائم بیماری مانند نوسانات خلقی و اپیزودهایی از بیماری که با درمان تداخل پیدا می کنند به کار می روند.

دارو به بیمار کمک می کند که بهتر بتواند بر مهارت های سازگاری تسلط پیدا کند و سلامت روان خود را بهتر مدیریت کند.

به طور خاص، داروهای اعصاب و روان زمانی برای بیمار تجویز می شوند که:

• روان درمانی در بیمار موثر نباشد.
• بیمار به اختلال شدید مبتلا باشد.
• درمان اختلال به روان درمانی و دارو درمانی همزمان نیاز داشته باشد.

بنابراین، اگر دارویی برای شما تجویز شده است، به صلاح شماست و مقاومت در مصرف دارو باعث تشدید اختلال و عدم موفقیت درمان می شود.

داروهای روانپزشکی چه تاثیری در درمان بیماری های روانی دارد؟

داروهای روانپزشکی تلاش می کنند مواد شیمیایی مغز را اصلاح کرده و آن را حفظ کنند. انواع داروهای مختلف در مسیرهای شیمیایی متفاوتی عمل می کنند.

اثربخشی داروهای اعصاب و روان چقدر طول می کشد؟

قرار نیست دارودرمانی برای بیماری های روانی بلافاصله تاثیرگذار باشد.

در برخی از بیماران چند هفته طول می کشد تا دارو اثر کند و در دسته دیگری لازم است چند بار داروها عوض شوند تا داروی مناسب برای او مشخص شود.

پاسخ هر بیمار به دارودرمانی متفاوت است، بنابراین بیمار و خانواده وی باید صبور باشند و توصیه های روانپزشک خود را دنبال کنند.

ترس از مصرف قرص های اعصاب و روان و برچسب های خانواده و جامعه:

بسیار دیده می شود که بیمار خود مایل به مصرف داروهای روانپزشکی است، اما نگرش خانواده مخالف این کار است و حتی با او مخالفت شدید می کنند.

این مخالفت به خصوص در مورد اختلالاتی مانند افسردگی و اضطراب که تاثیر آن به طور مستقیم بیشتر بر روی بیمار دیده می شود، رایج تر است.

دیدگاه خانواده نسبت به مصرف دارو بسیار مهم است. اگر همسر موافق شروع دارودرمانی برای بیماری روانی نیست، ضروری است که وی نیز در روند درمان وارد شود و با روانپزشک یا روانشناس صحبت کند تا آگاهی بیشتری نسبت به این موضوع پیدا کند.

معمولا، روانپزشک می تواند خانواده یا بیمار را قانع کند که داروهای روانی نیز همانند داروهایی هستند که برای بیماری های جسمی به کار می روند و پس از درمان می توان دارو را قطع کرد، بدون آنکه ریسک وابستگی به وجود آید.

کلیشه های ذهنی رایج در جامعه دلیل این گونه مخالفت ها با مصرف داروهای روانپزشکی است که در ادامه این مطلب به برخی از آنها اشاره شده است. برطرف کردن سوءتفاهمات نسبت به دارو و روشن کردن منافع آن برای بیمار می تواند از مخالفت خانواده بکاهد.

با این حال، اگر همسر یا خانواده شما با مصرف داروهای اعصاب و روان موافق نیستند و به هیچ وجه حاضر به تغییر نگرش خود نیستند، توصیه می کنیم سلامت خود را در اولویت قرار دهید و کار صحیح را انجام دهید.

لازم نیست همه از روند درمان شما باخبر شوند. مهم ترین چیز آن است که شما سلامت خود را به دست آورید.

اطلاعات شما پیش روانپزشک و مرکز درمانی محفوظ است و کسی از روند درمان شما باخبر نخواهد شد.

برای مقابله با عوارض جانبی داروهای روانپزشکی چه می توان کرد؟

اگر بیمار از عوارض جانبی دارو شکایت دارد، لازم است که علائم وی بررسی شود و برای رفع مشکل تلاش شود.

عوارض جانبی جدی و مواردی که با عملکرد روزمره و عادی بیمار تداخل ایجاد می کنند، باید با تغییر نوع یا دوز دارو برطرف شوند. گاهی مصرف دارو، با یا بدون غذا یا مصرف آن به همراه یک داروی دیگر نیز می تواند به رفع مشکل کمک کند.

در هر صورت، مشکل خود را با روانپزشک در میان بگذارید تا اقدام مناسب برای رفع مشکل برداشته شود.

عدم مصرف درست داروهای روانپزشکی و قرص اعصاب و روان چه مشکلاتی به همراه دارد؟

بسیاری از بیماران داروهای خود را طبق تجویز پزشک مصرف نمی کنند.

عدم مصرف صحیح دارو به دلایل زیر مشاهده می شود:

• عوارض جانبی دارو
• ترس از تداخل دارویی
• باور به بی تاثیر بودن دارو
• احساس بهبودی و قطع سرخود دارو
• فراموشی
• لجبازی و عدم تمایل به درمان
• فقدان حمایت خانواده برای مصرف دارو

بیمارانی که داروی خود را طبق تجویز پزشک مصرف نمی کنند، باید بدانند که طول دوره بیماری و شدت علائم خود را افزایش می دهند. احتمال عود اختلال نیز در این بیماران وجود دارد.

عدم مصرف دارو در مورد برخی اختلالات با خطر بیشتری همراه است. برگشت دوره های هذیان و توهم، شدت گرفتن نوسانات خلقی، آسیب رساندن به دیگران، خشم و پرخاشگری شدید، عملکرد بر اساس تکانه ها و ریسک خودکشی و خودزنی از عوارضی است که عدم مصرف دارو در بیماران مبتلا به اختلالات شخصیت مرزی، دوقطبی و اسکیزوفرنی به همراه دارد.

این عوارض لزوم توجه و پیگیری خانواده در مورد مصرف صحیح داروهای روانپزشکی را نشان می دهد.

چه کسی می تواند داروهای روانپزشکی را تجویز کند؟

تنها روانشناسان، روان پزشکان و متخصصین اعصاب و روان می توانند داروهای اعصاب و روان را برای بیمار تجویز یا توصیه کنند. البته روانشناسان اجازه تجویز ندارند، اما می توانند نیاز به مصرف دارو برای درمان اختلال را تشخیص دهند.

ابتدا بیمار توسط یک روانشناس، مصاحبه و درمان می شود.

در صورتی که مشخص شود روان درمانی کافی نیست، روانشناس بیمار را به متخصصین روانپزشکی ارجاع و بر اساس پرونده، تجویز صورت می گیرد.

برای درمان برخی اختلالات مانند افسردگی و اضطراب، اولویت با روان درمانی است. بهتر است ابتدا درمان خود را با روانشناس شروع کنید و در صورتی که از روان درمانی و مشاوره پاسخ نگرفتید، اقدام به دارودرمانی کنید.

چه مدت باید داروی اعصاب و روان مصرف کنم؟

این به تشخیص و شدت اختلال شما بستگی دارد.

برای برخی بیماری ها، مانند افسردگی، شاید لازم باشد که تنها برای دوره کوتاهی دارو مصرف کنید.

اما درمان برخی اختلالات مانند دوقطبی یا اسکیزوفرنی به سال ها مصرف دارو یا تا پایین عمر نیاز دارد.

در چه صورت دارودرمانی اختلالات روانی قطع می شود؟

اثربخشی داروهای روانپزشکی از چند روز تا چند هفته طول می کشد و برای آنکه بیمار اثرات آن را به طور کامل حس کند باید ماه ها مصرف شوند.

زمانی که اختلال روانی طی چند ماه تثبیت شود، مصرف دارو باید حدود شش ماه ادامه یابد.

بیمارانی که دچار اختلالات اضطراب و خلق و خو هستند، بسته به شدت علائم و مزمن بودن بیماری خود می توانند دارو را کاهش داده و قطع کنند.

اما بیمارانی که دچار اختلال دوقطبی و روانپریشی هستند، بهتر است به مدت بیشتری، و گاهی در تمام طول عمر، داروهای روانپزشکی را مصرف کنند.

تحقیقات نشان می دهند عود علائم ممکن است پس از یک سال از قطع مصرف دارو در این دسته اختلالات مشاهده شود.

آیا مصرف داروی اعصاب و روان باعث اعتیاد می شود؟

تفکرات غلط زیادی در مورد داروهای روانپزشکی وجود دارد. یکی از آنها اعتیادآور بودن داروهاست، که باعث می شود بسیاری از بیماران از مصرف آنها خودداری کنند یا به طور سرخود دارو را قطع کنند.

رفتار اعتیاد آور با مشخصه نیاز شدید، وسواس، از بین رفتن کنترل و انجام دادن هر کاری برای رسیدن به رضایت ناشی از اعتیاد همراه است.

درست است که مصرف طولانی مدت دسته ای از داروهای روانپزشکی و اعصاب و روان می تواند با اثرات بد و وابستگی جسمی و روانی محدود همراه باشد، اما اگر این داروها زیرنظر روانپزشک مورد استفاده قرار بگیرند اعتیادی را در بدن فرد ایجاد نخواهند کرد.

 تعداد داروهای روانپزشکی که وابستگی دارویی در بدن بیمار ایجاد می کنند، بسیار محدود است و روانپزشک از آن اطلاع دارد.

درصورتی که داروهای اعصاب و روان و ضد افسردگی با تجویز پزشک مورد مصرف قرار بگیرند، به هیچ عنوان در بدن فرد اعتیاد ایجاد نخواهند کرد.

داروهای روانپزشکی وابستگی ایجاد نمی کنند، چراکه در این صورت مجبور بودید دوز مصرف داروی خود را هر بار افزایش دهید.

به علاوه، هیچ کس را نمی بینید که برای مصرف داروهایش دچار وسوسه شود، آنطور که در مورد مواد مخدر دیده می شود!

البته، پس از قطع ناگهانی مصرف ممکن است بیمار دچار علائم قطع مصرف دارو شود که در مورد برخی از داروها دیده می شود.

این علائم عبارتند از گیجی، سردرد، بیحالی، تعریق، تهوع، بی خوابی، بی قراری و بدخلقی. به همین دلیل مصرف داروهای اعصاب باید به تدریج و طبق نظر روانپزشک به تدریج کمتر شده و پس از چند هفته قطع شوند.

این پاسخ کوتاه مدت، اصلا به معنی اعتیاد به داروی اعصاب نیست. بلکه، علائم قطع مصرف دارو ممکن است در مورد برخی از داروهای بیماری های جسمی نیز دیده شود.

مصرف داروی ضد افسردگی در بارداری:

داروهای ضد افسردگی یکی از گزینه های درمان برای انواع افسردگی است. اما عوارض داروی ضد افسردگی در دوره بارداری یکی از سوالات و نگرانی های مادران است.

بارداری دوره حساسی است که اگر دچار افسردگی پنهان یا درمان نشده باشید، اوضاع را برای شما بدتر می کند.

افسردگی شدید در دوره بارداری ریسک زایمان زودرس، وزن پایین هنگام تولد، افزایش ریسک مرگ نوزاد و دیگر مشکلات مادر و نوزاد را بالا می برد.

به علاوه، افسردگی در این دوره ریسک افسردگی پس از زایمان را بالا می برد که پیوند بین مادر و نوزاد را سخت تر می کند.

آیا مصرف داروی افسردگی در بارداری بی خطر است؟

تصمیم گیری برای مصرف داروهای روانپزشکی به تشخیص روانپزشک و بررسی منافع و خطرات آن بستگی دارد.

به طور کلی، ریسک بروز نواقص مادرزادی در اثر مصرف داروی ضدافسردگی بسیار کم است. مصرف برخی از داروها در بارداری ایمن است و با خطرات کمی برای مادر و جنین همراه است.

روانپزشک تلاش می کنید ایمن ترین دارو را با پایین ترین دوز موثر، به خصوص برای سه ماهه اول، برای بیمار تجویز کند.

بنابراین، اگر پیش از بارداری قرص اعصاب خاصی را مصرف می کردید، بلافاصله با روانپزشک خود ملاقاتی داشته باشید تا در مورد ادامه روند درمان شما تصمیم گیری مناسب اخذ شود.

تصمیم گیری برای ادامه یا تغییر دارو به تثبیت خلق و خوی شما بستگی دارد. در صورت قطع ناگهانی و سرخود دارو احتمال عود بیماری و تشدید علائم وجود دارد. این موضوع در مورد اختلالات پیشرفته و پیچیده مانند اختلال دوقطبی اهمیت بیشتری دارو و قطع دارو توصیه نمی شود.

عدم مصرف دارو و عدم درمان اختلال روانی، ریسک ناتوانی مادر در نگهداری از نوزاد و آسیب رساندن به او را افزایش می دهد.

بنابراین، پیش از آنکه با توجه به کلیشه های رایج در جامعه در مورد مصرف دارو در بارداری تصمیم گیری کنید، با یک متخصص مشورت کنید.

نکات ایمنی مصرف داروهای روانپزشکی:

• داروها را از دسترس کودکان خارج کنید.
• کمتر یا بیشتر از دوز توصیه شده مصرف نکنید. در این مورد تنها با پزشک خود مشورت کنید.
• داروهای قبلی خود را مصرف نکنید.
• نسخه خود را برای دیگران تجویز نکنید.
• قرص اعصاب دیگران را مصرف نکنید.

انواع داروهای روانپزشکی:

بسته به شرایط بیمار و علائم وی، پزشک یکی از انواع زیر را برای وی تجویز خواهد کرد:

• ضدافسردگی
• ضداضطراب
• محرک ها
• ضدروانپریشی
• تثبیت کننده های خلق و خو
• و آرام بخش ها

داروهای ضد افسردگی چیست؟

این دسته داروهای روانپزشکی معمولا برای درمان افسردگی استفاده می شوند. البته، برای درمان سایر بیماری ها مانند اضطراب، درد و بی خوابی نیز استفاده می شود.

اثربخشی داروهای ضد افسردگی:

تمام داروهای ضد افسردگی برای بهبود علائم افسردگی و جلوگیری از عود علائم آن عمل می کنند. به دلایلی که هنوز مشخص نیست، برخی از افراد به برخی از داروهای ضد افسردگی نسبت به برخی دیگر بهتر پاسخ می دهند.

بنابراین، ذکر این نکته ضروری است که برخی از افراد ممکن است با اولین دارویی که مصرف می کنند احساس بهتری نداشته باشند و ممکن است لازم باشد برای یافتن داروی موثر چندین داروی مختلف را امتحان کنند. برخی دیگر متوجه می شوند که دارو تا مدتی اثربخش بوده است، اما پس از مدتی علائم آنها عود کرده است. برای اثربخشی، لازم است دارو طبق دستورالعمل پزشک و در دوز مناسب و دوره ای در حدود ۴ تا ۶ هفته مصرف شود.

زمانی که فرد شروع به مصرف داروی ضد افسردگی می کند، دارو نباید بدون مشورت با پزشک قطع شود. گاهی بیمار پس از مصرف دارو احساس بهتری پیدا می کند و بسیار زودتر از موعد مقرر مصرف دارو را متوقف می کنند، در نتیجه افسردگی عود می کند.

هنگامی که زمان قطع مصرف داروهای روانپزشکی می رسد، پزشک به بیمار کمک می کند که دوز دارو را به آرامی و به صورت ایمن کاهش دهد. لازم است که به بدن فرصت داده شود تا با تغییرات خود را تطبیق دهد. افراد به این داروها اعتیاد پیدا نمی کنند، اما قطع مصرف سرخود آن ممکن است باعث بروز نشانگان ترک دارو شود.

عوارض جانبی احتمالی در داروهای ضد افسردگی چیست؟

برخی از داروهای ضد افسردگی ممکن است عوارض جانبی بیشتری نسبت به دسته ای دیگر ایجاد کنند. برای بهبود علائم و ایجاد عوارض قابل مدیریت، ممکن است لازم باشد چندین داروی ضد افسردگی مختلف امتحان شود.

شایع ترین عوارض جانبی داروهای روانپزشکی ضدافسردگی ذکر شده توسط FDA عبارتند از:

• تهوع و استفراغ
• افزایش وزن
• اسهال
• خواب آلودگی
• مشکلات جنسی

در صورت بروز علائم زیر، به خصوص در صورتی که به تازگی دچار این علائم شده اید، علائم بدتر شده باشند یا باعث نگرانی شما شده باشند، هر چه سریع تر با پزشک خود تماس حاصل فرمایید:

• فکر کردن درباره خودکشی یا مرگ
• تلاش برای خودکشی
• افسردگی جدید یا بدتر شدن آن
• اضطراب جدید یا بدتر شدن آن
• احساس تحریک پذیری یا بی قراری شدید
• حملات هراس
• اشکال در خواب (بی خوابی)
• تحریک پذیری جدید یا بدتر شدن آن
• تهاجمی بودن، عصبانیت یا خشونت
• اقدام بر اساس تکانه های خطرناک
• افزایش شدید فعالیت و صحبت کردن (شیدایی)
• سایر تغییرات غیر معمول در رفتار یا خلق و خو

ممکن است این داروهای روانپزشکی باعث بروز عوارض جانبی دیگری نیز در بیمار شود که در این فهرست ذکر نشده اند. در صورت بروز هر گونه عارضه جدی مرتبط با مصرف داروهای ضدافسردگی هر چه سریع تر با پزشک خود تماس بگیرید. برای اطلاع از عوارض جانبی دارو و خطرات احتمالی مصرف آن با پزشک خود مشورت نمایید.

داروهای ضد اضطرابی چیست؟

این داروها به کاهش علائم اضطراب، مانند حملات هراس و یا ترس و نگرانی شدید کمک می کنند و در مدیریت علائم جسمی اضطراب مانند لرزش، ضربان قلب سریع و عرق کردن موثر هستند که افراد مبتلا به ترس و وحشت (ترس فراگیر و غیر منطقی از یک جسم یا وضعیت، مانند سخنرانی عمومی) معمولا در شرایط دشوار تجربه می کنند.

مصرف این داروهای روانپزشکی برای یک دوره کوتاه مدت می تواند به فرد در کنترل علائم جسمی کمک کند و برای کاهش اضطراب حاد می تواند «به اندازه مورد نیاز» مورد استفاده قرار گیرد.

افراد چگونه به داروهای ضد اضطراب پاسخ می دهند؟

داروهای ضد اضطراب مثل بنزودیازپین ها در کاهش اضطراب موثر هستند و سریع تر از داروهای ضد افسردگی (یا بوسپیرون) که اغلب برای اضطراب تجویز می شوند، در بیمار اثر می کنند. با این حال، در صورت مصرف طولانی مدت افراد ممکن است دچار مقاومت بدنی نسبت به بنزودیازپین ها شوند و هر بار برای رسیدن به نتایج درمانی مشابه به دوز بالا و بالاتری نیاز خواهند داشت.

برخی از افراد حتی ممکن است به این دسته داروها وابسته شوند. برای پیشگیری از این دست مشکلات، معمولا پزشک بنزودیازپین ها را برای دوره های کوتاه مدت تجویز می کند. این روش تجویز دارو به خصوص برای بیماران سالمند، افراد مبتلا به سوء مصرف مواد مخدر و افرادی مناسب است که به راحتی به یک نوع دارو وابسته می شوند. در صورتی که بیمار به طور ناگهانی مصرف داروهای روانپزشکی را قطع کند، ممکن است دچار نشانگان قطع دارو شوند یا اضطراب وی عود کند. بنابراین، قطع مصرف بنزودیازپین ها باید به صورت تدریجی و زیر نظر پزشک انجام شود.

عوارض جانبی احتمالی در داروهای ضد اضطراب چیست؟

مانند هر نوع داروی دیگری، داروهای ضد اضطراب نیز ممکن است باعث بروز عوارض جانبی در بیمار شوند. برخی از این عوارض جانبی خطرناک و جدی هستند. شایع ترین عوارض جانبی ایجاد شده توسط بنزودیازپین ها در بیمار شامل خواب آلودگی و سرگیجه می شود. دیگر عوارض جانبی احتمالی عبارتند از:

• حالت تهوع
• تاری دید
• سردرد
• گیجی
• خستگی
• کابوس شبانه

در صورتی که با مصرف این داروهای روانپزشکی دچار هر یک از علائم زیر شدید هستند یا از بین نمی روند، هر چه سریع تر با پزشک خود تماس حاصل فرمایید:

• خواب آلودگی
• گیجی
• ناپایداری
• اشکال در هماهنگی
• افزایش ترشح بزاق
• اشکال در تفکر یا یادآوری
• درد عضلانی یا مفصلی
• تکرر ادرار
• تاری دید
• تغییر در تمایل یا توانایی جنسی (انجمن داروسازان سیستم بهداشت آمریکا، سال 2010)

در صورت بروز هر یک از علائم زیر، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید:

• راش پوستی
• کهیر
• تورم چشم، صورت، لب ها، زبان یا گلو
• اشکال در تنفس یا بلع
• خستگی
• تشنج
• قرمزی چشم یا پوست
• افسردگی
• اشکال در صحبت کردن
• زردی چشم یا پوست
• افکار خودکشی یا آسیب رساندن به خود
• تنفس سنگین

عوارض جانبی رایج حاصل از مصرف بتا بلاکرها عبارتند از:

• خستگی
• دست های سرد
• گیجی یا سرگیجه
• ضعف

داروهای روانپزشکی ضد اضطراب ممکن است باعث بروز عوارض جانبی دیگری نیز در بیمار شوند که در فهرست بالا ذکر نشده است.

در صورت بروز هر گونه عارضه جانبی جدی و خطرناک در اثر مصرف داروهای روانپزشکی فوق، هر چه سریع تر با پزشک خود تماس حاصل فرمایید. برای اطلاع از عوارض جانبی دارو و خطرات احتمالی مصرف آن با پزشک خود مشورت نمایید.

محرک ها چه هستند؟

همانطور که از نام آن مشخص است، محرک ها باعث افزایش هوشیاری، توجه و انرژی، و همچنین افزایش فشار خون، ضربان قلب و تنفس در بیمار می شوند. این داروهای روانپزشکی اغلب برای درمان کودکان، نوجوانان و بزرگسالان مبتلا به اختلال نقص توجه-بیش فعالی (ADHD) تجویز می شوند.

همچنین از داروهای محرک برای درمان سایر بیماری های روانی، از جمله نارکولپسی (narcolepsy) و گاهی اوقات افسردگی (به ویژه در افراد مسن یا افرد دچار سایر بیماری های جسمی و افرادی که به دیگر روش های درمانی پاسخ نداده اند) استفاده می شوند.

افراد چگونه به محرک ها پاسخ می دهند؟

تجویز داروهای محرک با اثر آرام سازی و افزایش قدرت تمرکز در بیماران مبتلا به اختلال نقص توجه-بیش فعالی (ADHD) همراه است. مصرف این دسته داروها زیر نظر پزشک متخصص بی خطر است. برخی از کودکانی که از این داروها استفاده می کنند ممکن است احساس کمی متقاوت یا عجیبی داشته باشند.

بعضی از والدین نگران آن هستند که مصرف داروهای محرک ممکن است به سوء مصرف مواد یا وابستگی به آن منجر شود، اما در صورت مصرف طبق تجویز پزشک، شواهد کمی مبنی بر این امر وجود دارد. در عین حال، تحقیقات نشان می دهد که احتمال سوء مصرف مواد در نوجوانان مبتلا به ADHD که داروهای محرک مصرف می کنند کمتر از افرادی است که داروهای محرک مصرف نمی کردند.

اثرات جانبی احتمالی در محرک ها چیست؟

داروهای محرک ممکن است عوارض جانبی مختلفی را در بیمار ایجاد کند. اکثر عوارض جانبی جزئی هستند و با کاهش دوز دارو از بین می روند. رایج ترین عوارض مصرف دارو عبارتند از:

• اشکال در به خواب رفتن یا توالی خواب
• از دست دادن اشتها
• درد شکمی
• سردرد
• عوارض جانبی کمتر رایج عبارتند از:
• تیک های حرکتی یا کلامی (حرکات یا صداهای ناگهانی و تکراری)
• تغییرات شخصیتی، مانند بی تفاوت یا بدون احساس دیده شدن

داروهای روانپزشکی محرک ممکن است باعث بروز عوارض جانبی دیگری نیز در بیمار شوند که در فهرست بالا ذکر نشده است.

در صورتی که به هر نوع عارضه جانبی جدید و جدی دچار شدید، هر چه سریع تر با پزشک خود تماس حاصل فرمایید. برای اطلاع از عوارض دارویی و خطرات مرتبط با مصرف دارو با پزشک متخصص خود مشورت نمایید.

داروهای ضد روانپریشی (آنتی سایکوتیک) چیست؟

در ابتدا داروهای ضد روانپریشی (آنتی سایکوتیک) برای کنترل روان پریشی (psychosis) استفاده می شوند. اصطلاح روان پریشی برای توصیف شرایطی به کار می رود که بر ذهن تاثیر می گذارد و در آن بیمار ارتباط خود را با واقعیت از دست می دهد. در این عارضه بیمار اغلب دچار هذیان (باور نادرست و ثابت) یا توهمات (شنیدن یا دیدن چیزهایی که واقعا وجود ندارد) می شود. این حالت می تواند نشانه ای از یک وضعیت جسمی مانند سوء مصرف مواد مخدر یا اختلالات روانی مانند اسکیزوفرنی (schizophrenia)، اختلال دوقطبی (bipolar disorder) یا افسردگی شدید (همچنین تحت عنوان افسردگی روان پریشی (psychotic depression)) در بیمار باشد.

داروهای روانپزشکی ضد روانپریشی (آنتی سایکوتیک) اغلب در ترکیب با داروهای دیگر برای درمان روان آشفتگی (Delirium)، زوال عقل (Dementia) و سایر بیماری های سلامت روان به کار می رود، از جمله:

• نقص توجه-بیش فعالی (ADHD)
• افسردگی حاد (Severe Depression)
• اختلالات خوردن (Eating Disorder)
• استرس پس از سانحه (PTSD)
• وسواسی جبری (OCD)
• اضطراب عمومی

داروهای ضد روانپریشی (آنتی سایکوتیک) این بیماری ها را درمان نمی کنند. بلکه از این داروها برای کمک به تسکین علائم و بهبود کیفیت زندگی بیمار استفاده می شود.

افراد چگونه به داروهای ضد روانپریشی (آنتی سایکوتیک) پاسخ می دهند؟

علائم خاصی نظیر احساس بی قراری و توهم، معمولا ظرف چند روز پس از شروع مصرف داروهای ضد روانپریشی (آنتی سایکوتیک) از بین می روند. از بین رفتن علائمی مانند هذیان چند هفته طول می کشد، اما معمولا اثرات کامل دارو تا شش هفته دیده نمی شود. هر بیماری به طور متفاوتی پاسخ می دهد، بنابراین ممکن است برای یافتن موثرترین دارو برای بیمار لازم باشد چندین داروی ضد روانپریشی (آنتی سایکوتیک) امتحان شوند.

برخی افراد ممکن است دچار عود بیماری شوند؛ به این معنی که علائم آنها بازگردد یا بدتر شود. معمولا افراد زمانی دچار عود بیماری می شوند که مصرف داروهای خود را قطع کنند یا آنها را سر وقت خود مصرف نکنند. برخی از بیماران حس می کنند بهتر شده اند یا دیگر نیازی به دارو ندارند، به همین دلیل مصرف دارو را قطع می کنند.

اما هیچ کس نباید به صورت سر خود و بدون مشورت پزشک مصرف داروهای ضد روانپریشی (آنتی سایکوتیک) را قطع کند. زمانی که پزشک قطع مصرف دارو را تایید کند، معمولا دارو باید به تدریج قطع شود. قطع مصرف دارو هرگز نباید به صورت ناگهانی صورت گیرد.

بسیاری از بیماران باید ماه ها یا سال ها به طور مداوم از داروی ضد روانپریشی (آنتی سایکوتیک) استفاده کنند تا بهتر شوند؛ درمان هر بیمار به صورت فردی انجام می شود.

عوارض جانبی احتمالی در داروهای ضد روانپریشی (آنتی سایکوتیک) چیست؟

ضد روانپریشی (آنتی سایکوتیک) ها دارای عوارض جانبی (یا تاثیر مغایر) و خطرات خاصی هستند. FDA فهرست عوارض جانبی داروهای روانپزشکی ضد روانپریشی (آنتی سایکوتیک) را منتشر کرده است:

• خواب آلودگی
• گیجی
• بی قراری
• افزایش وزن (احتمال بروز این عارضه با برخی از داروهای ضد روانپریشی (آنتی سایکوتیک) آتیپیکال بیشتر است)
• خشکی دهان
• یبوست
• حالت تهوع
• استفراغ
• تاری دید
• فشار خون پایین
• حرکات غیرقابل کنترل، مانند تیک و لرزش (خطر این عارضه با داروهای ضد روانپریشی (آنتی سایکوتیک) تیپیکال بیشتر است)
• تشنج
• تعداد کم گلبول های سفید خون برای مبارزه با عفونت
• وزن، سطح گلوکز و سطح چربی فردی که از داروهای ضد روانپریشی (آنتی سایکوتیک) آتیپیکال استفاده می کند باید به طور منظم توسط پزشک کنترل شود.

داروهای ضد روانپریشی (آنتی سایکوتیک) تیپیکال می توانند باعث بروز عوارض جانبی مرتبط با حرکات بدن شود، از قبیل:

• سختی
• اسپاسم عضلانی پایدار
• لرزش
• بی قراری

داروهای روانپزشکی ضد روانپریشی (آنتی سایکوتیک) ممکن است باعث بروز عوارض دیگری نیز در بیمار شوند که در فهرست فوق ذکر نشده است. در صورتی که به هر گونه عارضه جانبی مرتبط با مصرف دارو مبتلا شدید، هر چه سریع تر با پزشک خود تماس حاصل فرمایید. برای اطلاع از خطرات، عوارض و هشدارهای مرتبط با داروهای ضد روانپریشی (آنتی سایکوتیک) با پزشک خود مشورت کنید.

تثبیت کننده های خلق و خو چیست؟

این داروها در درجه اول برای درمان اختلال دوقطبی، نوسانات خلقی مرتبط با سایر اختلالات روانی و در بعضی موارد برای تقویت اثر سایر داروهای مورد استفاده برای درمان افسردگی استفاده می شوند.

داروهای تثبیت کننده های خلق و خو با کاهش فعالیت غیرطبیعی مغز کار می کنند و گاهی نیز برای درمان اختلالات زیر استفاده می شوند:

• افسردگی (معمولا همراه با داروهای ضد افسردگی)
• اسکیزوافکتیو (Schizoaffective)
• اختلالات کنترل تکانشی (Disorders of impulse control)
• برخی بیماری های روانی در کودکان

عوارض جانبی احتمالی در تثبیت کننده های خلق و خو چیست؟

تثبیت کننده های خلق خو دارای عوارض جانبی متعددی هستند و برخی از آنها، به خصوص در صورت ابتلای بیمار به فشار خون بسیار بالا، ممکن است بسیار جدی باشند.

• خارش و بثورات پوستی
• تشنگی بیش از حد
• تکرر ادرار
• لرزش دست ها
• تهوع و استفراغ
• لکنت زبان
• ضربان قلب سریع، آهسته، نامنظم یا تپش قلب
• بیهوشی موقت
• تغییر در بینایی
• تشنج
• توهم (دیدن چیزها یا شنیدن صداهایی که وجود ندارد)
• از دست دادن هماهنگی
• تورم چشم ها، صورت، لب ها، زبان، گلو، دست ها، پاها، مچ پا یا پایین پا.

داروهای روانپزشکی تثبیت کننده خلق و خو می توانند باعث بروز عوارض جانبی دیگری نیز در بیمار شوند که در فهرست فوق ذکر نشده اند. در صورتی که به هر گونه عارضه جانبی مرتبط با مصرف دارو مبتلا شده اید، موضوع را هر چه سریع تر به پزشک خود اطلاع دهید. برای اطلاع از خطرات، عوارض جانبی و هشدارهای مربوط به دارو با پزشک خود مشورت کنید.

آرام بخش ها:

این دسته داروها به کاهش اضطراب و بی خوابی کمک می کنند و آرامش بیشتری در بیمار ایجاد می کنند. اگر چه بسیاری از آنها صرفا برای کمک به بهبود کیفیت خواب بیمار استفاده می شوند، ممکن است باعث گیجی نیز شوند.

معمولا این داروها برای دوره کوتاهی مصرف می شوند، زیرا در طولانی مدت باعث وابستگی می شوند.

این دسته داروها عموما ایمن هستند و عوارض جانبی بسیار کمی دارند.

با این حال همانند هر داروی روانپزشکی دیگری ممکن است در برخی بیماران با عوارض خاصی همراه باشند. در صورتی که عوارض زیر را در خود مشاهده کردید، با پزشک مشورت کنید:

• سردرد
• لکنت زمان
• گیجی
• خواب آلودگی در طول روز
• سوزش قلب
• اشکال در تمرکز
• سرگیجه
• تهوع
• افزایش عصبی بودن یا تحریک پذیری

تفکرات غلط در مورد درمان بیماری های روانی با دارو:

رایج ترین تفکر غلط در مورد داروهای اعصاب، اعتیادآور بودن آنهاست که در بالا در مورد آن توضیح داده شد. دیگر تفکرات غلط در این مورد عبارتند از:

اگر دارو برای دوستم موثر بوده، برای من هم خوب است:

هرکسی متفاوت است و این به سیستم مغز شما بستگی دارد. بنابراین، دارو درمانی برای بیماری های روانی در هر فرد متفاوت است. درمان با داروهای روانپزشکی به صبر، آزمون و خطا نیاز دارد تا داروی مناسب برای درمان شما مشخص شود.

به همین دلیل، داروی کس دیگری را مصرف نکنید. علائم بسیاری از بیماری های روانی با هم مشابه است، اما درمان آنها فرق دارد.

پس اگر احساس افسردگی می کنید و خواهرتان هم به خاطر ابتلا به افسردگی داروی خاصی را مصرف می کند، شما از نسخه وی استفاده نکنید.

ممکن است مشکل شما با یک دوره مشاوره یا روان درمانی حل شود و اصلا به داروی اعصاب نیاز نداشته باشید.

بلافاصله با مصرف داروهای روانپزشکی احساس بهتری پیدا خواهم کرد:

متاسفانه، این طور نیست. برای بسیاری از مردم داروهای روانپزشکی یعنی داروی آرام بخش. و از آنجا که اثربخشی این داروها سریع است، برخی از بیماران تصور می کنند سایر داروهای اعصاب نیز باید سریع اثر کنند.

اثربخشی این داروها به شش هفته یا حتی بیشتر نیاز دارد. این در صورتی که است که داروی درست با دز صحیح برای شما تجویز شده باشد.

یافتن داروی مناسب برای بیمار سخت است و به آزمون و خطا نیاز دارد. گاهی لازم است 3 بار دارو عوض شود تا نوع و دوز صحیح پیدا شود.

اگر پس از چند بار امتحان، تغییری در علائم خود مشاهده نکردید، برای صحبت با روانپزشکتان یا تغییر وی تردید نکنید.

اگر یک بار دارو اثر نکند، دیگر هیچ وقت اثر نمی کند:

داروهای روانپزشکی زیادی در بازار وجود دارد و در حالی که مشابهت های زیادی دارند اما اصلا یکی نیستند.

تغییر دارو برای یافتن داروی مناسب، بخشی طبیعی از روند درمان بیماری های اعصاب و روان است، چراکه هیچ وقت تنها یک گزینه درمانی وجود ندارد.

مکمل ها برای درمان علائم من کافی هستند.

کمبود برخی ویتامین ها در بدن باعث بروز علائم مشابه افسردگی و اضطراب می شود. اما این طور نیست که مصرف مکمل ها و ویتامین ها برای درمان بیماری های روانی مانند افسردگی کافی باشد. شما باید درمان را به طور جدی و با روش های درست پیگیری کنید.

وقتی حالم بهتر شد، می توانم داروهای روانپزشکی را قطع کنم.

دارو باید تا زمانی که روانپزشک توصیه کرده مصرف شود، حتی اگر بیمار احساس بهبودی کند.

این مانع از عود بیماری می شود.

اگر دارو باید قطع شود، این کار باید به تدریج و با تجویز پزشک انجام شود. قطع دارو در مورد بیماری های روانی شدید باید با احتیاط بیشتری صورت گیرد. در مورد برخی از این بیماری ها، دارو درمانی باید تا آخر عمر ادامه یابد تا بیمار بتواند یک زندگی با کیفیت و مناسب را داشته باشد.

داروهای اعصاب برای دیوانه ها و آدم های ضعیف است.

بیماری های روانی مانند بیماری های جسمی ممکن است هر کسی را درگیر کند. قبول بیماری و تلاش برای درمان به شجاعت نیاز دارد.

هر سال میلیون ها نسخه تجویز می شوند، که سهم زیادی از آن را نسخه های روانپزشکی تشکیل می دهد. این نشان می دهد که به جای نشانه ضعف، مصرف داروهای اعصاب بخشی طبیعی از پروسه درمان است.

هر چند دارو نمی تواند شرایط محیطی که می تواند عامل بیماری های روانی باشد را تغییر دهد، اما می تواند علائم بیماری را کاهش دهد و به روند روان درمانی کمک کند.

روانپزشکان فقط داروی خواب آور تجویز می کنند!

در بخش انواع داروهای روانپزشکی می توانید ببینید که آرام بخش ها و قرص های خواب آور فقط یکی از انواع قرص های اعصاب هستند.

هر کدام از این داروها دارای کاربرد و اثر متفاوتی است. بنابراین، بسته به مشکل شما داروی مناسب تجویز می شود. برای بیماری که دچار افسردگی شدید یا اضطراب است، داروی خواب آور تاثیری ندارد.

یکی از اثرات جانبی برخی از داروهای اعصاب، ایجاد کرختی در بیمار است. شاید به همین دلیل، بسیاری از افراد تصور می کنند در حال مصرف داروی آرام بخش هستند.

در صورتی که کرختی و بی حالی با روند زندگی روزمره شما تداخل ایجاد کرده است، در مورد نیاز به تغییر دارو یا دوز آن با پزشک مشورت کنید.

اثرات جانبی دارو بدتر از بیماری روانی است.

همانند هر داروی دیگری، داروهای اعصاب نیز دارای اثرات جانبی هستند.

در شروع مصرف دارو، برای مثال با تغییر دوز دارو، ممکن است کمی دچار عوارض شوید که به خاطر سازگاری بدن با دارو است. با سازگار شدن بدن با دارو، عوارض آن از بین می روند.

معمولا عوارض دارو در چند روز اول شروع می شود و تا دو هفته از بین می رود.

برخی از داروها دارای عوارض بلندمدت هستند، مانند افزایش وزن، خستگی، از بین رفتن میل جنسی، و خشکی دهان. در این صورت شاید مقایسه منافع آن با مضراتش کمی سخت باشد.

با این حال، در مورد برخی بیماری ها مانند اسکیزوفرنی و دوقطبی مصرف دارو اهمیت زیادی در کیفیت زندگی بیمار دارد. بیمار می تواند با روش های دیگر تاثیر اثرات جانبی دارو را کاهش دهد و در عین حال، از منافع دارو برای سلامت روانش بهره مند شود.

می توانم هر موقع مایل بودم دارو را مصرف کنم.

عدم رعایت دستورالعمل پزشک در مصرف دارو مهم ترین دلیل عدم موفقیت درمان است.

زمانی که دارو را به شکل توصیه شده مصرف نکنید، سطح آن در خون شما به مقدار لازم نمی رسد و اثر آن کم می شود. داروها زمانی اثربخش هستند که به اندازه مورد نیاز مصرف شوند.

اگر شرایطی برای شما پیش آمده است، که در مورد ادامه مصرف دارو تردید پیدا کرده اید، بهتر است با روانپزشک خود مشورت کنید.

نتیجه گیری:

مصرف داروهای روانپزشکی تصمیم بزرگی است که بیمار باید از منافع و مضراتش با خبر باشد. در این مطلب سعی کردیم این موضوع را از جنبه های مختلف بررسی کنیم تا شما را نسبت به آن آگاه تر کنیم.

کلیشه های ذهنی در جامعه سد بزرگی بر سر راه سلامت روانی افراد ایجاد کرده است.

اما قرص اعصاب آنقدر هم که در جامعه از آن گفته می شود، دارای عوارض نیست و در بیماران وابستگی ایجاد نمی کند. شما می توانید با مصرف دارو، به سلامت روان خود کمک کنید و زندگی بهتری را تجربه کنید.

این فرصت را با اطلاعات غلط از خود و اطرافیانتان دریغ نکنید.

تجربه شما از مصرف قرص اعصاب و روان چیست؟ آیا به شما کمکی کرده است؟

https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/pregnancy-week-by-week/in-depth/antidepressants/art-20046420

https://www.verywellmind.com/psychotropic-drugs-425321

https://www.sane.org/information-stories/the-sane-blog/mythbusters/busting-myths-about-psychiatric-medication

http://www.bhevolution.org/public/medications.page

https://www.yourhealthinmind.org/medication

https://www.mind.org.uk/information-support/drugs-and-treatments/medication/about-medication/#.XaEdUOgzbIU