با اختلال پارانویا یا بیماری بدگمانی آشنا شوید

---

خانه » اختلال شخصیت » با اختلال پارانویا یا بیماری بدگمانی آشنا شوید

---

اختلال شخصیت پارانوئید نوعی اختلال شخصیت غیر عادی است. یک اختلال شخصیتی غیر عادی به این معنی است که ممکن است رفتار فرد برای دیگران عجیب و غریب باشد.

فردی که دارای شخصیت پارانوئید است، نسبت به دیگران بسیار مشکوک است، به نیات آنان شک دارد و بر این باور است که همه می خواهند به او آسیب بزنند.

از دیگر ویژگی های بارز این اختلال عدم اعتماد به افراد، کینه ورزی، یافتن تهدید یا کنایه در حتی بی منظورترین حرف ها و اتفاقات است.

کسی که دچار این اختلال باشد به سادگی خشمگین می شود و نسبت به دیگران احساس خصومت می کند. علائم این اختلال در اوایل جوانی ظاهر می شود.

درمان این اختلال دشوار است، زیرا بیمار به کسی اعتماد نمی کند. بنابراین، برای موفقیت آمیز بودن درمان لازم است که رابطه خوبی بین درمانگر و بیمار ایجاد شود و اعتماد بین آنها شکل گیرد. این اعتماد به بیمار کمک می کند که به این باور برسد که مشکل دارد، دچار اختلال است و باید درمان شود.

| مطالعه مقاله جامع “انواع اختلال شخصیت و فروپاشی قوه تفکر، احساس و رفتار” حتما بهتون پیشنهاد میشه |

نرخ ابتلا به پارانویا در مردان بیشتر است یا زنان؟

این اختلال در مردان شایع تر از زنان است و بر اساس اطلاعات ارائه شده توسط انجمن روانکاوی آمریکا، نرخ شیوع آن 2.3 تا 4.4 درصد از جامعه است (منبع).

علت ابتلا به اختلال بدگمانی چیست؟

عامل ابتلا به اختلال شخصیت پارانوئید مشخص نیست. با این حال، محققان بر این باورند که ترکیبی از عوامل محیطی و بیولوژیک در آن نقش دارند.

این اختلال در خانواده هایی که اختلال اسکیزوفرنی و هذیان در آنها دیده می شود، به ارث می رسد.

تروما یا حوادثی مانند بی توجهی عاطفی و جسمی به کودک و خشونت خانگی شدید در اوایل کودکی نیز می تواند عامل مؤثر دیگر باشد.

| مطالعه مقاله “اسکیزوفرنی چیست و چه تاثیری در زندگی بیمار دارد؟” حتما بهتون پیشنهاد میشه |

علائم اختلال شخصیت پارانوئید چیست؟

بیماران به این اعتقاد ندارند که که رفتارشان غیرطبیعی است. برای بیمار کاملا طبیعی است که به دیگران شک داشته باشد.

با این حال، اطرافیانشان بر این باورند که بی اعتمادی بیمار ناراحت کننده و توهین آمیز است.

بیمار مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید رفتاری خصمانه و مملو از لجبازی دارد. دائما کنایه می زند و پاسخ های خصمانه ای نسبت به دیگران می دهد که تاییدکننده بی اعتمادی فرد نسبت به اطرافیان است.

افراد مبتلا به این اختلال معمولا دچار اختلالات دیگری نیز هستند که باعث تشدید شرایط بیماری آنها می شود.

برای مثال، افسردگی و اضطراب بر خلق و خوی فرد تاثیر می گذارند. نوسانات خلق و خو علائم پارانوئید را تشدید کرده و باعث بروز بحران در رفتار فرد می شود.

سایر علائم بیماری عبارتند از:

• اعتقاد دارند دیگران انگیزه های پنهانی دارند.
• به وفاداری دیگران شک دارند.
• نسبت به انتقاد حساس هستند.
• در کار گروهی با دیگران مشکل دارند.
• سریع عصبانی می شود.
• دوست دارند تنها باشند و منزوی هستند.
• بحث می کنند، دفاع می کنند و استدلال می آورند.
• حاضر به پذیرش مشکلی در رفتار خود نیستند.
• برای استراحت مشکل دارند.
• هوشیاری بیمار افزایش می یابد.
• در برابر ابراز احساسات مقاومت می کند.

برخی از علائم اختلال شخصیت پارانوئید می تواند مشابه علائم سایر اختلالات باشد. اسکیزوفرنی و اختلال شخصیت مرزی دو اختلال با علائم مشابه پارانوئید هستند. این امر تشخیص اختلال را در بیمار دشوار می سازد.

علائم بیماری پارانویا در طول دوره های عمر چه تغییری خواهد داشت؟

به طور معمول، با افزایش سن شدت علائم اختلال بدگمانی کاهش می یابد. در بیشتر بیماران، علائم شدید این اختلال در دهه 40 و 50 عمر فرد کاهش می یابد.

ازدواج با بیمار مبتلا به اختلال پارانویا

ورود به رابطه با چنین فردی به این معنی است که کنترل تمام رابطه و زندگی خود را به شکلی بیمارگونه به این فرد بدهید.

بیمار هیچ اعتقادی به استقلال فرد مقابل ندارد و تمام تلاشش را برای کنترل او انجام می دهد.

شک و تردید نسبت به رفتارها و رفت و آمدهای همسر برای بیمار کاملا طبیعی است و حتی آن را حق طبیعی خودش می داند.

در عین حال، بیمار معتقد است که علت شک و تردیدهایش به خاطر رفتارهای همسرش است و تقصیر را به گردن او می اندازد.

اگر با چنین بیماری ازدواج کنید، در ابتدا با کسی رو به رو خواهید شد که نسبت به رفت و آمد شما به محل کار یا دانشگاه حساس است و از معاشرت شما با جنس مخالف ناراحت می شود.

در ابتدای این رابطه، فرد حساسیت هایش را به علاقه به شما ارتباط می دهد و شما نیز رفتارهایش را به غیرت و عشق او تعبیر می کنید.

به تدریج، بیمار مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید تمام رفت و آمدهای شما را کنترل می کند و از زمانی که از خانه خارج می شوید تا زمان برگشت، از حرف زدن با فروشنده ها تا اساتید، به همه چیز و همه کس شک دارد و دائما از شما در مورد رفتارهایتان سوال می کند.

با گذشت زمان، نه تنها رفت و آمد با غریبه ها محدود می شود، که بیمار نسبت به معاشرت با آشنایان و خانواده همسرش نیز حساس می شود و با آن مخالفت می کند.

بیمار نه تنها خود علاقه ای به رفت و آمد با آشنایان ندارد و آنها را انسان های بدی می داند، بلکه ارتباط همسرش با خانواده اش را نیز محدود یا حتی قطع می کند.

این محدودیت ها هر نوع فعالیت فردی، اجتماعی و خانوادگی را قطع می کند و عدم تبعیت از این قوانین محدودکننده باعث بروز خشونت در رفتارهای بیمار نسبت به همسر و اطرافیانش می شود.

بیمار مهارت خوبی در ایجاد حس گناه در قربانیان خود (همسر و خانواده) دارد و برای تمام اتهامات و شک هایش دلیلی پیدا می کند.

فرد مبتلا مدعی است که اگر اطرافیان از قوانین او تبعیت کنند، همه چیز خوب می شود. حتی خود قربانی نیز، در پی آزارهایی که می بیند، تصور می کند که شاید با رعایت این محدودیت ها و دوری از فعالیت اجتماعی، زندگی بهتری پیدا کند.

اما این طور نیست، و عدم درمان باعث می شود که علائم بیماری هر روز تشدید شود، محدودیت ها بیشتر شود و تمام حرکات، رفتار و گفتار اطرافیان به صورت خیانت و تهدید تفسیر می شود.  

با توجه به مشکلات فوق، شاید بهتر است در مورد تصمیم گیری برای ازدواج با چنین فردی یک بار دیگر فکر کنید و با یک مشاور مشورت کنید.

زندگی با بیمار مبتلا به بدگمانی

متاسفانه، زندگی با این بیماران بسیار سخت و غیرقابل تحمل است. نرخ طلاق بین این زوج ها زیاد است.

در عین حال، سوءتعبیر و عدم آگاهی نسبت به این بیماری در جامعه زیاد است. به حدی که وجود هر گونه بدبینی در همسر به اختلال شخصیت پارانوئید تعبیر می شود. اما همیشه شک و سوءظن با پارانویا یکی نیست.

 نکته مهم درخصوص این اختلال آن است که در بسیاری از اوقات قابل درمان است و فرد می تواند با رعایت برخی اصول رفتاری به زندگی معمولی خود ادامه دهد.

در ادامه سعی می کنیم به شما کمک کنیم که در کنار این بیماران زندگی آرام تری را تجربه کنید و تا حد ممکن از بروز بحث و خشونت پیشگیری کنید.

به یاد داشته باشید که شدت علایم، مدت زمان ابتلا به بیماری، اینكه شما یا دیگران هدف هذیان‌های او باشید یا نه و همچنین میزان نزدیكی شما با بیمار تعیین كننده چگونگی واكنش او به رفتارهای شماست.

به صورت کلی، هرچه نسبت نزدیک تری به بیمار مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید داشته باشید، شدت رفتارهای او و عقاید هذیانی وی بیشتر است. برای مثال، بیمار با همسرش خشن تر از همکارانش رفتار می کند و به رفتارهای وی بیشتر از دیگران مشکوک است.

زمانی كه بیمار نسبت به شما بدبین می شود، توصیف و شدت احساساتی كه تجربه می كنید دشوار خواهد بود. در این صورت ممكن است احساساتی مانند شوک، وحشت، بی اعتمادی، ترس و خشم را تجربه كنید.

• قویا توصیه می کنیم که تلاش کنید بیمار را برای مراجعه به روانشناس و دریافت رفتار درمانی شناختی ترغیب کنید.
• کاری از سوی شما برای تغییر رفتار آنان برنمی آید.
• انتظار دریافت پاسخ های عاطفی از آنان نداشته باشید.
• با بیمار واضح و شفاف روشن کنید تا بدگمانی او را تحریک نکنید.
• از پاسخ دادن به سوالات بیمار طفره نروید و با او کنایه آمیز و نیش دار حرف نزنید.
• بیمار را برای هیچ موقعیت و مناسبتی سوپرایز نکنید. این دسته بیماران به محیطی آرام و قابل پیش بینی نیاز دارند.
• سعی کنید همیشه در دسترس بیمار باشید تا سوءظن هایش تشدید نشود.
• نسبت به رفتارها، کنایه ها، سرزنش ها و تمامی رفتارهای تحریک آمیز او حساس نباشید و واکنش نشان ندهید. تمامی این افکار در ذهن او هستند. پذیرش این موضوع حساسیت شما را کاهش می دهد.
• بیماران مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید فاقد درک از شوخ طبعی و جوک هستند. آنها شوخ طبعی دیگران را این طور تعبیر می کنند که فرد منظور خاصی دارد.
• با عصبانیت از رفتارهای بیمار انتقاد نکنید، در غیراین صورت آماده جنگ باشید.
• از کسی که بیمار به او سوءظن دارد، طرفداری نکنید. این کار تردیدهای او را نسبت به فرد و حتی شما تقویت می کند.
• حتی در بدترین وضعیت نیز به چیزی اعتراف نکنید. بسیاری از بیماران پارانوئید وقتی شما را به چیزی مانند خیانت متهم می کنند، وعده می دهند که اگر حقیقت را بگویی دست از سرت برمی دارم. اما اعتراف کردن به چیزی که واقعیت ندارد، باعث تقویت خیالات وی و تشدید وضعیت بد شما می شود.
• تا حد امکان تلاش کنید از خط قرمزهای او عبور نکنید و محدودیت های اعمال شده را رعایت کنید.
• برای خرید و بیرون رفتن از منزل با او هماهنگ کنید و تا حد ممکن با او بیرون بروید.
• اگر بیمار در برابر درمان مقاومت می کند، از روانپزشک برای بستری بیمار کمک بگیرید.

اختلال بدگمانی چطور تشخیص داده می شود؟

روانشناس یا مشاور علائم و سابقه بیمار را از وی می پرسد.

تست ها و معاینات دیگری نیز ممکن است نیاز باشد. مصاحبه شامل بررسی وضعیت کودکی، مدرسه، محل کار و روابط شخصی بیمار می شود.

همچنین، نظر و پاسخ بیمار نسبت به یک شرایط فرضی پرسیده می شود. بر اساس مجموعه اطلاعات به دست آمده تشخیص بیماری داده شده و طرح درمان تدوین می شود.

آیا اختلال پارانویا قابل درمان است؟

نرخ درمان بیماری به تمایل بیمار به قبول شرایط خود و پذیرش معالجه بستگی دارد. فردی که درمان را قبول کند، می تواند به شغلش ادامه دهد و رابطه سالمی را با اطرافیانش داشته باشد.

اما درمان باید در تمام طول عمر بیمار ادامه داشته باشد، زیرا درمان قطعی و آنی برای اختلال شخصیت پارانوئید وجود ندارد.

علائم بیماری همچنان ادامه پیدا می کند، اما با کمک درمان قابل مدیریت و اصلاح هستند.

بیمارانی که در برابر درمان مقاومت می کنند، بهره وری پایین تری در طول عمر خود دارند و زندگی آنها از کیفیت پایین تری برخوردار است.

روش درمان اختلال شخصیت پارانوئید

روش درمان دقیق و قطعی برای این اختلال وجود ندارد.

اما رفتار درمانی شناختی و روان درمانی تاثیر زیادی در بهبودی بیمار و کنترل علائم بیماری دارد.

اصول رفتار درمانی شناختی در درمان اختلال شخصیت پارانوئید

این روش درمانی به بیمار کمک می کند که تاثیر افکار و احساساتش را بر رفتارش بشناسد.

رفتار درمانی شناختی برای درمان طیف وسیعی از اختلالات مانند فوبیاها، اعتیاد، افسردگی و اضطراب به کار می رود. این روش درمانی معمولا کوتاه مدت است و به بیمار کمک می کند که با مشکلات خاصی کنار بیاید.

در طول دوره درمان بیمار الگوهای فکری مخرب را شناسایی می کند و با تاثیرات مخرب آن آشنا می شود.

برای مثال، بیمار مبتلا به این اختلال بخش زیادی از روز خود را به این صرف می کند که رفتارهای دیگران را بررسی کند و نیت و منظور شرور پشت این رفتارها را کشف کند.

در جلسات اولیه درمان، بسیاری از بیماران عنوان می کنند که می توانند الگوهای فکری مخرب و غیرسالم را شناسایی کنند، اما نمی توانند مانع آنها شوند.

بنابراین، این روش درمانی صرفا برای شناسایی الگوهای فکری مخرب نیست، بلکه با استراتژی های متعدد به بیمار کمک می کند که بر این افکار غلبه کند.

این استراتژی ها شامل نوشتن خاطرات روزمره، بازی نقش، تکنیک های آرام سازی و پرت کردن حواس می شود.

آموزش های زیر توسط درمانگر به بیمار مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید داده می شود:

• آموزش سازگاری و تحمل اختلال
• آموزش ارتباط با دیگران در موقعیت های اجتماعی
• کاهش احساس تردید و شک نسبت به دیگران و آموزش اعتماد به دیگران
• آموزش توقف پرسش گردی در مورد نیات، قصد از رفتار و وفاداری از دوستان و اطرافیان
• آموزش کنترل پاسخ ها و توقف واکنش های خصمانه نسبت به دیگران
• آموزش بخشیدن دیگران

دارودرمانی برای اختلال پارانویا

مصرف دارو نیز برای این دسته بیماران مفید است، به خصوص اگر به اختلال دیگری نیز مبتلا باشند. داروهای زیر برای کنترل علائم افسردگی و اضطراب برای بیمار تجویز می شوند:

• داروهای ضدافسردگی
• بنزودیازپین
• داروهای ضدروان پریشی

ترکیبی از دارودرمانی و روان درمانی نرخ موفقیت درمان این اختلال را افزایش می دهد.

عوارض بیماری پارانویا

اختلال شخصیت پارانوئید تاثیر زیادی در کیفیت زندگی فرد دارد و روابط فرد را با خانواده، دوستان و همکاران تحت تاثیر قرار می دهد.

این اختلال خود را در رفتار خصمانه و خشن با دیگران نشان می دهد. در نتیجه، فرد به تدریج منزوی و افسرده می شود.

نرخ خودکشی در بیماران هنوز مشخص نیست. اما می تواند در طول دوره بیماری و به دلیل وجود سایر اختلالات و عوارض بیماری ریسک آن افزایش می یابد.

نظر شما در این رابطه چیست؟ آیا تا به حال با کسی ارتباط داشته اید که تشخیص ابتلا به این اختلال در او داده شده است؟ ارتباط با او چه تاثیری در زندگی شما داشته است؟

در زمینه مشاوره اختلالات شخصیت می‌توانید با دکتر فرشته موتابی، دکتر لادن فتی، و دکتر سارا بنی هاشمی که از مشاوران تأیید شده سیمیاروم هستند، مشاوره داشته باشید.