فهرست مطالب
خانه » مشاوره خانواده »
اگر سالمندی در خانه دارید، حتما به سلامت جسمی او توجه ویژه‌ای دارید. این در حالی است که سلامت روان آنها نیز به همان اندازه اهمیت دارد. افسردگی و تنهایی بین سالمندان شیوع زیادی دارد و به طور پنهان سلامت آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. هنر درمانی برای سالمندان یکی از روش‌های بهبود سلامت روان است. اگر برایتان سوال پیش آمده است که کارکرد هنر درمانی در خانواده درمانی چیست، با این مطلب همراه باشید.
هنر درمانی چیست؟
هنر درمانی در دهه 1940 به شکل متمایز روان درمانی تبدیل شد و روشی موثر برای افراد در گروه‌های سنی مختلف برای ابراز احساسات و دستیابی به رشد شخصی در نظر گرفته شد. هنر درمانی به افراد کمک می‌کند تا خود را درک کنند و تغییرات عاطفی خود را به طور موثر پردازش کنند. بسیاری از درمانگران این رویکرد درمانی را برای بیماران تجویز می‌کنند تا به آنها کمک کنند تا با از دست دادن، غم و اندوه یا سایر احساساتی که ممکن است تجربه کرده باشند کنار بیایند.
فعالیت‌های مختلف می‌تواند به عنوان منبع تخلیه هیجانی عمل کند و همچنین برای سلامتی روان مفید باشد. تحقیقات نشان می‌دهند سالمندانی که اشکال مختلف هنر درمانی را انجام می‌دهند می‌توانند کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند و استرس کمتری را تجربه کنند. این رویکرد مستلزم استفاده از اشکال هنری خلاق برای کمک به افراد برای مقابله با استرس جسمی و روانی از طریق مدیریت، درک و ابراز اندوه است. بسیاری از تحقیقات به این واقعیت اشاره می‌کنند که در حالی که هنردرمانی حرفه‌ای به هنردرمانگر نیاز دارد، افراد می‌توانند از رفتن به کلاس‌های هنری معمولی نیز بهره ببرند. اما یک هنردرمانگر با تجربه می‌تواند به سالمندان کمک کند تا عدم تعادل سلامتی خود را با استفاده از اشکال مختلف هنر بیان کنند.
انجمن هنردرمانی آمریکا (arttherapy)، این روش درمانی را به عنوان یک حرفه بهداشت روان و خدمات انسانی یکپارچه تعریف می‌کند که زندگی افراد، خانواده‌ها و جوامع را از طریق هنرسازی فعال، فرآیند خلاق، نظریه روانشناختی کاربردی و تجربه انسانی در یک رابطه روان درمانی غنی می‌کند. هنر درمانی حوزه بزرگی است که شامل هنرهای متعددی می‌شود، از جمله طراحی، نقاشی، مجسمه سازی، سوزن دوری، موسیقی، رقص و غیره. حتی اگر به کارهایی که از دستان لرزان یک سالمند بر می‌آید فکر کنیم، باز هم گزینه‌های زیادی وجود دارد.
سابقه هنر درمانی برای سالمندان:
در حالی هزاران سال است که بشر از هنر برای ابراز خویشتن و ارتباط استفاده می کند، هنر درمانی در اواسط قرن 20 بود که راه خود را پیدا کند. پزشکان و روانپزشکان عنوان کرده اند که افرادی که دچار بیماری روانی هستند می توانند خود را از طریق طراحی و دیگر فعالیت های هنری ابراز کنند که خود دارای اثرات درمانی است. از آن زمان، هنر به بخش مهمی از حوزه درمان تبدیل شده و به عنوان یک تکنیک درمانی و ارزشیابی استفاده می شود.
کاربرد هنر درمانی:
هنر درمانی در طیف گسترده ای از اختلالات روانی و ناراحتی های خلقی استفاده شود. در بسیاری از موارد، از این روش می توان در کنار تکنیک های روان درمانی مانند گروه درمانی یا روان درمانی شناختی استفاده کرد.
برخی از حوزه های کاربرد هنر درمانی عبارتند از:
- کودکان دچار ناتوانی های یادگیری
- بزرگسالان دچار استرس شدید
- کودکان دچار مشکلات رفتاری و اجتماعی در مدرسه یا خانه
- بیماران دچار بیماری های روانی
- بیماران دچار جراحات مغزی
- کودکان و بزرگسالان دچار تروما
هنر درمانی برای سالمندان چطور کار می کند؟
در بسیاری از جلسات هنر درمانی، تمرکز روی تجربه و احساس درونی فرد است، عواطف، ادراک و تخیل. در حالی که هنر درمانی شامل یادگیری مهارت ها و تکنیک های هنری است، تاکید به طور کلی روی خلق تصویری است که از درون فرد می آید، به جای آنکه چیزی کشیده یا خلق شود که فرد در دنیای بیرون می بیند. بنابراین، در حالی که در کلاس های سنتی هنر از هنرجو خواسته می شود چیزی را با استفاده از قوه تخیل خود بکشد، در هنر درمانی جهان درون، احساسات، افکار و ایده ها منبع اصلی الهام هنرجو هستند.
جلسه با معارفه شروع می‌شود که می‌تواند با اعلام حضور شفاهی یا غیرکلامی (مانند دست تکان دادن ساده) همراه باشد. معارفه باعث آرامش و راحتی فرد شده و فرصتی برای در میان گذاشتن اهداف جلسه است. اهداف درمانی و سطح راحتی مشتریان با هنرسازی بر روند جلسه تأثیر می‌گذارد. جلسات به دو شکل بدون ساختار و ساختار یافته می‌توانند برگزار شوند. در هنرسازی بدون ساختار، مراجع فرآیند هنری را بر اساس آنچه که می‌خواهد روی آن تمرکز کند هدایت می‌کند. در هنرسازی ساختاریافته، هنردرمانگران دستورالعمل‌ها یا راهنمایی‌هایی را به درمانجو ارائه می‌دهند.
در طول جلسه، درمانگر نوعی بازتاب و پردازش کلامی از آثار هنری ارائه می‌دهد و از مراجع می‌خواهد در مورد نتیجه‌ای که از این دست سازه و جلسه درمانی حاصل شده است، صحبت کند. مراجعان ممکن است تجربیات لمسی خود را به اشتراک بگذارند، یا شاید حتی از احساساتی حرف بزنند که در طول کار در آنها برانگیخته شده است. در پایان جلسه، یک بازتاب فکری دیگر داده می‌شود و از مراجعان خواسته می‌شود در مورد احساسات خود صحبت کنند.
برای مثال، درمانگر از مراجع می‌پرسد که: «این اثر هنری چه احساسی را در شما به وجود آورده است؟ با دیدن آن چه چیزی به ذهنتان خطور می‌کند؟ متوجه شدم که هنگام کار روی این بخش از اثر کمی مردد بودید؟ می‌توانید بگویید چه احساسی در مورد این بخش دارید؟ چه تغییری باعث می‌شود احساس بهتری داشته باشید؟» همچنین، درمانگر از این قسمت از درمان برای خاتمه دادن جسمی و روانی به جلسه استفاده می‌کند.
گاهی اوقات، کارهای هنری انجام شده توسط برخی از سالمندان، شبیه آثار هنری کودکان است، زیرا در یک مرحله هنری رشد مشابه هستند. با این حال، آنچه ممکن است برای سالمندان متفاوت باشد، نوع دستورالعمل ارائه شده به آنها است. آنها بهتر می‌توانند به درخواست‌های پیچیده‌تر پاسخ دهند. سطح پردازش کلامی و بازتاب برای سالمندان در مقایسه با کودکان کوچکتر نیز متفاوت خواهد بود.
هنر درمانی باید حداقل یک بار در هفته، یا یک بار در دو هفته، انجام شود. اثربخشی درمان متفاوت است. اما به طور کلی، تداوم و مشارکت تا جلسه چهارم، می‌توانیم شاهد رشد یا تغییری در آنها باشیم. منظور از رشد شخصی “موفق” یا نتایج مثبت جلسات هنر درمانی، کاهش علائم یا مسائل مربوط به مشکل ارائه شده، بهبود در روابط، زبان بدن مثبت تر، چشم انداز بهتر در مورد آینده و بهبود عملکرد کلی است.
مزایای روانی هنر درمانی برای سالمندان چیست؟
مهم نیست سطح مهارت فرد چقدر است، مزایای روانی حاصل از هنر درمانی برای سالمندان بیشتر از ارزش چیزی است که خلق شده است.
کاهش استرس:
هر کسی که در برنامه های هنر درمانی برای سالمندان شرکت کرده باشد، می تواند اثرات آرامش بخشی آن را تایید کند. اخیرا کتاب های رنگ آمیزی جای خود را در بین بزرگسالان نیز باز کرده اند. تمرکز بر فعالیت لذت بخشی مانند رنگ کردن می توانند به کاهش استرس و اضطراب در فرد کمک کند.
تعامل اجتماعی:
انسان موجودی اجتماعی است که به تعامل و حرف زدن با دیگران نیاز دارد. سالمندان به دلیل صرف زمان بیشتر در خانه و رفتن فرزندان از خانه بیشتر از دیگران در معرض تنهایی قرار دارند. رفتن به محیط های اجتماعی و کلاس های هنری به بهبود روابط اجتماعی آنان کمک می کند.
عزت نفس:
کار کردن در یک فضای غیر رقابتی و آرام به سالمند کمک می کند که دستاوردهای فردی بهتری داشته باشد. این امر عزت نفس او را تقویت می کند. این به خصوص برای افرادی که دچار ناتوانی یا تجربه تروما هستند اهمیت زیادی دارد.
کاهش درد:
بسیاری از سالمندان از دردهای مزمن مانند آرتروز و فشار خون رنج می برند. از آنجا که استرس و تنهایی می تواند شرایط آنها را تشدید کند، هنر درمانی برای سالمندان به بهبود خلق و خو و کاهش دردهای روان تنی کمک می کند.
به علاوه، استفاده از دردها به نرم شدن مفاصل، کاهش التهاب و افزایش مهارت های ظریف کمک می کند.
بیان احساسات:
اگر فرد سالمند در زندگی خود دچار احساس غم، فقدان، بیماری مزمن یا سوگواری است، گم کردن شخصیت واقعی خود امر عجیبی نیست. در پی گذشت سالیان هویت فرد در عناوینی مانند بیوه، مطلقه، بیمار یا ناتوان جسمی گم می شود. هنر درمانی برای سالمندان به آنها یادآوری می کند که آنها فردی هستند که هنوز می توانند برای دنیا مفید باشند و امکان ابراز خویشتن از طریق طراحی و خلاقیت را به آنها می دهد.
کنار آمدن با تروما:
هنر درمانی برای سالمندان به کنار آمدن با تروما کمک می کند. این روش به آنها کمک می کند که احساس خود را نسبت به عزیز از دست رفته، یک بیماری جدی یا مهاجرت یکی از نزدیکان به تصویر بکشند.
هدفمندی در زندگی:
گذر از سال های فعالیت اجتماعی و کاری و رسیدن به دوره بازنشستگی باعث می شود که بسیاری از سالمندان حس هدفمندی را که زمانی در زندگی داشتند گم کنند. هنر درمانی روش خوبی برای پر کردن این خلاء است. بسیاری از سالمندان گزارش کرده اند که پس از شرکت در کلاس های هنری، حس معنادار بودن زندگی و داشتن هدف در زندگی را تجربه کرده اند و آن را در آثار خود انعکاس داده اند.
فعالیت مغزی:
طراحی و نقاشی دو نیمکره مغز را فعال می کند. بهبود فعالیت مغزی به مبارزه با آلزایمر و زوال عقل کمک می کند.
هوش عاطفی:
عواطف بخشی از جهان خلاقی است که همه ما درون خود داریم. بیدار کردن این عواطف به ایجاد هماهنگی بیشتر بین قلب و ذهن کمک می کند. آگاهی و هوشیاری بیشتر نسبت به هوش عاطفی به ایجاد تعادل در زندگی روانی فرد کمک می کند.
شروع هنر درمانی برای سالمندان در خانه:
هنر درمانی برای سالمندان می‌تواند مانند دیگر چیزها در زندگی آنها متفاوت برگزار شود. بهترین بخش آن این است که لزومی به بردن سالمند به جای خاصی نیست، هر چند بهتر است برای رسیدن به منافع روانی فعالیت اجتماعی او را ترغیب کنید که در کلاس شرکت کند. هر چند بهتر است سالمند در کنار دیگر همسالان خود و زیر نظر مربی کار کند، اما اگر علاقه‌ای به بیرون رفتن از خانه ندارد یا توان آن را ندارد، می‌توانید خلاقیت او را در خانه به چالش بکشید.
همه آن چه می‌خواهید چند وسیله ساده، کمی خلاقیت، مقداری تمایل برای فعالیت و شروع این سفر به سمت سلامت روانی بهتر است. همراهی اعضای خانواده حتی می‌تواند باعث ارتقا اثرات درمانی شود. هنر درمانی باعث می‌شود خانواده فرصتی برای با هم بودن، صحبت کردن و همکاری داشته باشند. گاهی اوقات محصول هنری یا خاطره ساختن هنر در کنار هم به چیزی ملموس برای اعضای خانواده تبدیل می‌شود که می‌توانند آن را نگه دارند و منبع شفا و آرامش برای سال‌های طولانی باشد. در این سفر درمانی، عزیز خود را همراهی کنید.
این رویکرد می‌تواند برای افراد در هر گروه سنی بسیار مفید باشد. اما به طور خاص هنر درمانی برای سالمندان بسیار مفید است زیرا می‌تواند زندگی جدیدی به آنها بدهد. آنها می‌توانند بیرون بروند، چیزهای جدید را تجربه کنند، پیوندهای اجتماعی جدیدی ایجاد کنند، خلاقانه فکر کنند و به طور همزمان ورزش کنند. هنر می‌تواند فرصتی برای بیان آزادانه خود و کمک به سلامت روحی و جسمی در اختیار آنها قرار دهد و باعث تقویت احساسات مثبت و سالم، توانایی‌های فیزیکی بهتر می‌شود و همچنین دارای اثر آرام بخش است.
این مطلب چقدر برای شما مفید بود؟
منابع:
