فهرست مطالب
خانه » افسردگی »
از دست دادن یکی از عزیزان، اخراج از شغل، طلاق و سایر شرایط دشوار باعث می‌شوند فرد احساس غمگینی، تنهایی و پوچی کند. این احساسات واکنش‌های طبیعی به عوامل استرس زای زندگی هستند.
اکثر مردم گاهی اوقات احساس بی حوصلگی و غمگینی می‌کنند. با این حال، در مورد افرادی که دچار افسردگی، به عنوان یک اختلال روانپزشکی شده اند، تظاهرات بدخلقی بسیار شدیدتر است و تمایل به تداوم دارند. درمان افسردگی در این افراد ضرورت دارد و به بهبود کیفیت زندگی می‌انجامد.
آیا افسردگی قابل درمان است؟
ابتدا باید بین واژه علاج و درمان باید تمایز قائل شد. علاج به معنی شفای کامل یک بیماری یا اختلال است به نحوی که هرگز بازنگردد. بدین ترتیب، دیابت درمان دارد، اما علاج ندارد. افسردگی نیز علاج ندارد، اما گزینه‌های زیادی برای درمان آن وجود دارد که همگی می‌توانند علائم بیماری را بهبود بخشند و تأثیر آنها را بر زندگی روزمره به حداقل برسانند.
بسیاری از بیماران تصور می‌کنند که با از بین رفتن علائم، درمان شده‌اند، اما این طور نیست. بهبود علائم باعث می‌شود که فرد بتواند به روتین زندگی خود بازگردد، با این وجود هنوز هم ممکن است شاهد نوسان‌هایی در خلق و خو و تفکر خود باشد. اما آیا افسردگی همیشه عود می‌کند؟
در واقع، افسردگی خطر عود بالایی دارد، اما برای همه عود نمی‌کند. طبق تحقیقات سال 2018، در میان نمونه‌های غیر بالینی، حدود یک سوم افراد مبتلا به افسردگی بیش از یک دوره عود را تجربه کردند. در بین نمونه‌های بالینی، بیش از 75 درصد از افراد مبتلا به افسردگی چندین دوره عود را داشتند.
بنابراین، طبق تحقیقات افسردگی نرخ عود بالایی دارد، اما ابتلا به یک اپیزود افسردگی همیشه به این معنی نیست که قرار است باز هم به آن دچار شوید. درمان، خودمراقبتی و تکنیک‌های مقابله‌ای می‌توانند به کاهش احتمال عود کمک کند.
آیا افسردگی به خودی خود درمان می‌شود؟
بسیاری از بیماران و خانواده‌ها به این فکر می‌کنند که آیا ممکن است افسردگی به مرور زمان از بین برود. پاسخ به این سوال به عوامل مختلفی مانند نوع و شدت افسردگی بستگی دارد.
با این حال، از آنجایی که درمان افسردگی ممکن است، دریافت درمان می‌تواند به افراد کمک کند تا زودتر احساس بهتری داشته باشند. به علاوه عدم مراجعه برای درمان، می‌تواند عواقب مخربی داشته باشد.
گفته می‌شود که “زمان همه زخم‌ها را التیام می‌بخشد”، اما در مورد افسردگی این جمله کاملاً درست نیست. اینکه افسردگی چقدر طول می‌کشد، و اینکه آیا بدون درمان بهبود می‌یابد یا خیر، بسته به شرایط هر فرد ممکن است متفاوت باشد. انواع خاصی از افسردگی بیشتر از برخی دیگر طول می‌کشد. به عنوان مثال، اختلال خلقی فصلی عموماً فقط در طول ماه‌های زمستان رخ می‌دهد و پس از شروع فصل بهار بهبود می‌یابد، در حالی که اختلال افسردگی مزمن دو سال یا بیشتر طول می‌کشد.
علت:
علت افسردگی نیز می‌تواند بر طول مدت آن تأثیر بگذارد. اگر افسردگی ناشی از یک موقعیت خاص یا یک عامل استرس‌زا موقتی باشد، ممکن است آنقدر طول نکشد. در واقع، با رفع علت، افسردگی نیز درمان می‌شود.
افسردگی همچنین می‌تواند در نتیجه سایر شرایط پزشکی رخ دهد. به عنوان مثال، برخی از زنان افسردگی مرتبط با سندرم پیش از قاعدگی را تجربه می‌کنند که هر ماه برای چند روز رخ می‌دهد یا مادران ممکن است برای مدتی به افسردگی پس از زایمان مبتلا شوند.
شدت:
شدت اختلال نیز می‌تواند بر درمان افسردگی به صورت خود به خودی تأثیر بگذارد. اگر افسردگی خفیف باشد، ممکن است بدون دریافت هیچ گونه درمان از سوی روانپزشک یا روانشناس برطرف شود. اگر افسردگی متوسط یا شدید باشد، به درمان و مراجعه به روانپزشک یا روانشناس نیاز است.
با این حال، خبر خوب و قطعی این است که افسردگی پاسخگویی خوبی به درمان دارد. در واقع، بین 80 تا 90 درصد افرادی که تحت درمان قرار می‌گیرند، متوجه بهبود علائم خود می‌شوند. درمان معمولاً شامل دارو، درمان یا ترکیبی از این دو است. درمان‌های تکمیلی نیز ممکن است کمک کند. داروهای گیاهی، طب سوزنی، ورزش، مدیتیشن و ماساژ همگی به کاهش افسردگی کمک می‌کنند.
روش‌های درمان افسردگی
در صورتی که متخصص سلامت روان تشخیص دهد که مراجع به درمان افسردگی نیاز دارد، بسته به شدت بیماری و علائم، یکی از روش‌های درمان برای او تجویز می‌شود. افسردگی از جمله اختلالاتی است که مطالعات زیادی روی آن انجام گرفته است و از این رو طیف درمانی گسترده‌ای دارد. درمان‌های افسردگی شامل موارد زیر می‌شود:
1. درمان افسردگی با تراپی
گفتگو درمانی
این روش شامل بحث در مورد مشکلات و احساس خود با یک درمانگر آموزش دیده است. درمانگر می‌تواند به مراجع کمک کند تا الگوهای فکری یا رفتاری را شناسایی کند که به افسردگی منجر شده است. جلسات درمانی شامل تکالیفی نیز می‌شود که مراجع باید تا جلسه بعد برای بهبودی انجام دهد.
همچنین، راهکارهایی برای کاهش استرس و خلق افسرده به بیمار آموزش داده می‌شود. برای شناسایی و اجتناب از محرک‌های دخیل در افسردگی، درمانگر می‌تواند استراتژی‌هایی را به مراجع آموزش دهد. انجام مکانیسم‌های مقابله‌ای نیز به مراجع کمک می‌کند تا از شدت علائم در مواجهه با محرک بکاهد.
گفتگو درمانی در درمان افسردگی موقت یا خفیف مؤثر است. همچنین، می‌تواند یکی از راهکارهای درمان اختلال افسردگی شدید باشد، اما معمولاً بدون سایر روش‌های درمانی مانند دارو درمانی تأثیر چندانی ندارد.
رفتار درمانی شناختی (CBT)
CBT به عنوان درمان استاندارد طلایی افسردگی شناخته می‌شود و به بیمار می‌آموزد که الگوهای فکری و رفتاری غیرمفید را شناسایی کرده و آنها را تغییر دهد. روانشناس در طی جلسات درمان تکنیک‌هایی مانند بازسازی شناختی، خودگفتاری مثبت، فعال‌سازی رفتاری یا کشف و پرسش هدایت‌شده را به بیمار بیاموزد.
درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی (MBCT)
این رویکرد، که اصول CBT را با تکنیک‌های تمرکز حواس، مانند مدیتیشن و آگاهی از لحظه حال، ترکیب می‌کند موجب تسکین علائم افسردگی و کاهش احتمال عود آنها می‌شود.
2. درمان‌های خانگی افسردگی
افسرده بودن باعث می‌شود که بیمار احساس درماندگی و ناتوانی در کمک به خود را داشته باشد. اما این طور نیست. در کنار درمان‌های روان‌درمانی و روانپزشکی، فرد می‌تواند با روش‌های خانگی نیز به مقابله با افسردگی بپردازد. تغییر رفتار، فعالیت بدنی، سبک زندگی و حتی طرز فکر همگی جز روش‌های طبیعی درمان افسردگی هستند.
ایجاد روتین و هدف‌گذاری در زندگی
افسردگی موجب رخوت و عدم تمایل برای انجام مسئولیت‌های روزمره می‌شود. از این رو، تنظیم یک برنامه روزانه ملایم می‌تواند به فرد کمک کند تا به مسیر زندگی خود بازگردد. برنامه نباید آنقدر شلوغ و سنگین باشد که موجب از پا افتادن شخص شود، بلکه باید به تدریج شامل تمام مسئولیت‌های زندگی شود.
در عین حال، وجود هدف به انسان انگیزه ادامه دادن می‌دهد. برخی از افراد افسرده، اعلام می‌کنند که نمی‌توانند تمرکز کنند. داشتن هدف به آنان کمک می‌کنند که برای رسیدن به آن تلاش بیشتری کنند. هدف می‌تواند چیزی مانند شستن ظرف‌ها قبل از فرا رسیدن زمان خواب باشد و به تدریج همان طور که فرد احساس بهتری پیدا می‌کند، شامل اهداف روزانه چالش‌برانگیزتری شود.
انسان افسرده در رکود به سر می‌برد و انجام بسیاری از کارها دشوار است. در این شرایط، فرد باید به خود فشار بیاورد تا هر روز کاری متفاوت انجام دهد، از بازدید از مورد تا خواندن کتاب یا شرکت در کلاس آشپزی.
با به چالش کشیدن خود در انجام کاری متفاوت، تغییرات شیمیایی در مغز رخ می‌دهد. تحقیقات نشان می‌دهند که در پی انجام کارهای جدید تغییر واضحی در سطح دوپامین ایجاد می‌شود که با لذت و یادگیری در ارتباط است.
فعالیت بدنی
ورزش از آن روش‌های خانگی است که مورد تأیید هر روانپزشک و روانشناسی برای درمان افسردگی است. فعالیت بدنی باعث ترشح مواد شیمیایی در مغز می‌شود که حس خوبی را در فرد ایجاد می‌کنند. یکی از این مواد اندورفین است. برای بهره بردن از این داروهای طبیعی نیازی به دوی ماراتون نیست. چند بار پیاده‌روی در هفته می‌تواند اثرات مثبت را در خلق فرد نشان دهد.
تغذیه سالم
هیچ گونه رژیم غذایی جادویی برای بهبود افسردگی وجود ندارد. اما کنترل تغذیه احساس خوبی به شخص می‌دهد. افسردگی می‌تواند باعث تغییر اشتها به سمت پرخوری یا کم‌خوری شود و بدین ترتیب با تغییر وزن احساس شخص را نسبت به خودش تغییر دهد.
در عین حال، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد غذاهای حاوی اسیدهای چرب امگا 3 (مانند ماهی سالمون و ماهی تن) و اسید فولیک (مانند اسفناج و آووکادو) می‌توانند به کاهش افسردگی کمک کنند. از سوی دیگر، دوری از مصرف الکل و مواد مخدر اهمیت زیادی دارد، چراکه موجب تشدید افسردگی می‌شود. برخی از افراد افسرده برای کسب آرامش به الکل و مواد مخدر رو می‌آورند. این مواد می‌توانند شیمی مغز را تغییر دهند.
برای تشخیص وضعیت افسردگی خود، می‌توانید در تست افسردگی بک سیمیاروم شرکت کنید
سنت جان وارت
گیاه سنت جان یک گیاه بومی اروپا و آسیاست که با گل‌های ستاره‌ای زرد رنگ مشخص می‌شود. گل و جوانه این گیاه خشک شده و به صورت کپسول در دسترس افراد قرار دارد. از این دارو برای درمان مشکلات خواب، افسردگی و اضطراب استفاده می‌شود. این دارو تأییده FDA را داراست، اما به عنوان داروی نسخه‌ای برای افسردگی مورد تأیید نیست.
با این حال، تحقیقات نشان داده‌اند که مواد تشکیل‌دهنده این گیاه، از جمله هیپریسین و هایپرفورین باعث افزایش پیام رسان‌های مغزی مانند سروتونین و دوپامین شده و خلق و خو را تنظیم می‌کنند. نتایج تحقیقات نشان‌دهنده تأثیر مثبت آن در درمان افسردگی خفیف تا متوسط است و به نظر می‌رسد عوارض جانبی کمتری، برای مثال کاهش میل جنسی، نسبت به داروهای ضد افسردگی تجویزی دارد. با این وجود، مزایای آن در درمان نوع شدید این اختلال ثابت نشده است.
خواب کافی
افسردگی باعث اختلال در خواب می‌شود و کم خوابی یا بد خوابی افسردگی را تشدید می‌کند. در این مورد، تغییر سبک زندگی مفید است. چرت نزدن در طول روز، رفتن به رختخواب در ساعت معین، کم کردن نور از سه ساعت مانده به خواب، عدم استفاده از وسایل الکترونیک از چند ساعت مانده به خواب، و دور کردن وسایلی مانند کامپیوتر و تلویزیون از اتاق خواب باعث بهبود کیفیت خواب می‌شوند.
در بلاگ سیمیاروم درباره انواع افسردگی بیشتر بخوانید
3. درمان افسردگی با دارو
داروهای ضد افسردگی داروهایی هستند که علائم افسردگی را درمان می‌کنند. اکثر افراد مبتلا به افسردگی متوسط یا شدید به دارو نیاز دارند. اما تجویز دارو ممکن است برای یک نفر مؤثر باشد و فرد دیگری به دارو پاسخ ندهد. بنابراین، ممکن است لازم باشد که پیش از رفع علائم، چندین بار دارو عوض شود.
داروهای افسردگی به خوبی روی بهبودی بیمار تأثیر دارند، اما دارای عوارض جانبی نیز هستند. پس از مصرف دارو هر هفته یا دو هفته یک بار لازم است به روانپزشک مراجعه شود تا میزان عملکرد دارو بررسی شود. اگر دارو مؤثر باشد، حداقل 4-5 هفته پس از تخفیف علائم، مصرف دارو باید با همان دوز ادامه یابد.
گاهی برای بهبود، لازم است بیمار بیش از 5 سال به مصرف دارو ادامه دهد. داروهای ضدافسردگی اعتیادآور نیستند، اما در صورت قطع ناگهانی مصرف آنها یا فراموش کردن یک نوبت، ممکن است علائم ترک در فرد ایجاد شود.
اگر روانپزشک احساس کند که بیمار به مصرف دارو نیاز دارد، معمولاً یکی از انواع مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) را برای درمان افسردگی تجویز می‌کند. نمونه‌هایی از داروهای ضد افسردگی رایج SSRI عبارتند از: پاروکستین (Seroxat)، فلوکستین (Prozac) و سیتالوپرام (Cipramil).
این داروها به افزایش سطح ماده شیمیایی طبیعی مغز به نام سروتونین کمک می‌کنند که ماده‌ای مؤثر در خوش خلقی است. SSRIها به خوبی داروهای ضد افسردگی قدیمی عمل می‌کنند، اما عوارض جانبی کمتری دارند. با این حال، هنوز هم ممکن است باعث تهوع، سردرد، خشکی دهان و مشکلات جنسی شوند.
اما این عوارض معمولاً با گذشت زمان بهبود می‌یابند. برخی از SSRIها برای کودکان و جوانان زیر 18 سال مناسب نیستند. تحقیقات نشان می‌دهد که در صورت مصرف افراد زیر 18 سال، خطر آسیب به خود و رفتار خودکشی افزایش می‌یابد. فلوکستین تنها SSRI است که می‌تواند برای افراد زیر 18 سال تجویز شود. با این وجود، حتی در این شرایط نیز لازم است بیمار تحت نظر روانپزشک باشد و خانواده توجه بیشتری به علائم بیمار داشته باشند.
داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای (TCAs)
گروهی از داروهای ضد افسردگی هستند که برای درمان افسردگی متوسط تا شدید استفاده می‌شوند. TCA ها، از جمله ایمی پرامین (Imipramil) و آمی تریپتیلین، سابقه بیشتری نسبت به SSRI دارند. عملکرد این داروها با افزایش سطح مواد شیمیایی سروتونین و نورآدرنالین در مغز همراه است که هر دو به بهبود خلق و خو کمک می‌کنند.
عوارض جانبی TCA از فردی به فرد دیگر متفاوت است، اما ممکن است شامل خشکی دهان، تاری دید، یبوست، مشکلات دفع ادرار، تعریق، احساس سبکی سر و خواب آلودگی مفرط باشد. عوارض جانبی معمولاً در عرض 10 روز کاهش می‌یابد زیرا بدن به دارو عادت می‌کند.
ورتوکستین
این دارو (Brintellix یا Lundbeck) توسط موسسه ملی بهداشت و مراقبت عالی (NICE) برای درمان بزرگسالانی تجویز می‌شود که اولین یا دوره مکرر افسردگی اساسی را تجربه می‌کنند و به دو داروی قبلی پاسخ نداده‌اند. عوارض جانبی رایج مرتبط با ورتیوکستین شامل خواب‌های غیر طبیعی، یبوست، اسهال، سرگیجه، خارش، تهوع و استفراغ است.
سایر داروهای ضد افسردگی
داروهای ضد افسردگی جدید، مانند ونلافاکسین (Efexor)، دولوکستین (Cymbalta یا Yentreve) و میرتازاپین (Zispin Soltab)، به روشی کمی متفاوت از SSRIها و TCAها عمل می‌کنند. ونلافاکسین و دولوکستین به عنوان مهارکننده‌های بازجذب سروتونین- نورآدرنالین (SNRI) شناخته می‌شوند.
مانند TCA ها، سطح سروتونین و نورآدرنالین را در مغز تغییر می‌دهند. مطالعات نشان داده‌اند که SNRI می‌تواند مؤثرتر از SSRI باشد، اما به طور معمول تجویز نمی‌شوند زیرا ممکن است منجر به افزایش فشار خون شوند.
4. روش‌های درمانی فیزیکی یا زیستی افسردگی
به جز روش‌های فوق، روش‌های دیگری نیز برای درمان افسردگی وجود دارد که ممکن است گزینه مناسبی برای افرادی باشد که به روش‌های دیگر پاسخ نداده‌اند. این درمانگر است که بهترین روش را برای بیمار انتخاب می‌کند.
بستری شدن در بیمارستان
در برخی افراد، افسردگی آنقدر شدید است که نیاز به بستری شدن در بیمارستان است. این روش برای افرادی مناسب است که نمی‌توانند از خود مراقبت کنند، یا خطر آسیب رساندن به خود و دیگران در آنها وجود دارد. درمان‌های بیمارستانی روانپزشکی به بیمار کمک می‌کنند که تا زمانی که خلق و خوی بهتری پیدا کند، در امنیت باشد.
برای برخی دیگر از بیماران، روش‌های دیگری پیشنهاد می‌شود که گاهی اوقات از آنها به درمان‌های تحریک مغز یاد می‌شود:
درمان تشنج الکتریکی (ECT)
در ECT، جریان‌های الکتریکی از مغز عبور می‌کنند تا برای بهبود علائم افسردگی بر عملکرد و اثر انتقال‌دهنده‌های عصبی در مغز تأثیر بگذارند. ECT معمولاً برای درمان افسردگی در افرادی استفاده می‌شود که با داروها بهبود نمی‌یابند، به دلایل سلامتی نمی‌توانند داروهای ضد افسردگی مصرف کنند یا در معرض خطر بالای خودکشی هستند.
تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال (TMS)
این روش گزینه‌ای مناسب برای افرادی است که به داروهای ضد افسردگی پاسخ نداده‌اند. در طول TMS، برای تحریک سلول‌های عصبی در مغز که در تنظیم خلق و خو و افسردگی نقش دارند، پالس‌های مغناطیسی از روی سطح پوست ارسال می‌شوند.
تحریک عصب واگ
در این روش عصب واگ از طریق دستگاهی که در قفسه سینه کاشته شده تحریک می‌شود. این کار به بازیابی تعادل مواد شیمیایی مغز مرتبط با افسردگی کمک می‌کند.
چه زمانی برای درمان افسردگی باید به روانشناس مراجعه کرد؟
بسیار اهمیت دارد که به محض اینکه فرد احساس می‌کند دچار افسردگی شده است، برای درمان به روانشناس مراجعه کند. بسیاری از افراد مدتها پس از ابتلا به افسردگی برای درمان مراجعه نمی‌کنند و این کار خوبی نیست. هرچه زودتر برای درمان مراجعه شود، بهبودی سریع‌تر و آسان‌تر به دست می‌آید. در صورتی که نشانه‌های زیر در فرد وجود داشته باشد، باید هر چه سریع‌تر به روانشناس مراجعه شود:
- اشکال در تمرکز، به خاطر سپردن جزئیات و تصمیم‌گیری
- احساس خستگی مداوم حتی در صورت استراحت
- احساس گناه، بی‌ارزشی و درماندگی
- بدبینی و ناامیدی
- بی خوابی، بیداری صبح زود یا خواب زیاد
- بدخلقی یا تحریک‌پذیری
- بی‌قراری
- از دست دادن علاقه به چیزهایی که زمانی لذت‌بخش بود، از جمله رابطه جنسی
- پرخوری یا کاهش اشتها
- درد، سردرد یا گرفتگی که از بین نمی‌رود
- مشکلات گوارشی که حتی با درمان بهتر نمی‌شوند
- احساس غمگین، مضطرب یا “تهی” بودن مداوم
- افکار خودکشی یا اقدام به خودکشی
درمان افسردگی در بهبود کیفیت زندگی افراد اهمیت زیادی دارد. همانطور که دیدیم روش‌های درمانی متعددی برای این اختلال وجود دارد. بسیاری از این روش‌ها به صورت آنلاین نیز قابل اجرا هستند و مراجع می‌تواند در هر جایی از دنیا با استفاده از وسایل الکترونیک به بهترین روانشناسان و روانپزشکان دسترسی پیدا کند.
مشاوره آنلاین سیمیاروم با هدف ارائه دسترسی به ایرانیان سراسر جهان، بهترین روانشناسان و روانپزشکان را گردهم آورده است تا با ارائه خدمات برتر کمکی در راستای سلامت روان جامعه بکند. در صورتی که علائم افسردگی را در خود تشخیص می‌دهید، برای مشاوره افسردگی با ما تماس بگیرید.
منابع:
